73
dəqiqə buna çoxlu misallar göstərir. Çətin anlaşılan odur ki, hadisələrin qarşılıqlı asılılığı, bir
hadisənin digərinə keçidi hərəkət edən materiyanın ən ümumi xassələrini əks etdirir, obyeklərin
ümumdünya universal əlaqələrinin təzahürü kimi çıxış edir. Bəşəriyyət bu ideyaya doğru uzun və
çətin yol keçmişdir. Dialektikanın diqqət mərkəzinə çoxdan bütün varlığı əhatə edən
universal
əlaqə
düşmüşdür. Məsələn, antik fəlsəfənin mərkəzi problemlərindən biri - üzərində düşünməklə
dialektik incəsənətin formalaşdığı - “təkcə və çoxlu” problemi olmuşdur - o bu gün də öz
əhəmiyyətini itirməmişdir.
Ölkələrin, xalqların, adamların və ümumbəşəri dəyərlərin, maraqların, mənafelərin fərqi - bu
“əbədi” problemin müasir təzahürlərindən biridir. Əsrlər boyu o yeni görkəm almışdır: təkcə və
ümuminin, hissə və tamın, invariantlıq və növün dəyişdirilməsi və s. Varlığın bu cür universal
əlaqəsi dialektikanın mühüm predmeti oldu. Varlığın mürəkkəb, elastik (zirək), ziddiyyətli
universial əlaqəsinin dərk edilməsi formasına
dialektikanın kateqoriyaları
xidmət edir.
Kateqoriyal əlaqə tədricən dialektik qanunauyğunluq kimi başa düşülmüşdür.
Dostları ilə paylaş: 
