A. MİRZƏcanzadə. Z.ƏHMƏdov, R. Qurbanov

 

394 

Cədvəl V.9 

Amillər 

Dispersiyaların 

nisbəti 

Sərbəst dərəcəsi 

Təhlilin nəticəsi 

Keçiricilik, k 

12,1 

1/108 

amil 0,99 ehtimalı 

ilə təsir göstərir 

Mayenin çıxarıl-

ma sürəti, Q 

11,7 

1/108 

-“- 

Quyuların sıxlığı, 

s 

4,7 

1/108 

amil 0,95 ehtimalı 

ilə təsir göstərir 

İşlənmə  müddəti, 

T 

10,8 

1/108 

amil 0,99 ehtimalı 

ilə təsir göstərir 

Q-s  amillərinin 

qarşılıqlı təsiri 

6,5 

1/108 

amil 0,97 ehtimalı 

ilə təsir göstərir 

 

Beləliklə, 124 obyekt üzərində  aparılan dispersion təhlil nəticəsində 

Nyuton neftli yataqların verim əmsalına təsir edən, yuxarıda göstərilən 

dörd 

əsas amili müəyyən olunmuşdur ki, 

 kimi iki amil arasında  əlaqə 

yoxdur. 

Yuxarıda göstərilən məsələ qeyri-Nyuton xassəli neft yataqları üçün 

də həll edilmişdir. Bunun üçün 126 yataq seçilmiş; bunlardan 9-u su basqı, 

18-i qarışıq və 99-u həll olmuş qaz rejimi ilə xarakterizə  olunur. Baxılan 

dörd amil üçün dəyişmə hədləri aşağıdakı kimi seçilmişdir: 

Hesablamanın nəticəsi V.10 cədvəlində  verilmişdir. Bu halda da 

həmin amillərin neftvermə əmsalına kifayət qədər təsiri müəyyən edilir.

 

---

 

395 

Cədvəl V.10 

Amillər 

Dispersiyaların 

nisbəti 

Sərbəst 

dərəcəsi 

Təhlilin nəticəsi 

Keçiricilik, k 

17,7 

1/110 

amil 0,99 ehtimalı 

ilə təsir göstərir 

Mayenin çıxarıl-

ma sürəti, Q 

23,9 

1/110 

-“- 

İşlənmə  müddəti, 

T 

24,3 

1/110 

-“- 

Quyuların sıxlığı, 

s 

14,8 

1/110 

-“- 

V.11 cədvəlində Nyuton və qeyri-Nyuton xassəli neftli yataqlarda 

neftvermə  əmsalının quyuların sıxlığı  və mayenin çıxarılma sürətindən 

asılılığı göstərilmişdir. 

 

Cədvəl V.11 

Amil 

Nyuton xassəli neft üçün 

Qeyri-Nyuton xassəli neft 

üçün 

s

1

 

s

2

 

s

1

 

s

2

 

Q

1

 

0,47 

0,33    

0,26 

0,19 

Q

2

 

0,50   

0,50   

0,37

0,27

 

Cədvəldən göründüyü kimi, əgər Nyuton xassəli neftlər üçün 

neftvermə  əmsalının maksimum qiyməti ya mayenin yüksək sürətlə 

çıxarılması halında olursa, qeyri-Nyuton xassəli neftlər üçün quyuların 

sıxlığı çox olan və  eyni zamanda yüksək sürətlə  maye çıxarıldığı halda 

olur. 

Yuxarıda baxılan misallarda əsas etibarilə  həll olmuş qaz rejimində 

istismar olunan laylar seçilmişdir. Indi də əsas etibarilə su basqı rejimində 

işləyən laylarda müəyyən amillərin neftverməyə  təsirinə baxaq. Bu 

məqsədlə 42 neft yatağı üçün dispersion təhlil üsulu ilə quyuların sıxlığının 

(

 ha/quyu), 

mayenin çəxarılma sürətinin 

---

 

396 

(

)  və     

 

nisbətinin neftvermə əmsalına təsiri öyrənilmişdir. 

Qeyd etmək lazımdır ki, 42 yatağın 20-si su basqı rejimində, 9-u 

qarışıq, 2-si həll olmuş qaz rejimində, 11-i isə işlənmənin sonunda su basqı 

rejimində    işləmişdir.  Əksər layların sulaşması 85-99,3% olmuşdur. 

Hesablamanın nəticəsi V.12 cədvəlində  verilmişdir. Cədvəldən göründüyü 

kimi, seçilmiş amillərin və onların birlikdə neftverməyə böyük təsiri vardır. 

 

Cədvəl V.12 

Amillər 

Dispersiyaların 

nisbəti 

Sərbəst 

dərəcəsi 

Təhlilin nəticəsi 

s 

30,0 

1/34 

0,99 ehtimalı ilə təsir 

edir 

 

16,1 

1/34 

-“- 

Q 

5,1 

1/34 

0,95 ehtimalı ilə təsir 

edir 

s-μ 

7,1 

1/34 

0,85 ehtimalı ilə təsir 

edir 

Q-μ 

5,6 

1/34 

-“- 

 

Bu və ya digər yataq üçün neftvermə  əmsalının qiymətinin təyin 

edilməsi vacib məsələlərdən biridir. Bu baxımdan neftvermə  əmsalının 

qiymətləndirilməsində  ranqlı  təsnifat üsulunun tətbiqi məqsədəuyğundur. 

Həmin üsul əyani olmaqla bərabər, sadə  hesablayıcı vəsaitlərin tətbiqi ilə 

asanlıqla praktiki realizə olunur. 

Ranqlı təsnifat üsulu, Abşeronun 93 yatağından alınmış məlumatlar  

əsasında  neftvermə  əmsalının qiymətləndirilməsində  tətbiq edilmişdir. 

Neftverməyə təsir edən amillər kimi aşağıdakılar seçilmişdir: 

I.

 

İlk 10 il ərzində ehtiyatdan istifadəetmə əmsalı. 

II.

 

İlk 10 ildə  çıxarılan mayenin, neftin ilk balans ehtiyatına olan 

nisbəti. 

III.

 

Ilk 5 ildə ehtiyatdan istifadə etmə əmsalı. 

IV.

 

Məsamələrin həcminə görə çıxarılan suyun miqdarı (%). 

---