1 Willem F. van Eekelen
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
159
lükə qavrayışının qarşısını almaq üçün büdcələmə prosesində şəffaflıq. Təhcizat qərarları ilə bağlı üstünlük verilən ssenarilər ayri yazıda mü- zakirə olunur. Burada ümumi fikir o olmalıdır ki, ordu təhlükəni diq- qətlə qiymətləndirməlidir, lakin resursları ayırmaq üçün fikir yürütmək və məsuliyyəti öz üzərinə götürmək siyasi rəhbərliyin işidir. Onlar mü- dafiənin ehtiyacları ilə digər hökümət öhdəlikləri arasında tarazlıq ya- ratmalı və onların NATO və Avropa Birliyindəki müttəfiqlərinin və tə- rəfdaşlarının töhvələri ilə tutuşdurmalıdırlar; • Ordunun demokratik cəmiyyətdə rolu, o cümlədən, insan hüquqlarına hörmət haqqında silahlı qüvvələrdə təhsil və təlim. Bu dövlətlər- arası münaqişələrdə davranış məsələlərini əhatə edən Cenev- rə Konvensiyalarından da uzağa gedir və şəxsi heyətin sülhü dəstəklə- yən əməliyyatlarda davranışını ehtiva edir.Qaret Evansın (Gareth Evans) sözlərinə görə, bu gün dövlətlərin öhdəliyinə qorumaq məsuliy- yəti, sonra bölünmüş məsuliyyətlər olan qarşısını almaq,cavab vermək və yenidən qurmaq daxildir 136
. İnsan hüquqları məsələsi təkcə ordu üçün yox mühüm sayılmır,həmçinin polis və diqər təhlükəsizlik xid- mətləri üçün də mühüm sayılır və onlar əhali ilə təmasda ordudan daha çox olurlar; • Təsis edilmiş davranış standardlarını və intizamı həyata keçirən və şikayət prosedurlarına imkan verən ədalətli və təsirli hüquq sistemi. Əsgər “formada olan vətəndaşa” çevrildiyi halda mülki qay- dalar nə qədər mümkünsə, bir o qədər çox tətbiq edilməlidir. Hərbi in- tizamın öz qaydaları və həyata keçirmə prosedurları var, lakin kriminal prosedurlar maksimim dərəcədə mülki hüququn maddələrinə uyğun aparılmalıdır 137 . Çoxlu sayda ölkələr şikayətlərə baxmaq üçün müstəqil Ombudsmanlıq yaratmışdır. Keçid variant, hərbi Baş Müfəttiş- dir və o,öz hesabatını parlamentə təqdim edir. • Açıq müzakirələr öz –özünə yaranmır və vətəndaş cəmiy- 136
‘ The Responsibility to Protect’, Report of the International Commission on Intervention and State Sovereignty, December 2001. Available at: http://www.iciss.ca/pdf/Commission-Report.pdf. See also ‘A More Secure World: Our Shared Responsibility’, Report of the Secretary General’s High-Level Panel on Threats, Challenges and Change, December 1, 2004. Available at: http://www.un.org/secureworld/report2.pdf
137
Niderlandiyada hərbçilər tərəfindən törədilən bütün criminal pozuntular adi mülki məhkəmə tərəfindən aparılır və hərbi ekspert orada işrirak edir. 160
yətinin firkirləri ilə zənginləşdirilməlidir. Dinləmələr o zaman gözəldir ki, onlar ciddi şərhlər və alternativ variantlar ortaya qoymaq üçün təş- kil olunur.Müzakirələr,hökümət və qeyri –hökümət təşkilatlarının məs- ləhətçi rəylər ortaya qoyması tapşırıqları üzərində qurula bilər. Onlar çap olunur və daha əsaslanmış müzakirələr üçün əsas yaradır. Bu kon- teksdə,Niderlandiya şərh və məsləhətdən ibarət iki mexanizm hazırla- mışdır. Birinci yerdə, hər bir qanunvericilik layihəsi Kabinet tərəfindən bəyənildikdən sonra Dövlət Şurasına təqdim edilir və o da öz növbə- sində dəyişikliklərə apara bilən və ya hətta mənfi rəydən ibarət olan tövsiyələri təşkil edən hesabatı təqdim etməyə məsuldur. Kabinetin parlamentə qanun təklif etmək hüququ vardır,lakin nəyə görə Dövlət Şurasının məsləhətlərini yerinə yetirmədiyini izah etməlidir. İkinci me- xanizm, Hökümət Siyasəti üzrə Elmi Şuranın və Beynəlxalq Məsələlər üzrə Məsləhət Şurasının funksiyaları üzərinə düşür.Hər ikisi uzun müddətli məsələlər üzrə məsləhətlərdə istifadə olunur. Onların hesa- batları ictimaiyyətə açıqlanır, Kabinet onlara cavab verməlidir və onun mövqeyi parlamentin uyğun komitəsində və ya parlamentin ümumi ic- lasında müzakirə edilə bilər. • Daha çox şəffaflıq,daha çox müzakirə və hökümət içində ida- rələr-arası daha çox koordinasiya. Xaric üçün hökümət bir səslə danışma- lıdır,lakin edilən çıxışın məzmunu ilə bağlı, xüsusilə də federal sistemlər- də, konsensus əldə etmək çox da asan olmayacaq. Birinci ehtiyac birləş- mədir: necə ayrı-ayrı idarələrin mülahizələri hamının dəstəklədiyi vahid, mənalı bir şəklə salına bilər və onun üzərində də konkret siyasət qurmaq olar. Hər kəs uzun müddət nüfuz üstündə gedən və həll olunmayan və ya sakitləşdirici qiymətləmdirmələrə aparan mübahislərdən xəbərdardır, çün- ki hər kəs öz seçimini qorumağa çalışır. Ona görə də idarələr arası məsu- liyyətlərin aydınlaşdırılması və kimin son qərarı verməsini və o qərara mə- suliyyət daşımasının müəyyən edilməsi tələb olunur; • Milli təhlükəsizlik və başqa hərbi məsələlər üzrə əsas qərarlar alınmazdan öncə açıq və əsaslanmış milli müzakirələr. Bunları irəli apar- maq üçün ən yaxşı yol milli maraqları, beynəlxalq öhdəlikləri, məqsədləri və bunları həyata keçirmək üçün lazım olan bacarıqları əhatə edən geniş tərtibli hökümət sənədi (White Paper)dərc etmək lazımdır. Parlamentin müdafiə komitəsi ekspertlərin və qeyri-hökümət təşkilatlarının dinləməsini təşkil etməlidir. Komitənin işçiləri, edilən təkliflərin və qaldırılacaq müba- hisəli məsələlərin ilkin analizini etməlidir. Qəzetlər, radio və televiziya bu cür sualları əldə etmək üçün gecikməzlər; • Milli sərhədlərdən kənara qoşun göndərilməsi parlamentin Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|