85
xassələrin məcmusuna malik olan və onunla eyni tipli predmetlər sinfinə aid olan verilmiş (bu)
predmet kimi onu xarakterizə edir. Keyfiyyət müəyyənliyini itirərkən predmet özü olmağından
çıxır, onun başqa predmetlər sinfinə aid olmasını müəyyən edən yeni xüsusiyyət kəsb edir.
Məsələn, əriyən
filiz şlak və metala çevrilir,
yeniyetmə böyüyərək gəncə, gənc – kişiyə, kişi –
qocaya çevrilir, qəsəbə böyüyüb şəhər ola bilər və.s.
Kəmiyyət
– hadisə, predmet, proseslərə xas olan xassələrin inkişafının
və ya intensivliyinin
(səmərəliliyinin) mərhələsinin, böyüklükdə və sayda ifadə olunan xarakteridir. Pifaqorçuların və
onların digər sələflərinin fiklərini ümumiləşdirərək Aristotel izah edirdi: “Kəmiyyət
tərkib
hissələrə bölünəndir, bu bölünənlərin hər biri - onlar iki və ya çox olsa da - öz təbiəti etibarıilə nə
isə bir şeydir. Hər cür kəmiyyət - əgər o hesablanan, böyüklüyü (həcmi) – dəyişəndirsə o çoxdur”.
Bu fəlsəfi fikir bizim üçün vərdiş edilən olmasa da onun mənasını anlamaq çətin deyildir:
kəmiyyətə şeylərin
o xarakteri aid edilir ki, o hesablanma (ölçüyə)
və riyazi ifadə üçün
mümkündür.
Keyfiyyətcə müxtəlif predmetlərin “bərabərləşdirilməsi”, onların bir sıra
vahidə gətirilməsi
ölçməni
mümkün edir. Bu və ya başqa həcmin ölçülməsi müvafiq ölçü vahidinin qurulmasını tələb
edir. Məsələn, metr –
uzunluq vahidi, kiloqram – kütlə vahididir.
Heç nə ölçməyə yoxdursa -
deməli onda cəmlənən vahidin kəmiyyətini müəyyənləşdirmək lazımdır.
Predmetlərin,
hadisələrin, proseslərin kəmiyyət xarakteri ictimai praktikada: istehsalın planlaşdırması və
maliyyələşdirilməsində, tikintidə, sosial inkişafda, nəqliyyatın hərəkət cədvəlini tutarkən, əhalinin
siyahıya alınmasında və s. geniş tətbiq olunur.
Dostları ilə paylaş: 
