1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

VI FƏSİL.  DİLÇİLİYİN ŞÖBƏLƏRİ 

189

 

DİLÇİLİYİN ŞÖBƏLƏRİNİN

 

MÜƏYYƏNLƏŞDİRİLMƏSİ 

189

 

A.   Nəzəri dilçiliyin başlıca şöbələri 

190

 

6.01. Fonetika şöbəsi 

190

 

    1. Səs və fonem anlayışı 

194

 

    2. Fonemlər sistemi 

195

 

    3. Fonemin zəif və qüvvətli mövqeyi 

196

 

    4. Fonem variantları 

196

 

    5. Heca 

197

 

    6. Heca tipləri 

197

 

    7. Vurğu 

198

 

    8. Vurğunun növləri 

199

 

6.02. Leksikologiya şöbəsi 

199

 

    1. Söz leksikanın başlıca vahidi kimi 

200 

 

    2. Sözün əsas vəzifələri 

202

 

    3. Sözlərin təsnifi problemi 

203

 

6.03. Onomalogiya şöbəsi 

204

 

6.04. Semasiologiya şöbəsi 

210

 

    1. Məna anlayışı 

212

 

    2. Sözün semantik quruluşu 

214

 

    3. Sözün çoxmənalılığı 

215

 

    4. Sözün leksik və qrammatik məna əlaqələri 

215

 

    5. Antonim sözlər 

216

 

    6. Omonim sözlər 

218

 

    7. Sinonim sözlər 

220

 

    8. Paronim sözlər 

221

 

6.05. Frazeologiya şöbəsi 

222

 

    1. Frazeoloji vahid anlayışı 

226

 

    2. Frazeoloji vahid və söz 

228

---

444

 

    3. Frazeoloji vahidlərin tipləri 

229

 

       1. Frazeoloji (sabit) söz birləşməsi 

229

 

       2. Frazeoloji (sabit) ifadə və ibarələr 

231

 

6.06. Etimologiya şöbəsi 

232

 

6.07. Derivatologiya şöbəsi 

235

 

6.08. Morfologiya şöbəsi 

237

 

    1. Sözün forması 

238

 

    2. Morfem anlayışı 

238

 

    3. Morfemlərin tipləri 

240

 

    4. Budaq morfemlərinin tipləri 

241

 

    5. Nitq hissələri 

244

 

    6. Köməkçi nitq hissələri 

254

 

    7. Morfoloji kateqoriyalar 

255

 

6.09. Sintaksis şöbəsi 

257

 

    1. Söz və söz birləşməsi 

259

 

    2. Söz birləşməsinin tipləri 

260

 

    3. Cümlə sintaktik vahid kimi 

264

 

    4. Cümlənin növləri 

265

 

        Müxtəsər və geniş cümlələr 

268

 

    5. Cümlə üzvləri 

269

 

B. Tətbiqi dilçiliyin əsas şöbələri 

273

 

  1. Qrafika şöbəsi 

273

 

  2. Orfoqrafiya şöbəsi 

280

 

  3. Orfoepiya şöbəsi 

284

 

  4. Leksikoqrafiya şöbəsi 

285

 

  5. Linqvotərcüməşünaslıq şöbəsi 

288

 

C. Dilçilik şöbələrinin növləri 

291

 

  1. Tarixi morfologiya 

291

 

  2. Müasir morfologiya 

292

 

  3. Müqayisəli morfologiya 

292

 

Ç. Dilçilik şöbələrinin əlaqələri 

293

---

445

II BÖLMƏ.  DİL VƏ ONUN XÜSUSİYYƏTLƏRİ 

295

VII FƏSİL.  DİLİN MAHİYYƏTİ 

296

 

1.  Dil və onun əhəmiyyəti 

296

 

  Dil və tələbat 

297

 

  Dilin əhəmiyyəti 

297

 

2.  İctimai hadisə kimi dilin mahiyyəti 

308

 

  Dil və irs 

309

 

  Vahid uşaq dili nəzəriyyəsi 

313

 

  Dil və irq 

314

 

  Dil və canlı orqanizm 

318

 

  Dil və psixi hadisə 

319

 

  Dilin ictimai hadisələr arasında mövqeyi 

320

 

3.  Başlıca ünsiyyət vasitəsi kimi dilin mahiyyəti 

322

 

  1. Akustik ünsiyyət vasitələri 

322

 

  2. Optik ünsiyyət vasitələri 

331

 

  3. Dilin vəzifələri 

341

 

  Dilin kommunikativ vəzifəsi 

341

 

  Dilin ekspressiv vəzifəsi 

342

 

4.  Dilin xarakteri 

343

 

  Dil və üstqurum 

343

 

  Dil və siniflər 

345

VIII FƏSİL. DİLİN MƏNŞƏYİ 

348

 

8.01. Dilin əmələ gəlməsi probleminin qoyuluşu 

348

 

8.02. Dilin yaranmasına dair müxtəlif nəzəriyyələr 

354

 

    1. Dilin yaranmasına dair səs təqlidi nəzəriyyəsi 

354

 

    2. Dilin yaranmasına dair nidalar nəzəriyyəsi 

359

 

    3. Dilin yaranması haqqında ictimai razılaşma 

 

    nəzəriyyəsi 

361

 

    4. Dilin yaranmasına dair jestlər nəzəriyyəsi 

363

 

    5. Dilin yaranmasına dair əmək hıçqırıqları 

 

    nəzəriyyəsi 

365

 

    6. Dilin yaranmasına aid günəş nəzəriyyəsi 

367

 

8.03. Dilin mənşəyinin həqiqi şərhi 

368

 

    İlk insan və onun dili haqqında 

375

 

    Qədim insan və onun dilinə dair 

376

 

    Müasir insan və onun dili 

378

---

446

 

  4. Dilin yaranmasında eşitmə və danışıq 

 

    orqanlarının rolu 

379

IX FƏSİL.  DİLİN İŞARƏVİLİYİ 

396

 

1.  Dilin işarəvi təbiəti 

396

 

2.  İşarələr və onların növləri 

398

 

3.  Dil işarələrinin vəzifələri 

400

X FƏSİL.  DİLİN SİSTEMİ 

402

 

  Dil və sistem 

402

 

  1. Dilin fonetik sistemi 

408

 

  2. Dilin leksik sistemi 

411

 

  3. Dilin semantik sistemi 

413

 

  4. Dilin morfoloji sistemi 

416

 

  5. Dilin sintaktik sistemi 

420

XI FƏSİL.  DİLİN İNKİŞAFI 

423

 

1.  Dilin inkişaf qanunauyğunluqları 

423

 

2.  Dilin daxili və xarici faktorlar əsasında inkişafı 

424

 

  1. Daxili faktorların rolu 

425

 

  2. Xarici faktorların rolu 

427

 

  3. Dilin fonetik tərkibinin inkişafı 

429

 

  4. Dilin lüğət tərkibinin inkişafı 

432

 

  5. Dilin qrammatik tərkibinin inkişafı 

434

 

  6. Dilin inkişaf sürəti 

436

---

---

Afad Qurbanov

Ümumi dilçilik

I cild

Dizayn: Novruz Novruzov

Texniki tərtibat: Gülnar Səfərova,

Vüsal Qurbanlı, Rüstəm Əliyev

Məsul katib: Jalə Muradova

Korrektor: Kəmalə Cəfərova

Çapa imzalanmış: 10.01.2019.

Kağız biçimi: 84x108 1/32.

Ümumi həcmi: 28 ç.v.

Sayı: 1000 nüsxə.

Ofset çap üsulu.

Sərbəst qiymətlə.

www.afadgurbanov.az

Kitab “Imak” (İstanbul, Türkiyə) mətbəəsində çap edilmişdir.

---

---

Ü M U M İ   D İ L Ç İ L İ K   –   I   C İ L D

450

---

Ü M U M İ   D İ L Ç İ L İ K   –   I   C İ L D

451

---

Ü M U M İ   D İ L Ç İ L İ K   –   I   C İ L D

452