2-Dünyagörüşü anlayışı, onun məzmunu, strukturu və tipləri

Mirzə Ələkbər Sabir
 öz qələmi ilə 
proletariatın  tərəfində  durmuş,  burjuaziya  və  mülkədarlara  qarşı  barışmaz  mövqe  tutmuş, 
haqsızlığı,  zülm  və  istismarı  kəskin  tənqid  və  ifşa  edən  şeirlər  yazmışdır.  İnqilaba  qədər  dini-
sxolastik  ruhda  şeirlər  yazan  Sabir  inqilabdan  sonra  gerçəkliyi  özündə  əks  etdirən  daha  ciddi 
məzmunlu əsərlər yazmağa başlamış, köhnəlik və yeniliyin mübarizəsində yeniliyi müdafiə etmiş, 
insanları öz hüquq və haqlarını tələb etməkdə əzmkarlıq göstərməyə çağırmışdır. Sabir inqilab, 
yenilik, milli azadlıq hərəkatının, mütləqiyyət quruluşunun məhv edilməsinin, zülm və istismarın 
aradan  qaldırılmasının  tərəfdarı  olmuşdur.  Sabir  beynəlmiləlçiliyin,  bütün  xalqların  dostluq  və 
qardaşlıq şəraitində yaşamalarının və həmrəy, çətinliklərə, əsarətə, haqsızlığa, ədalətsizliyə qarşı 
mübarizədə yekdil olmalarının tərəfdarı və müdafiəçisi olmuşdur.  
 
Uzun və çətin yaradıcılıq yolu keçmiş 
Abdulla Şaiqin
 yaradıcılığı həmişə təkamüldə olmuş, 
get-gedə inkişaf etmiş, cilalanmışdır. Şaiqin yaşadığı dövrdə  Azərbaycanda burjua ideologiyası, 
proletar  dünyagörüşü  və  demokratik  fikir  cərəyanları  geniş  yayılışdır.  Azərbaycan  burjua 
ideologiyasında  müasir  cəmiyyətin  mahiyyəti,  onun  gələcək  inkişafı  problemi,  cəmiyyətin 
həyatını  müəyyən    edən  amillər,  cəmiyyətdə  tərəqqi  və  tənəzzül,  cəmiyyətin  hərəkətverici 
qüvvələri, dövlət quruluşu, siniflər və sinfi mübarizə, sosializm ieyaları, həyatın maddi və mənəvi 
qüvvələri,  gələcək  ədalətli  ictimai  quruluş  kimi  problemlər  qoyulurdu.  Burjua  ideoloqları 
cəmiyyətin inkişafında obyektiv qanunauyğunluqların olmasını qəbul etmir, onun inkişafının ayrı-
ayrı fərdlər və subyektlərin iradəsi ilə müəyyən olunduğunu iddia edirdilər. Azərbaycanda güclü 
sosial  fikir  cərəyanlarından  biri  də  demokratik  cərəyan  idi.  Bu  cərəyana  yaxın  mövqedə  duran 
Azərbaycan romantiklərinin dünyagörüşü, xüsusilə onların fəlsəfi baxışları bu dövrdə sosial fikrin 
parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. 
 

---

 
65 
fikir 
cərəyanlarının 
mübarizəsi 
şəraitində 
formalaşmış