Natijada:
Valyuta bozori liberallashtirilishi hisobiga naqd pul bilan bog‘liq
muammolar yechildi;
-
bu esa bankomatlar infratuzilmasi hamda zamonaviy to‘lov
tizimlarini joriy
etishga sharoit yaratdi;
-
aholi va tadbirkorlik sub’ektlari uchun bank xizmatlaridan foydalanish
imkoniyatlari kengaydi;
-
mijozlar bilan ishlash tizimi o‘zgarmoqda, zamonaviy bank xizmatlari turlari
ko‘paytirildi va raqamlashtirilmoqda;
-
banklarni aholiga yanada yaqinlashtirish va qulayliklar yaratish aqsadida bank
xizmatlari markazlari tashkil etilmoqda.
Muammolar:
Ayrim respublika tashkilotlari va mahalliy
hokimiyat organlari
banklarning tadbirkorlik sub’ekti ekanligi to‘g‘risidagi tasavvurni o‘zgartirish yoki fikrni
singdirish qiyin bo‘lmoqda. Banklar tijorat tashkiloti ekanligi, avvalo, tijoriy maqsadni
ko‘zlashi hamda bozor mexanizmlari asosida ish tashkil etilishi lozimligi haligacha
tushunib yetilmayapti.
Banklarning asosiy faoliyatidan tashqarida bo‘lgan vazifalarni bajarishi
kabi holatlar
davom etmoqda.
Banklar faoliyatiga aralashuv hali-hanuz davom etmoqda.
Hududlarda banklar va bank tizimidan ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatdagi siyosatni yuritishda
kutilmalar yuqoriligicha qolmoqda.
Banklarning rivojlanishi uchun mos tijoriy loyihalar moliyalashtirilmadi.
146
Banklar har doim loyihalarni majburiy topshiriqlar bo‘lgandan keyin amalda shug‘ullanib
kelmoqda.
Hozirgi kunda ma’lumotlar sub’ektlar o‘rtasida elektron tarzda almashinib,
iqtisodiyotning barcha bo‘g‘inlarida ish jarayonlarining avtomatlashtirilishi bilan hamma
ma’lumotlarning elektron bazalarini yaratishga kirishildi. Buxgalteriya hamda boshqaruv
tizimlarining elektron
integratsiyasi shakllanib, CRM (Customer Rehtionship
Management) mijozlar bilan o‘zaro munosabatlarni boshqarish tizimi yaratilmoqda.
Bank tizimida raqamli o‘zgartirishlar vositasida bank biznes-modellari
optimallashtirilib, bank segmentini rivojlantirish masofaviy bank xizmatlaridan tortib
moliyaviy operatsiyalar sohasidagi o‘zgarishlar jadallashuviga olib kelmoqda.
Bank xizmatlari bozorida talabning ortishi
natijasida raqobat ortib borib, axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarining yangi imkoniyatlaridan foydalanishga zarurati yanada
oshdi.
2020 yil 12 mayda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF–5992-sonli “2020-
2025 yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasining
bank tizimini isloh qilish
strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni qabul qilindi.
Farmon bilan 2020-2025 yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasining bank
tizimini isloh qilish strategiyasi, O‘zbekiston Respublikasi bank tizimini isloh qilish
bo‘yicha “Yo‘l xaritasi” hamda strategiyani amalga oshirishning maqsadli ko‘rsatkichlari
tasdiqlandi.
Mazkur Strategiya Markaziy bank va Moliya vazirligi tomonidan Jahon banki bilan
hamkorlikda mamlakat bank tizimining joriy holatini o‘rganish natijalari bo‘yicha asosiy
xulosalar va tavsiyalar, shuningdek xorijiy davlatlarning moliya sektorini transformatsiya
qilish tajribasi hamda moliya sohasidagi xalqaro tendensiyalarni inobatga olgan holda ishlab
chiqildi.
Strategiyada bank tizimida hozirgi kunda saqlanib qolayotgan
muammo va dolzarb
masalalarga alohida e’tibor qaratilgan. Xususan:
147
-
bank tizimida davlatning yuqori darajadagi ishtiroki natijasida moliyaviy va inson
resurslaridan samarasiz foydalanilayotganligi, ularda korporativ boshqaruv va
tavakkalchiliklarni boshqarish tizimlari to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilmaganligi;
-
davlat ishtirokidagi banklarning ustuvor dasturlar, sohalar va davlat ulushiga ega
korxonalarga bozor stavkalaridan kam bo‘lgan stavkalarda kreditlar ajratuvchi
an’anaviy “taraqqiyot banklari” vazifasini bajarishi;
-
kreditlashning yuqori sur’atlarda o‘sib borayotganligi
va buning natijasida
banklarning barqarorlik darajasini ifodalovchi likvidlilik va kapital etarlilik
ko‘rsatkichlariga salbiy ta’sir etayotganligi;
-
imtiyozli kreditlar ulushining yuqori darajada saqlanib qolayotganligi natijasida
moliya bozorida narx signallarining noto‘g‘ri shakllanishi, shuningdek pul-kredit
siyosatining
transmission
mexanizmlarining
ishlashiga
salbiy
ta’sir
ko‘rsatayotganligi;
-
yuqori darajadagi dollarlashuv, shuningdek kredit
va depozitlarning yirik
korxonalar va iqtisodiyotning alohida sohalarida jamlanganligi (konsentratsiyasi)
natijasida
bank
tizimining
valyuta,
kredit
va
likvidlilik
xatarlariga
bardoshliligining zaifligi;
-
davlat ishtirokidagi banklar biznes-modellarining asosan korporativ mijozlarga
xizmat ko‘rsatishga yo‘naltirilganligi, nobank moliya tashkilotlarining roli
sustligi,
shuningdek
innovatsiyalar
va
axborot
tizimlarining
yaxshi
rivojlanmaganligi sababli moliyaviy ommaboplik darajasining pastligi tizimda tub
islohotlarni amalga oshirish zaruratini yuzaga keltirdi.
Adabiyotlar:
1. И. Аликулов, З. Давронов.
Инновацион фаолиятни давлат
томонидан тартибга солишнинг хорижий давлатлар тажрибаси. “Иқтисодиёт
ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь,
2015 йил.
2.Кабулов, Х. А. (2020). Вопросы финансовой безопасности в условиях
модернизации Республики Узбекистан. Интернаука, (3-2), 12-1