15-Mavzu. Funksional element. Sxema yasash usullari. Funksiyani sxemalar orqali ifodalash

15.3-misol. 15.12-rasmda Bul ifodasini tasvirlovchi sxema tasvirlangan.




15.4-misol. 15.13-rasmda Bul ifodasini tasvirlovchi sxema tasvirlangan.


15.5-misol. 15.14-rasmda Bul ifodasini tasvirlovchi sxema tasvirlangan.




15.6-misol. Uch tugmalik kalit o‘rnatilgan lampaning yonishi sxemasini ko‘rib chiqamiz.
Bul ifodasiga mos sxema qurish talab etilsin:
ifoda sxemasi 15.15-rasmdagi ko‘rinishga ega bo‘lishini bilamiz, ushbu sxema 15.16-rasmda keltirilgan sxema bilan tengkuchlidir. Bundan esa sodda ko‘rinishdagi sxemadan foydalanish maqsadga muvofiq deb olamiz


ifoda sxemasi 15.17-rasmdagi ko‘rinishga ega bo‘lishini bo’lamiz, ushbu sxema 15.18-rasmda keltirilgan sxema bilan tengkuchlidir.

Qidirilayotgan sxemamiz15.19-rasmdagi ko‘rinishga ega bo‘ladi.

15.7-misol. ifodaga mos sxema 15.20-rasmda tasvirlangan.


15.7-misol. bul ifodasiga mos kombinatsion sxemani tasvirlang. Kalitlarning qaysi qiymatlarida tarmoqda tok yo'qligini aniqlang.
Kalitlarning qaysi ko’rinishida tarmoqda tok bo’lmasligini aniqlaymiz. , , kalitlarning barcha mumkin bo’lgan qiymatlari to’plamini hinli jadvalida ifodalab va ular uchun berilgan mantiqiy ifodaning mos qiymatlarini topamiz (15.1- jadval).
15.1-jadval

										f(p;g;r)
0	0	0	1	0	1	1	1	1	1	1
0	0	1	1	0	0	0	1	1	0	0
0	1	0	1	1	1	1	0	1	1	1
0	1	1	1	1	0	1	0	1	0	1
1	0	0	0	0	1	1	1	1	1	1
1	0	1	0	0	0	0	1	1	0	0
1	1	0	0	0	1	1	0	0	0	1
1	1	1	0	0	0	0	0	0	0	0

Jadvalning oxirgi ustunidagi natijalarga ko’ra uchta holatda tok bo’lmaydi:

– barcha kalitlar yopiq bo’lganda;
– va kalitlar yopiq, esa ochiq holatda;
– kalit yopiq, va esa ochiq holatda.


Mavzuni mustahkamlash va mustaqil bajarish uchun muammoli masala va topshiriqlar
1. Berilgan bul ifodasiga mos kombinatsion sxemani tasvirlang:
a) ,
b) ,
c) ,
d) ,
f) .
h) ,
g) ,
k) ,
l) ,
m) .
2. Shahar kengashi beshta a'zodan iborat. Kengashining har bir a'zosi "rozi" yoki "qarshi" tugmachasini bosish orqali nomzodga ovoz beradi. Nomzodga ko'pchilik ovoz bergan taqdirda qaror qabul qilinadi. Ovoz berishni qayd qiladigan indikator kombinatsion sxemasini tuzing. Kombinatsion sxemani qurishda, ketma-ket va parallel ulanish nazarda tutilsin.
3. Shahar kengashi kengash raisi bilan birgalikda besh kishidan iborat. Kengashining har bir a'zosi "rozi" yoki "qarshi" tugmachasini bosish orqali nomzodga ovoz beradi. Nomzodga ko'pchilik ovoz bergan taqdirda qaror qabul qilinadi. Kengash raisi "rozi" va "qarshi" ovozlari teng bo’lgan taqdirdagina ovoz beradi. Ovoz berishni qayd qiladigan indikator kombinatsion sxemasini tuzing. Kombinatsion sxemani qurishda, kalitlarni ketma-ket va parallel ulanishidan foydalaning.
4. Shahar kengashi kengash raisi bilan birgalikda besh kishidan iborat. Kengashining har bir a'zosi "rozi" yoki "qarshi" tugmachasini bosish orqali nomzodga ovoz beradi. Nomzodga ko'pchilik ovoz bergan taqdirda qaror qabul qilinadi, veto qo'yish huquqiga ega rais bundan mustasno. Ovoz berishni qayd qiladigan indikator kombinatsion sxemasini tuzing.
5. Kombinatsion sxemaning uchta ikki holatli kaliti mavjud. Ixtiyoriy kalit bilan yoqish va o'chirish mumkin bo’lgan sxema loyihasini chizing.