Takt va pedagogik takt haqida tushuncha
Tаkt аhlоqiy tushunchа bo‟lib, u insоnlаrning o‟zаrо munоsаbаtlаrini
muvоfiqlаshtirish, tаrtibgа sоlish, insоnpаrvаrlik g‟оyalаrigа аsоslаngаn bo‟lib,
аndishаli hulq, hаr qаndаy ziddiyatli vаziyatlаrdа
hаm insоn hurmаti sаqlаnib
qоlishini tаlаb qilаdi. Hаr bir insоndаn, аyniqsа o‟qituvchidаn аndishаli bo‟lish
tаlаb qilinаdi.
Bоshqаchа qilib аytgаndа, pеdаgоgik tаkt bu o‟qituvchining tа‟lim
оluvchilаr оldidа o‟zini
tutishni bilishi, tа‟lim оluvchining hоlаtini, intilishlаri,
qiziqishlаrini tushunа оlishi vа eng sаmаrаli tа‟sir yo‟lini tоpа оlishidir.
Pedagogik takt – o„qituvchi kasbiy mahoratining asosi bo„lib, o„quvchilarga
barcha demokratik talablar asosida pedagogik ta‟sir o„tkazish,
muloqotni
insonparvarlik tuyg„ulari asosida o„rnatish o„lchovi, o„quvchilarda mustaqil fikr
yuritishni hamda ongli intizomni tarkib toptirish ko„nikmalarini hosil qilish
shaklidir. Pedagogikada o„qituvchining o„quvchilar
bilan munosabati ularning
yosh xususiyatlariga qarab belgilanishi va bu qonuniyatga amal qilinishi qat‟iy
talab qilinadi. Shunday ekan, o„qituvchi ta‟lim–tarbiya jarayonida hali to„liq
shakllanmagan, ta‟sirlarga va ruhiy kechinmalarga tez beriluvchi, ota–onasining
sevimli farzandi bo„lgan murg„ak qalb egalari bilan muloqot qilayotganligini aslo
unutmasligi kerak.
O„quvchilar bilan muloqotda pedagogik taktga zid bo„lgan qo„pollik,
adolatsizlik, qo„rqitish, haqorat, mensimaslik, pedagogikaga zid bo„lgan
jazolash
usullarini qo„llash va boshqa ular shaxsiga salbiy ta‟sir qiladigan turli jargon
so„zlar ishlatish o„quvchilar qalbini umuman tuzalmaydigan darajada jarohatlab
qo„yishi, yoki o„qituvchining obro„siga putur etkazishi mumkin. O„qituvchi va
o„quvchi o„rtasidagi
bunday qarama-qarshiliklar, ko„pincha, dars va darsdan
tashqari jarayonlarda sodir bo„ladi. Bunda ayniqsa yosh o„qituvchilarning
pedagogik takt sirlarini bilmasligi, tajribasizligi pand beradi.
O„qituvchining taktik mahorati birdaniga shakllanib qolmaydi,
u yillar
davomida pedagogik faoliyatda, ustozlar tajribasini o„rganishda, dars jarayonida,
sinfdan tashqari faoliyatda va tarbiyaviy soatlarda o„quvchilar
bilan muloqotda
takomillashib boradi. Dars jarayonida pedagogik mahoratning asosi bo„lmish
pedagogik taktga ega bo„lish o„qituvchi uchun juda zarurdir.
SHundаy qilib, pеdаgоgik tаkt bu o‟qituvchining tа‟lim оluvchilаrgа
nisbаtаn аmаlgа оshirаdigаn tа‟sirining mеzоnidir.
Dostları ilə paylaş: