295
dəlillərlə özlərini təmizə çıxartmasalar da, heç olmasa
əməllərini izah etməyə çalışacaqlar.
Məmməd də, Əhməd də ağızlarını açan kimi Mazan Əliyevi
qeyri-dəqiqlikdə, düz danışmamaqda təqsirləndirməyə
çalışırdılar. Bəli, bəli məhz qeyri-dəqiqlikdə, təfərrüatın qeyri–
dəqiqliyində. Çünki hadisənin əsas mahiyyətini və öz rollarını
onlar inkar etmirdilər.
Məmməd sanki mənliyi təhqir olunmuş bir şəxs kimi inad
edirdi: – Düz demir, dirsəyimlə qarnını basmamışam, maşından
çıxdım, maşının qabağından keçdim, o biri qapısından girdim.
Mazanın üstündən aşmamışam.
–Yaxşı, tutalım belədir, aşmamısan. Amma əllərini ki,
tutmusan? Dostun da bu vaxt ona bıçaq vurub.
–Yox, əllərini də tutmamışam, mən ruldan yapışmışdım.
–Mazan Əliyev sizə yalvarırdımı ki, onu öldürməyəsiniz?
–Bəli, yalvarırdı.
–Bəs sən nə etdin?
Sükut.
–Deyirdimi ki, on bir uşağım var, yazığam, məni
öldürməyin?
–Bəli, deyirdi.
–Sən də onun uşaqlarını nalayiq sözlərlə söydün.
– Yox söyməmişəm.
–Cibindən 480 manat pul çıxardıb Əhmədə vermisənmi?
–Bəli.
–Qolundan saatını dartıb çıxartmısanmı?
–Yox.
–Demisənmi ki, deyəsən ölməyib.
–Bəli.
–Əhməd nə cavab verdi?
–"Elə vurmamışam ki, sağ qala".
–Sən də təklif elədin ki, gözlərini çıxardaq.
–Yox.
296
–Yaxşı, bəs dedin ki, bu meyiti neyləyək?
–Bəli.
–Əhməd də təklif elədi ki, Şirvan kanalına ataq
–Bəli.
–Sən də dedin ki, yox, itə-qurda rast gələrik.
–Bəli.
–"İt–qurd" deyəndə kimi nəzərdə tuturdun?
–…
–Deməli Mazanı yola atdınız.
–Mən atmamışam.
–Bəs nə cür oldu ki, yolun üstünə düşdü?
–Qapı təsadüfən açıldı və o yıxıldı.
–Siz də maşını saxlamadınız?
–Xeyr.
–Benzin kolonkası yanında Əhmədlə nə barədə danışırdınız?
–Beş-on kilometrdən sonra Mazanı öldürmək barədə.
–Və belə danışdınız ki, Əhməd səndən siqaret istəyəndə, bu
işarə olacaq.
–Yox.
–Bəs necə?
–Elə belə, o, məndən siqaret istədi, mən də verdim.
–Və elə həmin an siqareti yandırmayıb zərbə vurmağa
başladı?
–Bəli.
–Deməli, deyirsən, bu işarə deyildi?
Sükut.
Elə düşünmək lazım deyil ki, Məmmədin bəzi detalları
danması təsadüfi xarakter daşıyır, ya da həqiqətin bərpa
olunması naminə edilir. Yox, məsələ ondadır ki, ibtidai həbsdə
olduğu müddətdə "kamera qonşuları" ona cinayət məcəlləsinin
bəzi maddələrini başa salıblar. O, cinayəti ağırlaşdıran cəhətləri
də bilir ("gözlərini çıxardaq", "ataq yola"), yüngülləşdirən
cəhətləri də ("Əlini tutmamışdım, ruldan yapışmışdım", "elə
belə, siqaret verdim" yəni bu işarə deyildi, işə başlamaq
297
haqqında işarəni mən verməmişəm və sairə). Məmməd özünə
qarşı nifrəti artıra biləcək sırf emosional cəhətləri də nəzərə
alır. Odur ki, Mazanın uşaqlarını söydüyünü danır. Həddən
ziyadə zalım görünmək istəmir. Odur ki, "qarnına dirsəyimi
basmamışam, qapıdan çıxıb, maşının qabağından keçmişəm" –
deyir. Deməli, meyiti narahat etmək istəməyib! Əhsən belə
mərifətə!
–Məqsədiniz nə idi?
–Maşını qaçırtmaq, sökmək, hissə-hissə satmaq.
Bu danılmır.
–Bakıya haçan gəlmisən?
–Martın 23-də.
–Əhmədlə harda və haçan tanış olmusunuz?
–Şəkidən tanışıq.
–Sonra harda və haçan görüşdünüz?
–Bakıda. Martın 24-də.
–Necə?
–Təsadüfən. Küçədə.
–Bəs sonra?
–Bütün günü şəhəri gəzdik. Sonra TFərhadU kafesində
nahar elədik. Əhmədin pulu yox idi. Mən qonaq elədim.
–Bu iş haqqında söhbəti harda başladınız?
–Elə orada, kafedə.
–Ətraflı danış.
–Əhməd mənə dedi ki, gəl bir xüsusi maşın saxlayaq,
sürücüdən xahiş eləyək ki, bizi şəhərdən kənara aparsın, xəlvət
bir yerdə onu öldürək və maşını qaçırdaq.
–Sən də razılaşdın?
–Bəli.
–İndi tutduğun əməldən peşmansanmı?
Sukut.
Bu sükut hər şeydən dəhşətli idi. Sonra məhkəmənin
axırında son sözündə Məmməd (görünür onun aqibətini
yüngülləşdirməyə çalışan vəkilinin məsləhəti ilə) öz
298
peşmançılığı haqqında danışdı. Dedi ki, tutduğu iş üçün xəcalət
çəkir, Mazan Əliyevin qarşısında özünü günahkar bilir. Ancaq
nə əvvəldə, nə də proses ərzində o bu sözləri deməmişdi. Ona
görə yox ki, qəsdən demək istəmirdi. Ona görə ki, o, doğrudan
da peşmançılıq hissləri keçirmirdi.
Əxlaqca pozulmuş şüur üçün cinayət yalnız açılan zaman
cinayət olur, şahidlər varsa cinayət sayılır. Bu qəribə variantda
isə şahid diri qalmış qurban özü idi. Açılmamış, sübuta
yetirilməmiş, şahidsiz cinayət əxlaqca pozğun şüur üçün
cinayət deyildir. Belə şüur üçün cinayətin açılması və deməli
cəza qorxusu yeganə qoruyucu səddir. Bütün qalanlar isə –
vicdan əzabları, daxili iztirablar, işlənmiş günah üçün qorxu və
bir vaxtlar deyildiyi kimi allah xofu – heç bir əhəmiyyətə malik
deyil. Tutulmamısan – oğru deyilsən, şahid yoxdur–qatil
deyilsən, sakit yata bilərsən. On bir yetimi heç xatirinə də
gətirmə.
Yox tutulmusansa, başqa məsələ. Tutulmusansa deməli öz
əməlini o axşam "Fərhad" kafesində olduğu kimi qeydsiz-
şərtsiz bəyənə bilməzsən. Ancaq əslində nə Məmmədin
psixologiyasında, nə onun əxlaqi anlayışlarında heç bir
dəyişiklik olmamışdı. Əgər cinayət baş tutsaydı, onlar ələ
keçməsəydi Məmməd bəlkə də ömrünün axırına qədər heç bir
vicdan əzabı çəkməyəcəkdi. "Vicdan?! O nədi elə? Adam
öldürmək pisdir? Zalımlıq pisdir? Satqınlıq pisdir? Niyə?".
Caninin hərəkət tərzindən və düşüncə məntiqindən doğan bu
sayaq suallara cavab vermək çətindir. Doğrudan da ona necə
izah edəsən ki, xəyanət pisdir. Zalımlıq pisdir. Vicdan ülvi
anlayışdır. Əgər sözləri isbat etmək, əyani konkret formalarda
göstərmək, insan nəcibliyinin, qəhrəmanlığının, fədakarlığının,
mərhəmətinin yüksək örnəklərilə təcəssüm etdirmək mümkün
deyilsə, belə sözlərin mənası nədir? Dediyimiz yüksək
anlayışlara müasir həyatdan, tarixdən, bədii ədəbiyyatdan
nümunələr gətirmək olar. Tarix? Tarix onları maraqlandırmırdı.
Kitablar? Oxumurdular. Yaxşı, bəs müasir həyat? Axı ola
Dostları ilə paylaş: |