133 li be ral düşünce, Yıl 18, Sayı 69-70, Kış-Bahar 2013, s. 133-155 Giriş
Yüklə 197,2 Kb. Pdf görüntüsü
|
136 | Hüseyin Bal Anthony H. Birch’te Çoğulculuk Anthony H. Birch 5 çoğulculuğu “kesimler veya gruplar arası ihtilâfların siyasa oluşturma üzerindeki etkisi ile ilgili Amerika’da ortaya çıkmış bir teori” şeklinde tanımladıktan sonra bu kavram hakkında üç genel tespitle işe koyulur. Tes- pitlerden birincisi, çoğulculuğun siyasal tartışmalarda özellikle 1950’li ve 1960’lı yıllarda merkezî bir rol oynamış önemli bir gündem konusu olmasına rağmen, son dönemlerde bu rağbet ve popülaritesinin hayli eksildiği; ikincisi, çoğulculuğun genellikle Amerikan sağı tarafından şekillendirilmiş olan bir kavram olmak itibariyle, sağ siyasete daha yakın durduğu, sonuncusu ise bu kavramın kullanımının Amerika’dan diğer ülkelere yayılmış olması nedeniy- le, bir “Amerikan entelektüel ihracı” sayılması gerektiğidir.
Çoğulculukla ilgili ilk tespitlerini bu şekilde yaptıktan sonra kavramın analizine geçen Birch’in iki tür çoğulculuk öngördüğü anlaşılıyor. Kendisi bunlardan ilkine “bölgesel çoğulculuk”, diğerine ise “baskı grubu çoğulculuğu” adını veriyor.
Birch, bölgesel çoğulculuk (buna coğrafî çoğulculuk da denebilir) konusunu ele aldığı “Amerikan Düşüncesinde Bölgesel Çoğulculuk” alt başlığı altında kav- ramla ilgili tarihsel çözümlemeler yapar. Daha çok R. A. Dahl’ın analizlerinin etkisi altında yazdığını ifade ettiği
bu bölümde, ağırlıkla ünlü Federalistler- den Madison ve Hamilton’un düşüncelerine yer verir. Dolayısıyla burada bu düşünürlerin fikirlerini biraz açmak gerekmektedir. Bu düşünürlerden Madison
, Amerikan sistemini açıklarken iki temel nok- taya işaret etmiştir. Birinci olarak, halkın tüm güç, yetki ve iktidarı tek bir siyasal örgütlenmeye devrettiği tek bünyeli bir cumhuriyette, bunların istis- mar ve sûiistimâlinden korunmak için devlet ayrı ve belirli organlara ayrıl- mıştır. Karma yapılı Amerikan cumhuriyetinde ise halkın temsil ettiği kudret önce ayrı ayrı iki devlet sistemi arasında bölünmekte, sonra da bunların her birine düşen pay ayrı ayrı organlara verilmektedir. Böylece halkın hakları 5 Birch, Anthony H., Concepts and Theories of Modern Democracy, Florence, KY, USA: Routledge, 1993. Bu makalede, Birch’in çoğulculuk hakkındaki düşünceleri, kendisinin bu eseri temel alınarak analiz edilecektir. 6
7 Aynı yer. 8 Hamilton, A., J. Madison ve J. Say, Anayasa Üzerine Düşünceler, Federalistlerin Makalelerinden Seçmeler, Çev. Mümtaz Soysal, Türk İlimler Derneği Yayınları, İstanbul, 1962, s. 29-30. Demokrasinin Performans İmkânı Olarak Çoğulculuk (2) | 137
çifte teminat altına alınmış olmaktadır: Muhtelif devletler birbirlerini denet- leyecekler, aynı zamanda her biri de kendi kendini denetleyecektir. İkinci olarak, bir cumhuriyette toplumu sâdece yönetenlerin zulmünden korumak yetmez; ayrıca toplumun bir kesimini, diğer kesimin yapabileceği haksızlıklardan korumak da gerekli ve önemlidir. Farklı sınıflara mensup va- tandaşların doğal olarak farklı menfaatleri olacaktır. Toplumun çoğunluğu or- tak bir menfaatte birleşmişse, azınlığın hakları güven ve teminat altında de- ğil demektir. Bu olumsuz durumdan sakınmanın ancak iki yolu olabilir: Biri, toplum içindeki çoğunluğa –yani toplumun kendisine– bağlı olmayan bir ira- de, öbürü de, toplumu ayrı ayrı kavramlara göre tanımlanmış vatandaşlardan oluşturarak, bütün içinde haksızlık edecek bir çoğunluğun çıkmasını –imkân- sız değilse bile– pek az muhtemel kılmak. Birinci yol, irsi veya kendi ken- dini tâyin ettirmiş bir otoritenin bulunduğu sosyal-siyasal sistemlerde cârî olup, en iyi ihtimâlle iğreti bir tedbir/emniyet olabilir. Çünkü topluma bağlı olmayan, toplum tarafından kontrol edilmeyen bir gücün her zaman mutla- ka azınlığın haklı menfaatlerini savunacağının herhangi bir garantisi yoktur; bu kudret azınlığın haklarını savunabileceği gibi çoğunluğun haksız görüş ve tercihlerini de savunabilir. Bu tarzların her ikisi de önünde sonunda muhte- melen hem azınlıkların hem de çoğunluğun aleyhine döner. Bu nedenle ikinci yol, (daha esen ve sâlim bir yol izlenimi vermekte olan) Birleşik Devletler’in federal cumhuriyet sistemidir. Bu sistemde bütün otorite toplumdan kaynak- lanacaktır. Toplumun kendisi bu otoriteye bağlı kalmakla birlikte, o kadar çok kısımlara, çıkarlara ve sınıflara bölünmüş olacak ki, çoğunluğun menfaat tera- kümü, fertlerin veya azınlığın haklarını pek az tehlikeye sokabilecektir. Madison grupları “hizip” (fraction) olarak adlandırmaktadır. Madison’a göre grup, diğer vatandaşların haklarına ve halkın menfaatlerine aykırı ol- mak, ortak bir haz veya menfaat güdüsüyle birleşen ve harekete geçen, top- lumun azınlığını veya çoğunluğunu oluşturan vatandaşlar topluluğudur. Madison grupların temelden bozuk, kötü ve bencil olduğuna inanmaktadır. Bunların ortaya çıkışlarının engellenmesinin mümkün olmadığını söyle- yen Madison, etkilerinin azaltılabilmesi için gruplar arası rekabet ortamının oluşturulmasını ve bu çerçevede özenle tasarlanmış bir denetim ve denge sisteminin tesis edilmesini önermektedir.
Madison’a göre hizip, “ister azınlık, isterse çoğunluk olsunlar, ortak bir dürtünün veya diğer vatandaşların çıkarlarına ve topluluğun müterakim ve 9 Atalay, Esra, “Baskı Gruplarının Doğuşu ve Teorik Temelleri”, İzmir Barosu Dergisi, Yıl, 55, S. 4., Ekim 1990, s. 85. Baskı Gruplarıyla İlgili Teorik Yaklaşımlar, Tipolojileri, Türkiye’de Baskı Grupları içinde, xa.yimg.com/kq/groups, Erişim tarihi, 07.19.2012. Yüklə 197,2 Kb. Dostları ilə paylaş:
|