430
Məsud, Huzeyfə b. Yəmən və Zeyd b. Sabit
- radıyallahu anhum – un yanına da
getdim. Onlar da eyni şeyi söylədilər"
1693
.
Əgər sən bu bölümü düzgün şəkildə yerinə yetirə bilsən qəlbin Allahın təqdir etdiyi
Qədər ilə razılaşmasını və bununla təskinlik tapmasını vacib edər. «Bu sizin əlinizdən
çıxana gədərlənməməyiniz və və sizə verilənə də sevinib qürrələnməməyiniz
üçündür. Allah özünü bəyənən, özü ilə fəxr edən heç bir kəsi sevməz». (əl-Hədid 23).
əd-Dəhhaq
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Sizə təqdir etmədiyimiz dünyəvi şeylərə
görə kədərlənməyin, sizə verdiyimiz dünyəvi şeylər barəsində sevinməyin. Əgər o,
yazılıbsa sizdən yan keçən deyildir. Sizə verilməlidir». Sələflərdən biri deyir ki:
«Qədərə iman gətirmək insanın kədərini, qəmini, hüznünü aradan qaldırır». Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
də buna işarə edərək buyurur: «Allah güclü mömini zəif
mömindən daha çox sevir. Hər bir işdə özünə faydalı olanı götürməyə səy göstər.
Allahdan kömək dilə aciz olma. Başına bir müsibət gələrsə demə: «Əgər belə etsəydim
belə olmazdı» De ki: «Allahın qəza və qədəri bu imiş. Əgər sözü şeytana yol açır»
1694
.
Bu hədis onu bildirir ki, insanın öz nəfsinə xatırlatması keçmişi (yazılmış Qədəri)
müsibət zamanı artıq o, şeytanın vəsvəsələrini ondan uzaqlaşdırır. O, vəsvəsələr ki,
insana dərdi, qəmi, kədəri, peşmançılığı gətirir. İnsan bilsə ki, bu yazılan olmalı baş
verməli idi. Ənəs - radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki, Rəsulullah
–
sallallahu aleyhi
və səlləm
–
ə on il xidmət etdim. Bir dəfə də olsun mənə uf demədi, üstümə qışqırmadı.
Etdiyim bir işdən ötrü nə üçün onu etdin, etmədiyim bir işdən ötrü də nə üçün bu işi
etmədin deyə demədi (Bağqa rəvayətdə: Əgər xanımlarından biri məni qınamış olsaydı
ona: Onu buraxın. Çünkü nə təqdir edilmişsə o, da olur
1695
)»
1696
.
Yalnız Onun istədiyi olur. İnsanın da buna iman gətirməsi ondan dərdi, qəmi, kədəri
qaldırır. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
bir kişiyə tövsiyə edərkən buyurdu:
«Allahın sənə təqdir etdiyi bir şeydə Allahı imtahan etməyin». Əgər mömin insan
Allahın təqdir etdiyində olan hikmətə, rəhmətə baxarsa bu onu Allahın təqdir etdiyi ilə
razı qalmasına yönəldər. «Allahın izni olmadıqca (heç kəsə) heç bir müsibət üz
verməz. Kim Allaha iman gətirsə Allah onun qəlbini haqqa doğru yönəldər və o,
dünyada baş verən hər şeyin Allahın əzəli hökmü və izni ilə olduğunu bilər. Allah
hər şeyi biləndir». (ət-Təğabun 11). Əlqamə
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Kim
Allaha iman gətirsə Allah onun qəlbini haqqa doğru yönəldər...» Bu o, kimsədir ki,
başına bir müsibət gəlir və bilir ki, bu Allah tərəfindəndir və müsibətə təslim olur və
onunla razı qalır. Suheyb - radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
–
sallallahu
aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Möminin işinə heyrat edirəm. Çünki onun hər bir işi
xeyirdir. Bu hal mömindən başqa heç bir kimsə üçün deyildir. Onun başına bir sevinc
verici bir şey icabət edərsə şükr edər. Bu da onun üçün bir xeyir olar. Əgər onun başına
zərər və ziyan verici bir hal icabət edərsə səbr edər və bu hal da onun üçün xeyirli
olar»
1697
. Hər iki halda da xeyiri qazanması mömindən başqasında ola bilməz. Müsibət
və xeyiri də qarşılamaq üçün mömində əsaslar vardır və o, bilir bunları necə qarşılasın.
«De ki: Allahın bizim üçün yazdığından başqa bizə heç bir şey üz verməz». (ət-Tövbə
51). Ənəs - radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və
səlləm
–
buyurdu: «Mükafatın böyüklüyü bəlanın böyüklüyündən aslıdır. Allah bir
1693
Əbu Davud 3699.
1694
Buxari, Müslim.
1695
Beyhəqi.
1696
Müslim.
1697
Müslim 2999.
431
qövmü sevərsə onları imtahan edər. Kim (Allahın qədəri) ilə razı qalarsa Allah da
onlardan razı qalar, kim də (Allahın qədərinə) razı qalmayıb qəzəb edərsə Allahın da
onlara qəzəbi tutar»
1698
. Əbu Dərda
- radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Allah bir şeyi təqdir
etdiyi zaman ondan razı qalmasını istəyər». Ummu Dərda - radıyallahu anhə
–
deyir
ki: «Allahın təqdir etdiyi ilə razı qalanlar o, kəslərdir ki, Allah nəyi təqdir etdisə onunla
razı qaldılar. Onlar üçün Cənnətdə dərəcələr vardır. Elə bir dərəcələr ki, hətta şəhidlər
Qiyamət günü o, dərəcələrə qiptə edərlər». İbn Məsud - radıyallahu anhu
–
deyir ki:
«Allah sevinci, fərəhi yəqində və razılıqda qoymuşdur. Dərdi və kədəri şəkdə və
qəzəbdə qoymuşdur». Ömər b. AbdulAziz
–
rahmətullahi aleyhi
–
dualarında deyərdi:
«Allahumə! Qəza və qədərində məni razı sal və o təqdir etdiyinə bərəkət qoy.Hətta
mən bununla razı qalım və Sənin gecikdirdiyin şeyi tez istəməyim və ya tezləşdirdiyin
bir şeyin gecikməsini istəməyim». Bil ki, bəndə razılığın dərəcəsinə çatmaz hətta o,
kimsə kasıblıq və müsibət zamanı razı qalmasa necə ki, varlılıqda və əmin-amanlıqda
razı qaldığı kimi. Sən Allahdan öz işin barəsində xeyirli olanı istəyirsən və nəfsinə
uyğun olmayan bir iş baş verdikdə və ya təqdir olduqda qəzəblənirsən. Bəlkə də sənin
xeyirin nəfsinə uyğun (xoş gəlməyən) bir şeydədir. Əgər sənə istədiyin o, şey təqdir
olsaydı bəlkə də sənin həlakın orada olardı. Lakin təqdir olunan şey sənin nəfsinə
uyğun gəldikdə isə sən razı qalırsan. Bu da sənin qədər barəsində elminin
azlığındandır. İbn Aun
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Allahın Qəza və qədəri ilə
razı qal. Sən belə etsən dərdin az olar və axirət işlərin üçün bu daha xeyirli olar».
Əgər bəndə Allahdan xeyir-bərəkət diləyərək İstixarə edirsə o, zaman ona lazımdır
ki, Allahın onun üçün seçdiyi ilə razı qalsın. Seçilən əməl onun nəfsinə müvafiq
olsada, olmasa da belə. Çünki insan bilmir xeyir nəfsinə müvafiq olandadır, yoxsa
olmayanda. Ona görə də Sələflərdən bir dəstəsi İbn Məsud və s. əmr etmişlər ki, əgər
bir insan təqdir edilmiş şeyin nəfsi istəyinə müxalif olduğu zaman səbr edə
bilməyəcəksə o, kimsə İstixarə etdiyi zaman rahatlıqda sözünü işlətsin. Məs: Allahım!
Səndən filan şeyi istəyirəm rahatlıqda.
İnsanın Təqdir Olunanla Razı Qalması Üçün Bəzi Səbəblər Vardır: 1) İnsan
yəqin bilməlidir ki, Allah mömin üçün nəyi təqdir edibsə onda xeyir vardır. Bununla o,
kimsə xəstə misalında olur hansı ki, özünü mahir, nəsihət edən bir həkimə təslim
etmişdir. Həkim o, xəstəni incitsə də belə ondan razı qalır ona olan inancına görə.
İnsan bilir ki, həkim onun xeyrini istəyir. İnsan bunu dərk etsə başına gələn bütün
müsibətlərlə razı qalar. 2) İnsan bu razılığın qarşılığında Allahın ona nə qədər savab
vəd etdiyinə baxsın. Əgər insan müsibət zamanı razılığın qarşılığını bilərsə razı qalar.
Onun razılığı o, qədər güclənər ki, təqdir olunan müsibətin ağrısıbını unutdurar. Saleh
qadınlardan birinin dırnağı qırılır və o, gülərək deyir: «Bunun savabının ləzzəti mənə
onun ağrısının acılığını unutdurdu». 3) O, bəla verənin sevgisində dərinliyə getmək.
Bəla verənin əzəmətini, kamilliyini bilmək. İnsan bu dərəcəyə çatarsa o, ağrını heç hiss
etməz Ona olan sevgiyə görə. Necə ki, Yusuf
–
əleyhissəlam - görən qadınlar onu
gördükləri zaman unudaraq əllərini kəsdilər və o ağrını da hiss etmədilər. İnsan Allahı,
o bəla verəni sevərsə ağrıları hiss etməz. Heç sevən insan da bəlanı, müsibəti hiss
edərmi? Bəzi müsibət əhli demişlər ki: «Qoy Allah istədiyini etsin. Hətta bizi tikə-tikə
doğrasalarda biz yalnız Ona qarşı sevgidə artacağıq». Sələflərdən birinin yanına xəstə
ikən (ziyarət məqsədilə) daxil olurlar və ondan: «Sənə seimli olan nədir?» deyə
soruşurlar. O: «Mənə sevimli olan Allaha ən sevimli olanıdır». Sələflərdən bir kişinin
1698
Tirmizi 2398, əl-Albani zəif.