4-mavzu. Agrokgonsalting xizmatini tashkil etishniig asosiy yo’nalishlari va usullari Reja

Agrokonsalting faoliyatini tashkil etishning ilg`or texnologiyalari va usullari. Konsalting, AMX ko`rsatish yo`llari:

• 
  tadqiqotlar olib borish;
  
• 
  maslahatlar berish;
  
• 
  bilimlarni tarqatish;
  
• 
  joriy etishga sharoit yaratish va ko`maklashish.
  

Ma`lumotni etkazish, uzatish, targ`ibot va tashviqot qilishusullari:

• 
  axborot etkazish va maslahat berish kunlari: ertalab, masalan, har haftaning seshanba kuni ertalab soat 7:00 da markaz ofisida yoki ikki haftada bir marta, tanlangan fermer xo`jaligi hududidagi dala shiyponida yoki "Namunali dala uchastkasi"da;
  

tanlovlar, ko`riklar va namoyishlar tashkil etish. Ushbu yo`nalishdagi tadbirlarni tuman Fermerlar Kengashi va qishloq fuqarolari yig`ini bilan hamklrlikda o`tkazish maqsadga muvofiq.

• 
  ma`lumot va xizmatlardan foydalanish, innovatsion g`oya va ilg`or tajribani joriy etishni aks ettiruvchi seminar-treninglar, interaktiv o`quvlar, onlay-internet aloqasini tashkil etish;
  
• 
  radio va televedinie orqali eshittirish va ko`rsatuvlar tashkil etish, gazeta, jurnal, axborotnoma va byulletenlarda materiallar chop etish;
  
• 
  "Fermerlar dala maktabi"ni ("Namunali dala uchastkasi"ni) tashkil etish;
  
• 
  internet veb-saytlarida xabarlar joylashtirish, elektron pochta va uyali telefonlarga davriy va tezkor hamda tavsiyaviy xarakterdagi ma`lumotlar yuborish;
  
• 
  iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish va erkinlashtirish mavzulari hamda xo`jalik faoliyatini tashkil etish, boshqarish, hisob-kitobini yuritish, ta`minot, resurs va kerdit olish muammolari bilan bog`liq bo`lgan masalalar bo`yicha davra suhbatlari, "onlayn-internet" muloqotlari tashkil etish;
  
• 
  xo`jalik faoliyati bilan bog`liq dolzarb masalalar va ular echimi bo`yicha o`kuv-uslubiy va amaliy qo`llanmalar tayyorlash, ularni disklarda tarqatish;
  
• 
  fermer xo`jaligida erga ishlov berish, er va suvdan resurstejamkor innovatsion usul va zamonaviy agrotexnologiya- lardan foydalanish bo`yicha davra suhbatlari, o`quvlar tashkil etish va boshqalar.
  

Fermer va dehqon xo`jaligi rahbarlari hamda qishloq tadbir- korlarining axborot-konsalting va axborot-maslahatlarga bo`lgan talabidan kelib chiqqan holda har bir yo`nalish bo`yicha ma`lu­motlarni quyidagi toifalar bo`yicha takdim etish maqsadga muvofiq:

• 
  ko`rsatma beruvchi ma`lumot va axborotlar;
  
• 
  to`ldiruvchi ma`lumot va axborotlar;
  
• 
  bilim va ko`nikmani oshiruvchi ma`lumot va axborotlar;
  
• 
  ko`mak beruvchi ma`lumot va axborotlar;
  
• 
  axborot almashinuvi maqsadidagi ma`lumot va axborotlar.
  

Taxlillar markazlarda axborot-konsalting va AMXlari ko`rsatish jarayonida foydalanilayotgan ma`lumotlarga bo`lgan talab tuzilishiga quyidagi omil va holatlar ta`sir etishini ko`rsatmoqdaki, iste`molchilarga xizmat ko`rsatish va axborot- ma`lumotlarni etkazish yoki uzatishda ushbu omillar va holatlarga alohida e`tibor qaratish tavsiya qilinadi:

• 
  fermer va qishloq tadbirkorlarining axborot-konsalting va AMXlariga hamda axborot-ma`lumotlarga bo`lgan talabi ularning moddiy imkoniyati darajasiga mos kelishi (bu masalaga sub`ektiv va ob`ektiv xarakterdagi omillar ta`sirining yuqori-ligi);
  
• 
  axborot-konsalting va AMXlari hamda umuman, ma`lumotlarga talabi bo`lgan fermer va qishloq tadbir­korlarining ma`lumoti va bilim darajasi;
  
• 
  axborot-konsalting va AMXlari hamda axborot-ma`lumotlarga talabi bo`lgan fermer va qishloq tadbir­korlarining faoliyat turi va ishlab chiqarish yo`nalishi;
  
• 
  axborot-konsalting va AMXlari hamda axborot-ma`lumotlarga talabi bo`lgan fermer va qishloq tadbir­korlarining daromadi hamda markazlar taklif etayotgan xizmatlar bahosi;
  
• 
  axborot-konsalting va AMXlariga hamda axborot-ma`lumotlarga talabi bo`lgan fermer va qishloq tad- birkorlarida komp’yuter vositasining mavjudligi, ularning internet tarmogiga ulanganligi va undan foydalanish darajasi;
  
• 
  takdim etilayotgan axborot va ma`lumotlarning yangiligi, zamonaviyligi va miqdori hamda hajmi;
  
• 
  axborot va ma`lumotlarni etkazish usuli va vositasi;
  
• 
  axborot va ma`lumotlarni yangilash davriyligi va muddati;
  
• 
  axborot va ma`lumot xizmatlari ko`rsatish tur va xillari va boshqalar.
  

Qishloq hududlarida fermer va qishloq tadbirkorlarining AKXlariga bo`lgan talabini quyidagi usullar yordamida aniqlash maqsadga muvofiq:
1-usul. Axborot-konsalting markazlari xizmatlariga bo`lgan talab fermer va dexqon xo`jaliklari, shuningdek, boshqa tadbirkorlik sub`ektlari o`rtasida maxsus so`rov (anketa), uchrashuv, ko`rgazma, namoyish, tanlov va ko`riklar o`tkazib, xizmatlar turi, yo`nalishi va ko`lamini o`rganish orqali aniqlash.
2-usul. Axborot-konsalting markazi xodimlari tomonidan kelgusi yil uchun hududda faoliyat yuritayotgan fermer va qishloq tadbirkorlaridan buyurtmamalar yig`ish usuli orqali aniqlash.
3-usul.Hisobot yilida hududda haqiqatda ko`rsatilgan xizmatlar har bir turining hajmidan kelib chiqqan holda yoki har bir xizmat turi bo`yicha o`tgan yil rejasining bajarilishini o`rganish asosida talabni aniqlash.
Tadqiqotlar ko`rsatishicha, Sirdaryo va Toshkent viloyatlaridagi mavjud axborot-konsalting markazlari aksariyat hollarda uchta katta yo`nalishda faoliyat ko`rsatmoqtsa:
1-yo`nalish. Turli xil yo`nalishlarda fermer va dehqon xo`jaliklari va boshqa agrar tadbirkorlik sub`ektlariga maslahatlar berish bilan shug`ullanayotgan markazlar. Jumladan, agronomiya va tuproq unumdorligi, o`simliklarni himoya qilish, ilg`or agrotexnologiyalar, naslchilik ishlari, irrigatsiya va melioratsiya bo`yicha va boshqalar.
2-yo`nalish. Moliyaviy, buxgalteriya va huquqiy hujjatlarni tayyorlab berish hamda ular talabnomalari asosida xizmat ko`rsatish va mahsulot topshirish shartnomalari bo`yicha to`lovlar va tushumlarni undirishga amaliy yordam ko`rsatish yo`nalishlarida faoliyat yuritayotgan markazlar. Masalan, biznes-rejalar tayyorlab berish, bankdan kredit olish uchun hujjatlar tayyorlab berish, investitsiya uchun texnik-iqtisodiy asosnoma tayyorlash, buxgalteriya xizmatlarini bajarish va boshqalar.
3-yo`nalish. Qishloq xo`jaligi tovar ishlab chiqaruvchilarini va boshqa iste`molchilarni turli xildagi ma`lumotlar va axborotlar bilan ta`minlash yo`nalishlarida faoliyat ko`rsatayotgan markazlar. Jumladan, qishloq xo`jaligi mahsulotlari narxlari, moddiy- texnika resurslari narxlari, yangi texnika vositalari va ilg`or texnologiya va biostimulyatorlar, iqlim o`zgarishi, ob-havo va boshqalar to`g`risidagi ma`lumotlar.
Axborot-konsalting markazlari faoliyatining barqaror bo`lishiga quyidagi omillar ta`sir etmoqda:
- ichki omillar: ishlab chiqarish va xizmat ko`rsatish xususiyati bilan bog`liq omillar;

• 
  tashqi omillar: to`g`ridan-to`g`ri ta`sir etuvchi omillar, ya`ni axborot-maslahat olish-etkazish usuli, shakli, bu borada joriy etilgan tartib-qoida, ular davriyligi va muddatlari;
  
• 
  ob`ektiv va sub`ektiv omillar: moliyaviy, pul, kredit, soliq tizimi qonunchilik bazasi, ishlab chiqarish (xizmat ko`rsatish)dagi o`zgarishlar, AMX ko`rsatishda mehnat va xizmatlarga haq to`lash tizimi hamda uni tashkil qilish shakllari; kadrlar malakasi, bilimi, ma`lumot va texnik ta`minot bazasi, aylanma kapitalining mavjudligi va boshqalar.
  

Axborot-konsalting markazlarining faoliyat funktsiyasi va xizmatlar yo`nalishi quyidagilardan iborat bo`ladi:

• 
  o`qitish, qayta o`qitish, kasbiy mahorat va malakasini oshirish;
  
• 
  ilmiy-amaliy, ilmiy-uslubiy xizmatlar ko`rsatish;
  
• 
  axborot ta`minoti xizmatlari ko`rsatish;
  
• 
  maslahat xizmatlari ko`rsatish;
  
• 
  innovatsiya va ilg`or tajriba, ish uslubi, texnologiya va ishlab chiqarish(xizmat ko`rsatish) borasida maslahatlar berish, uni amalga oshirish-o`zlashtirish uchun shart-sharoitlar yaratishga yordam berish, xizmat ko`rsatish;
  
• 
  reklama va targ`ibot ishlarini (vakolati va qonun doirasida) olib borish borasida xizmat ko`rsatish;
  
• 
  ko`rgazmalar, ko`riklar, namoyishlar va tanlovlar tashkil etish;
  
• 
  on-layn video anjumanlari, mavsumiy-davriy va maxsus ruknlar hamda mavzular bo`yicha anjumanlarini tashkil etish;
  
• 
  xorijiy investorlarni axborot bilan ta`minlash, ularga istiqbolli loyihalar va investitsiya faoliyatining me`yoriy-huquqiy asoslari haqidagi ma`lumotlarni takdim qilish;
  
• 
  xorijiy investorlar va mahalliy tadbirkorlar o`rtasida uchrashuv va muzokaralarni tashkil etish va boshqalar.
  

Istiqbolda axborot-konsalting markazida xizmat turlarini kengaytirish va xizmatlardan foydalanuvchilar sonini ko`paytirish asosida markaz daromadini oshirish maqsadida tashkiliy jihatdan quyidagilar tavsiya etiladi:

• 
  manfaatdor tashkilot va idoralar bilan viloyat, mintaqa va mezo darajada "Innovatsion xizmatlar ko`rgazmasi"ni tashkil etish;
  
• 
  hududlarda mahalliy sharoitlarda innovatsion g`oya, ilg`or tajriba va fan yangiliklarini amaliyotda qo`llab kelayotgan ilg`or va yuqori ishlab chiqarish natijalariga erishgan fermer xo`jaliklari bazasida davra suhbatlari va taqdimotlar tashkil etish;
  
• 
  tanlab olingan hududlarda ilg`or tajriba va innovatsion ishlanmalarni joriy etgan fermer xo`jaligi dalasida "Fermerlar dala maktabi"ni tashkil etish;
  
• 
  tanlab olingan hududlarda chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarishga ixtisoslashgan fermer va dexdon xo`jaliklari, xususiy korxona chorvachilik fermasi bazasida "CHorvador maktabi"ni tashkil etish;
  
• 
  ilmiy-tadqiqot institutlari va oliy o`quv yurtlari bilan hamkorlik shartnomasi asosida davlat grantlariga loyihalar tayyorlash, loyihalarni amalga oshirishda ishtirok etish va boshqalar.
  

1^ For a fine account of the history of management consulting see H. J. Klein: Other people's business: A primer on management consultants (New York, Mason-Charter, 1977); and P. Tisdall: Agents of change: The development and practice of management consultancy (London, Heinemann, 1982).

2^Kubr M. Management consulting. Geneva. 2002

3^ Мухторов А.Х. “Қишлоқ хўжалигида ахборот консалтинг хизмати кўрсатишни ташкил этиш” Амалий қўлланма- Тошкент. Адабиёт учқунлари, 2016 йил

4^ McConnell, Brue. Economics: principles, problems and policies. 17 th edition. America, New York: McGraw-Hill,
2008. page 41