4-semestr O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2014

1-ilova


2-ilova
Blis-so’rov savollari.
1.Yalpizdoshlar oilasining sistematik belgilari, asosiy turkumlari?
2. Yalpizdoshlar oilasi vakillarining xalq xujaligidagi ahamiyati?
3. Qoqidoshlar oilasining sistematik belgilari?
4.Gul tuzilishiga asosan guruxlariga bo’linishi?
5. Oilaning oilachalarga bo’linishi, asosiy vakillari?
3-ilova

Qoqidoshlar yoki murakkabguldoshlar oilasi (Asteraceae).
Bu oila 1300 turkumga, 25000 ga yaqin turga ega, О‘zbekistonda esa 121 turkum va 566 turi ma’lum. Kо‘pchiligi о‘t о‘simliklari bо‘lib, liana, buta, daraxt vakillari kam bо‘lsada tropik va subtropik mamlakatlarda uchraydi.
Barglari navbat bilan joylashadi, gullari odatda tо‘pgulga yig‘ilgan. Savatchasimon tо‘pgul ostida kо‘pincha tangachasimon yoki yashil bargchali о‘rama bо‘ladi.
Gullari odatda ikki jinsli, tipik yashil gul kosachalari bо‘lmaydi, ular о‘rniga tukchalar bо‘ladi. Bular (tukchalar) mevada saqlanib qolib, kо‘shilib о‘sib, mevani shamol yoki xayvonlar vositasida tarqalishiga xizmat qiladigan uchma - popukchalarga aylanadi.
Gultojibarglar doimo tutashib о‘sgan bо‘lib, tuzilishiga kо‘ra 4 ga bо‘linadi.

1. 
   Naychasimon gullar (2 jinsli, aktinomorf - kungabokar).
   
2. 
   Tilchasimon gullar (2 jinsli, zigomorf - Qoqiо‘t).
   
3. 
   Voronkasimon gullar (jinsiz, zigomorf - bо‘takо‘z chetki gullari).
   
4. 
   Soxta tilchasimon (jinsiz, zigomorf - kungabokar savatcha chetidagi.).
   

Bu oilaning qoqiо‘t, andiz, Shuvoq, bо‘ymadaron, kakra, kо‘y tikan kabi turkum vakillari Respublikamizda keng tarqalgan.



GLOSSARIY
1.Alkoloid – alkoloidli o’simliklar, zaxarli yoki dorivor o’simliklar- tarkibida xilma xil alkoloidlar bo’lgan o’simliklar. Tarkibidagi ana shu alkoloidlar miqdoriga asosan, o’simliklarning zaxarli xususiyatlari xam o’zgaradi.
Alkoloid- (arabcha-alkali-ishqor eydos-o’xshash, tuz, qiyofa)- o’simlik organizmlarida xosil buluvchi zaxarli yoki dorivor moddalar, bu moddalar medisinada ishlatiladi, masalan kofein, xinin va boshqalar.