2.11-rasm. Yerkak akulaning siydik-tanosil sistemasi sxemasi:
l-buyrak, 2-siydik yo’li, 3-siydik-tanosil so’rg’ichi, 4-chap urug’don (o’ng urug’don
ko’rsatilmagan), 5-urug’
chiqaruvchi kanallar, 6-urug’ yo’li, 7-urug’ pufagi, 8-qizilo’ngach, 9-
jigar, 10-qorin juft suzgichiniug kopulyativ o’sig’i, 11-kloaka bo’shlig’i.
Yerkaklik jinsiy hujayralari urug’donning kanallarida shakllanadi. Hali yetilmagan
spyermatozoid urug’ chiqarish yo’li orqali buyrakning oldingi qismidagi urug’don ortig’iga
tushadi va bu yyerda ular to’liq yetilgach, urug’ pufagiga yig’iladi. Otalantirish vaqtida urug’
pufakchalarining devorlari qisqarib, spyermatozoidlarni kloakaga tushiradi, so’ngra bu yyerdan
kopulyativ organ orqali urg’ochisining kloakasiga to’kiladi.
2.12-rasm. Urg’ochi akulaning siydik-tanosil sistemasi sxemasi:
l-buyrak, 2-siydik yo’li, 3-siydik so’rg’ichi, 4-chap tuxumdon (o’ng tuxumdon ko’rsatilmagan),
5-tuxum yo’li, 6-har ikJki tuxum yo’li uchun
umumiy voronka,
7-qobiq bezi, 8-bachadon, 9-tuxum yo’li teshigi, 10-qizilo’ngach, 11-jigar, 12-kloaka bo’shlig’i.
Urg’ochilarining juft tuxumdoni ham qizilo’ngachning ikki yonboshida joylashgan. Juft
tuxum yo’llari (myullyerov kanallari) esa qorin (ventral) qismida yotadi. Tuxum yo’llarining
oldingi uchi jigar atrofidan o’tib, jigarning qorin (ventral) tomonidagi markaziy pallada joy-
lashgan umumiy voronkaga qo’shiladi. Tuxum yo’llarining yuqori
uchidan bir oz pastroqda
bittadan yumaloq bo’rtma bo’lib (sekreti tuxum qobig’ini shakllantiradi), qobiq bezi ana shu
bo’rtmaning ichiga o’rnashgan.
Tuxum yo’llarining pastidagi ancha kengaygan qismi bachadon deb ataladi. U kloakaga
mustaqil teshik bilan siydik so’rg’ichining yonida ochiladi.
Yetilgan iuxumlar tuxumdon
devorini yorib, tana bo’shlig’i orqali tuxum yo’lining voronkasiga tushadi. Shunday qilib,
urg’ochi akulaning tuxum yo’llari tuxumdon bilan qo’shilmasdan, to’g’ridan-to’g’ri tana
bo’shlig’iga ochiladi. Tuxum yo’llarining devori qisqarib turishi
tufayli ichidagi tuxumlar
bachadon tomonga qarab harakat qiladi. Ichki otalanish akulasimon baliqlarga xos,
bunda
spyermatozoid bilan tuxum hujayra tuxum yo’lining yuqori bo’limida qo’shiladi. Tirik tug’uvchi
vakillarida embrion to’liq shakllangunga qadar tuxum yo’lining bachadon bo’limida saqlanib
turadi. Tuxum qo’yib ko’payadigan turlarida esa qalin pardaga o’ralgan
tuxumlar tashqariga
chiqariladi.
Dostları ilə paylaş: