141 ayhan nuri yilmaz gökmen kiliçOĞlu tüRKİYE’Nİn orta asya’daki yumuşak güCÜ ve kamu diplomasiSİ t ü R

178
TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI 
TDA
T
Ü
R
K
 D
Ü
N
YA
SI 
ARA
Ş
TIRM
AL
A
R
I 
/
 T
D
A
2018
TEMMUZ - AĞUSTOS
CİLT
: 119 
SAYI
: 235
SAYFA
: 141-184
anlamda, yumuşak gücün etkin kullanımında adı geçen ülkelerin aslında aske
-
ri güçlerinin de yüksek seviyede olduğunun bilinmesi şaşırtıcı gelmemektedir.
Yeni anlayışın önemli bir öğesi ülkelerin 
“çekim gücü”
sahibi olmalarıdır. 
Bu yumuşak gücün temel direğidir. Bir ülke kültürel, siyasi değerlerini ne ka
-
dar diğerlerine kabul ettirebilir ve dış politikasını mahir kullanırsa 
“yumuşak 
gücü”
o oranda artacaktır. Yumuşak gücün temel araçlarından biri gelişen 
iletişim teknolojileri ve küreselleşmenin ortaya çıkardığı kamu diplomasisidir. 
Kamu diplomasisi, insani diplomasi faaliyetleri, dış yardımlar ülkeyi hedef ül
-
keler nezdinde cazip kılma ve davranış değiştirmeye vesile olabilir. İşte biz de 
tam bu sebeple Türkiye Cumhuriyeti’nin Orta Asya’da soğuk savaş sonrası ba
-
ğımsızlığını kazanmış olan ve ülkemizle tarihi ve kültürel bağları olan ve hatta 
halkları halkımızın uzaktaki kardeşleri olan ülkelerdeki yumuşak gücünü ve 
bunu ölçmeye dönük kamu diplomasisi faaliyetlerini inceledik. Söz konusu 
coğrafyada ülkemizin diğer ülkelere kıyasla bahsedilen unsurlardan ötürü pek 
çok pozitif fark olarak ortaya çıkan avantajları mevcuttur. Ama yine de bu 
yanlış yada eksik yapma lüksünü vermez zira Kamu diplomasisinin başarılı 
olması için temel unsurlardan biri de söylem ve uygulama arasında uyumlulu
-
ğun olmasıdır. Aksi takdirde kazanılması zor ve zahmetli olan 
“itibar”
bir anda 
yok olabilmektedir. Bu yüzden an itibariyle Türk kamu diplomasi bölgedeki 
faaliyetlerinin tamamen başarılı yada yeterli olduğunu söyleyememekteyiz.
Kamu diplomasisinin boyutlarının kurumlara göre durumuna bakıldığında 
günlük iletişim
boyutunun, incelediğimiz kurumlar içerisinde TRT ve AA ile sağ
-
lanmaya çalışıldığı görülmektedir. Ancak AA’nın bölge dillerinde yayının olma
-
ması bir eksiklik olarak görülebilir. TRT’nin ise yalnızca Orta Asya için bir kanal 
oluşturması ve belki de bunun adını TRT Türkistan koyması yerinde olacaktır. 
Ayrıca TRT’nin yayınlarında beş ülkenin halklarının anlayacağı ortak anlaşılır 
bir dilde ortak terim ve deyimleri kullanması ve ara sıra popüler ve kültürel 
yayınlarda yerel kanallarla ortak yayına geçilmesi olumlu sonuçlar doğurabilir 
ve Türkiye’nin bölge halkları üzerindeki yumuşak gücünü ve etkisini artırabilir.
Stratejik iletişim
boyutunu başta TİKA olmak üzere aslında tüm kurumlar 
yerine getirmeye çalışmaktadır. TİKA ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hükü
-
met politikalarına uygun kampanyalar yürütme konusunda diğer kurumların 
önüne geçtiğini söylemek mümkündür. Bu konuda YTB ve YEE’nin Orta Asya 
bölgesindeki performansı düşüktür.
Kalıcı ilişkiler geliştirilmesi
boyutunda ön plana çıkanlar özellikle öğrenci 
değişim programları ve Türkiye Bursları olmaktadır. Ayrıca kültürel köprüle
-
rin kurulmasında ve özellikle aydınlar seviyesinde ilişkileri geliştirilmesinde 
TÜRKSOY öne çıkmaktadır.
Türkiye’nin yumuşak gücünü sadece kültürel ve tarihi bağlara dayandır
-
ması uluslararası ilişkilerde olumlu karşılanabileceği gibi olumsuz olarak da 
değerlendirilebilir. Genelde bu unsurların Ortadoğu, Orta Asya, Kafkasya ve 
Balkanlar’da Türkiye’nin işine yarayacak unsurlar olabileceği düşünülür an
-
cak sadece tarih ve kültüre dayalı politikalar Türkiye’yi bölgesel olmaktan 
öteye taşıyamaz. Bu bağlamda aynı bölgede yer almakla birlikte ülkelerin ve 
235_Gokmen_Kilicoglu.indd 178
13.09.2018 14:40:40

---