2 G’. O. Mamajanov

 
Organik birikmalarining miqdor analizi 
Organik birikmalaming tarkibidagi elementlardan har birining foiz miqdorini 
aniqlash miqdor vazifasidir. Miqdor tahlili natijalariga qarab moddaningatom 
formulasi aniqlanadi. Tahlil qilish usulini buyuk nemis olimi Yu. Libix taklif etgan. 
Bu usulga ko‗ra teshirilayotgan moddayondiriladi va yonish mahsulotlarining 
miqdori aniqlanadi. Yondirish uchun olinadigan moddaning miqdoriga va 
qoMlanadigan asboblarga qarab miqdor tahlili makroanaliz, yarim mikroanaliz va 
mikroanalizga boMinadi. 
Agar 0,1-0,5 g moda tahlil qilinsa makroanaliz, 10-50 
mg
moda tekshirilsa ya r 
im m i k r o a n a 1 i z, 1-10 /wg modda tekshirilsa m i k- r o a n a 1 i z deyiladi. 
Keyingi vaqtdaultramikroanaliz usuli muvaffaqiyatli qo‗llanilmoqda. Buusul uchun 
tekshiriladigan moddadan 0,1-0,01 mg olish kifoya. 
 
Uglerod va vodorod miqdorini libix usuli bilan aniqlash 
Uglerod va vodorod miqdorini aniqlashda sifat analizida qoMIanilgan 
reaksiyalardan foydalaniladi. Bunda modda maxsus. naychada, mis (II)- oksid ustida, 
kislorod oqimida pechda qizdirilib kuydiriladi. Hosil bo‘layotgan yonish mahsulotlari 
- H
2
O va CO
2
analitik tarozida aniq tortilgan yutgich moddaga yuttiriladi. 
Suv qizdirilgan kalsiy xloridli yoki angidronli - Mg(ClO
4
), nayga korbonat 
angidrid o‗yuvchi kaliy eritmasi solingan kaliapparatga tushadi. Ularga havodagi 
karbonat angidrid o‗tmasligi uchun kuydirish naychasidan oldin natron ohak solingan 
U - simon naycha qo‗yiladi. 
Yutgichlaminganaliztugagandan keyingi og‗irligini dastlabki og‗irligidan farqi 
hosil bo‗lgan H
2
O va CO
2
ning og‘irligiga teng bo‘ladi. Shungaasoslanib, 
tekshirilayotgan moddadagi uglerod bilan vodorodning foiz miqdori quyidagicha 
hisoblab topiladi: yondirilgan moddaning gramm hisobidagi miqdorini «a» bilan, 
hosil bo‘lgan C0
2
miqdorini «m» bilan, H
2
O miqdorini «n» bilan belgilaymiz. 
CO, ning molekulyarog‗irligi 44 gatengbo‘lganligi uchun hosil bo‗lgan 
karbonat angidriddagi uglerod miqdorini quyidagicha proportsiya bilan hisoblash 
mumkin: 

---

30
44- 12 
m - 
x,
bunda 
x-
m mg C 
Endi bu miqdomi foizga aylantiramiz: 
a - 100% 
~m-
Y %, bunda Y 100 %C 
44 
14 • 
a
Suvning molekulyar og‗ irligini hisoblab, quyidagicha proportsiya tuziladi: 
18-2 
n - 
x,
bunda 
x
= 
mg
H, 
18 
Endi bu miqdomi foizga aylantiriladi: 
a - 100% 
2 • 
n
100%