A. A. Axmedov ijtimoiy pedagogika

Bolalikni ijtimoiy himoyalash
-qonunchilik va bola huquqlari 
to‘g‘risidagi 
xalqaro 
konvensiyada 
mustahkamlangan 
voyaga 
yetmaganlar huquqlarining kafolatini ta’minlashga qaratilgan chora-
tadbirlar. Bu bolalarning optimal biologik va ijtimoiy rivojlanishini, 
ijtimoiyiqtisodiy sharoitlarga ko‘nikishini ta’minlab beruvchi huquqiy, 
iqtisodiy, tibbiy va psixologik - pedagogik choralar kompleksidir.
Bolaning ijtimoiylashuvi 
- uning ijtimoiy hayotga qo‘shilishi 
bo‘lib, shu jamiyatda xos bilimlar, qadriyatlar, norma - qoidalar, xulq - 
atvor namunalarini o‘zlashtirishdan iborat. (M.A..Galaguzova)
Bolaning ijtimoiy adaptatsiyasi 
- bolaning ijtimoiy muhit 
sharoitlariga faol ko‘nikishi, bolaning ijtimoiy muhit bilan o‘zaro 
munosabatlari turi.
Bolaning ijtimoiy dezadaptatsiyasi 
- uning ijtimoiy muhit 
sharoitlariga muvaffaqiyatli ko‘nikishiga to‘sqinlik qiluvchi ijtimoiy 
ahamiyatga ega xislatlarning yo‘qotilishi.

---

154 
Deviant xulq atvor 
- ijtimoiy yoki axloqiy normalarga mos 
kelmaydigan xulq-atvor.
Delinkventlik
(ing. “gunohkorlik”) - o‘rnatilgan normalarni 
buzuvchi va huquqbuzarlikka olib keluvchi xulq-atvor.
Empаtiya - 
dunyogа bоshqаlаr nаzаri bilаn qаrаsh, uni bоshqаlаr 
kаbi tushunish, bоshqаlаrning хаtti-hаrаkаtlаrini ulаrning nuqtаi 
nаzаrigа ko‘rа qаbul qilish vа shu bilаn birgа o‘zining tushunchаsini 
bildirishgа qоdirlik.
Homiylik 
- voyaga yetmaganlarning (boshqa toifa insonlarning 
ham) shaxsiy va mulkiy huquqlarini himoya qilish shakli, ya’ni 
homiylikda vasiylikka qaraganda ancha keng toifadagi bolalar huquqlari 
himoya qilinishi mumkin.
Huquqbuzarlik 
- biror - bir huquqni buzuvchi har qanday xatti-
harakat. Huquqbuzarliklar ijtimoiy xavfli harakat va jinoyatlarga 
bo‘linadi.
Ijtimoiylashuv 
- insonning butun hayoti mobaynida o‘z - o‘zini 
o‘zgartirish va rivojlantirishning boshqariladigan va maqsadga 
yo‘naltirilgan jarayoni.