8. Q lo b al h e sa b la m a şo b ə k ə s in ın tip to p o lo g iy a sm ç ə k in və
izah cdin.
9. Kompüter şəbəkələrındə kommutasiya üsulları haqqında
danışm, onların müqayisoli qiymətləndirməsin həyata keçirin.
10. Açıq sistemlər və hər bir yeddi səviyyənin funksiyalarının
qarşıhqh əlaqəsinin baza etalon modelinin məğzi nədədir?
11. Nəqliyyat və abunə xidməti qarşılıqlı əlaqənin etalon mo-
delinin hansı səviyyəsində yerləşib?
12. Kompüter şəbəkəsində verilənlərin mübadiləsı protokolu
nədir? Açıq sistemlərin qarşılıqlı əlaqələrin etalon modelinin pro-
tokollannm ierarxiyası necədir?
13. Verilənlərin ötürülmə proseduru hansı funksiyaları yerinə
yetirir? Etalon modelinin hansı səviyyəsində o həyata keçirilir?
14. Faza modulyasiyasının digər modulyasiya növləri qarşısın-
da üstünlüyü nədir?
15. Modemlərm quraşdınlması, təyinatı və xarakteristıkaları
haqqında danışın.
16. Məlumatiarın ötürmə zamanı kodlaşdrrma əməliyyatı nə
üçün aparılır? Kodlaşdırma prinsiplərin izah edin.
17. Rabitə kanalının tutumu nədir? Hansı amillə o təyin olunur?
18. Rabitə kanalımn sıxlaşması nədir? Hansı sıxılma növləri
vardır?
19. Rabitə kanalları üzrə məlumatların ötürülməsinin hansı sü-
rət standartları qəbul olunub?
20. tntemet nədir?
21. İntemetdə unvanlaşma sistenıi nədır?
22. İntemetdə hansı şəbəkə protokolları istifadə olunur.
23. İntemet xidmətləri haqqında danışın.
24. İntemetin kommersiya istifadəsi haqqında damşın.
XIII FƏSİL. İNFORMASİYA EHTİYYATI VƏ
CƏMİYYƏTİN İNFORMASİYALAŞMASI
13.1.
İnformasiya ehtiyyatı - iqtisadi fəaliyyəttn infor-
masiyalaşmasının əsası
13.2.
Avtomatlaşdırılmış informasiya sistemləri və
onların təsnifatı
13.3.
Avtomatlaşdırlımış informasiya texnologiyaları,
J
onların inkişafı və təsnifı
13.4.
Bilik bazası
13.1. İnformasiya ehtiyyatı - iqtisadi
fəaliyyətin informasiyalaşmasının osası
Cəmiyyətin infomıasiyalaşması dövründə infotmasiyatıın for-
malaşması və istehsalı onun tam istifadəsi üçün vacib hesab olunur.
“İnformasiya” anİayışı “informatio,, latın sözündən yaranmış
və hər hansı faktın, hadisənin, halın anladılması kimi başa düşü-
lür. Geniş mənada informasiya maddi dünya və orada baş verən
proseslər haqqında məlumat kimi təyin olunur. İnformasiyanın
öyrənilməsı zamanı onun yaranmasının. dəyişməsinin vo insan
fəaliyyətinin müxtəlif sahələrində istifadəisnin qanunauyğunluq-
ları nəzərə almır.
İnformasiyanı istehsalat və istifadə məhsulu kimi əşya məz-
munu fərqİəndirir. O çox müxtəlifdir və ınsan fəaliyyətinə xid-
mət edən növlərə böloünür: elmi, texnikı, istehsalat, idarəetmə,
iqtisadi, sosial, hüquqi və s. Bu informasiya növlərindən hər bıri
öz emal texnologiyalanna, məna dəyərini, təqdim oiunma və əks
olunma formalarına, dəqiqliyə tələbə, faktlann, hallann, proses-
lərin əks olunmasının operativliyinə malikdir.
Gətəcək müzakirənin predmeti idarə etmə və iqtisadi informa-
siya olacaqdır, onun əsas xüsusiyyətləri aşağıdakıiardır:
❖ Həqiqilik və tamlıq
❖ Qiymətiik və aktualhq
❖ aydıniıq
İnformasiya o zatnan dəqiqdir ki, o işlərin vəziyyətini təhrif
etmir. Dəqiq olmayan informasiya düzgün başa düşülməməye və
səhv qərarların çıxarılmasma səbəb ola bilər.
İnformasıya o zaman tamdır ki, o anlamaq və qərar qəbul et-
mək üçün bəs edirsə. İnformasiyanm tamolmaması qərarların qə-
bulunu dayandırır və ya səhvlərə səbəb ola bilər.
İnformasiyanın qiymətliliyi onun vasitəsi ilə hansı m əseleler
həll edilməsindən asılıdır. Aktual informasiyam daima deyişən
şəraitdə iş zamanı əldə etmək lazımdır. Qiymətli və aktual infor-
masiya aydın olmayan sözlərlə ıfadə olunmuşsa, o faydasız ola
bilər. İnformasiya o zaman aydm olur ki, bu məlumatın nəzərdə
tutulduğu insanların dili ilə ifadə olunmuşsa.
Böyük mürəkkəb insan-maşın informasiya sistemlərinin birliyi
cəmiyyət infrastrukturunun vacib tərkib hissəsidir. İnsan kollek-
tivlərinin intellektual və maddi fəaliyyətinin müxtəlif növləri ara-
smda əlaqələndirici bənd olaraq informasiya diger ehtiyyat növ-
lorindən, əsasən də təbıi ehtiyyatlardan fərqli olaraq vaxt ötdükcə
azalnıır, əksinə onun həcmi daima artır, bununla da təcrübənin
toplanması üçün şərait yaradır.
İstehsalat, paylanma, mübadilə və istehlak proseslorino vo xalq
təsərrüfatının təşkılati-iqtisadi idarəetmə məsələrinin hellinə xid-
mət edən informasiya ıdarəetmə informasiyası adlamr. O iqtisadı,
texnoloji, sosial, hüquqi, demoqrafık və digər məzmunlu müxtəlif
məlumatlardır. İdarəetmə fəal olan infonnasiya prosesində infor-
masiya ən vacib ehtiyyatlardan biri kimi çıxış edir. Emal texnologi-
yasmda istehsalat və təsərrüfat əməliyyatları, insanlar, məlısulun
buraxılması, mallarm əldə olunması və satışı faktları haqqında ilk
məlumatlar əmək predmeti roulunu oynayır, əldə oluııan nəticə in-
formasiyası ilə əmək məhsulu rolunu, bu informasiya ıdarəetmə
qərarlannın tohlili və qəbulu üçün istifadə olunur.
Dostları ilə paylaş: |