28
qoldiqlardan tozalanadi. Olingan filtrat uch qismga bo‗linadi
va oltingugurt borligi
uch xil usul bilan aniqlanadi.
Filtratning bir qismiga ozgina xlorid kislota qo‗shiladi, agar eritmada
oltingugurt bo'lsa, vodorod sulfidning o‗ziga xos hidi seziladi:
modda (S) + Na —-> Na
2
S....
Na
2
S + 2HC1 -> 2NaCl + H,St
Filtratning ikkinchi qismiga oz miqdorda qo‗rg‗oshin atsetat va xlorid kislota
qo‗shilgandaqoracho‗kma yoki qo‗ng‗irrangdagi loyqa hosil bo‘lishi ham
tekshirilayotgan moddada oltingugurt borligini bildiradi:
Na
2
S + (CH, - COO)
2
Pb -> J, PbS+2CH
3
COONa
Filtratning uchinchi qismiga natriy nitroprussid eritmasidan bir necha tomchi
qo‗shilsa, oltingugurt borligida kompleks birikma hosil bo‗ladi va eritma qizg‗ish-
binafsha rangga bo‗yaladi:
Na
2
[Fe(CN)
5
NO] + Na,S -> Na
4
[Fe(CN)
5
(NO)S]
13-tajriba
Xlorni aniqlash
R e a k t i v l a r :
xloroform, mis sim, kumush nitratning 1% li eritmasi, etil
spirti, natriy metali
Organik birikmalar tarkibida galogen birligini odatdagi analitik usullar bilan
topib bo‗lmaydi. Chunki ular molekulasida galogen uglerod atomlari bilan kovalent
bog‗ lar oqali bog‗ langan. Galogenlami aniqlash uchun organik birikma molekulasini
parchalash va galogenni anorganik birikma holida ajrtib olish kerak.
Bu esa har xil
usullar bilan amalga oshiriladi. Organik birikmalardagi xlomi aniqlashni xloroform
misolida ko‗rib chiqamiz.
B e y l s h t e y n r e a k s i y a s i . Tajriba o‗tkazish uchun mis simning uchi
halqa shaklida bukiladi
va gorelka alangasiga tutiladi, sim sirtidagi miss tuzlari
alangani ko‗k yashil rangga bo‗yaydi. Sim shu rang yo‗qolguncha qizdiriladi, bunda
sim sirtidagi mis (II)-oksid hosil bo‗lib, uning bug‗lari gorelka alangasini chiroyli
yashil ranga bo‗yaydi.
G a l o g e n n i A . S t e p a n o v u s u l i b i l a n a n i q l a s h .
Quruq
probirkaga 2 - 3
ml
etil spirt 2-3 tomchi xloroform solib, aralashmaga natriy
metalining kichik boMakchasi qo‗shiladi. Shu zaxotiyoq
shiddatli ravishda vodorod
ajralib chiqa boshlaydi. Vodorodning ajralib chiqishi tugagach, reaksion aralashmaga
suv qo‗ shib eritiladi va nitrat kislota tomizib kislotali muhit hosil qilinadi. Hosil
bo‗lgan eritmaga kumush nitrat eritmasi qo‗shilsa, kumush xloridning nitrat kislotada
erimaydigan, ammiakda yaxshi eriydigan oq cho‗kmasi hosil bo‗ladi:
C
2
H
5
OH + Na C
2
H
5
ONa + H CHCL+ 6H -> 3HC1 + CH,
C
2
H
5
ONa + HCI -> C
2
H
5
OH + NaCl NaCl + AgN0
3
i AgCl + NaN0
3
29
G a l o g e n n i o r g a n i k m o d d a n i y o n d i r i s h y o ‗ l i b i l a n
aniq1ash. Filtr qog'oz tasmasi xloroform bilan hoMIanadi va to‗nkarilgan stakan
tagidayoqiladi. Qog‗oz yonib bo‗lgach, stakan devorlarida suvning shudringsimon
tomchilari hosil bo'ladi. Stakan to‗g‗ri qo'yilib, unga bir tomchi kumush nitrat
eritmasi tomiziladi. Loyqa yoki suzmasimon oq cho‗kma hosil bo‗lishi xloroformda
galogen borligini ko‗rsatadi:
CHC1
3
+
O
-U-
CO
2
+
H
2
O
+
HC1
CHC1
3
+ AgNO
3
->
I
AgCl + HNO
3
Dostları ilə paylaş: