A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər

 286 

Respublikada ilk dəfə olaraq məhkəmə prosesində professor-

psixoloq və dosent-pedaqoq iştirak edirdi və bunun səbəbi də 

müttəhimlərdən birinin – Məmməd  Əhmədovun yeniyetmə 

olması idi – cinayət baş verən vaxt Məmməd 16 yaş yarımında, 

məhkəmə vaxtı 17 yaşında idi. 

A.İbrahimov yoldaş məni də bu prosesə dəvət etmişdi. 

Məhkəmə prosesindən bir neçə gün qabaq işlə tanış oldum. 

İki qalın qovluqda zərərçəkmişin, müttəhimlərin,  şahidlərin 

ifadələri, üzləşdirmənin protokolları, sənədlər, arayışlar, 

bıçağın, hadisə yerinin, əzilmiş maşının fotoları  və s. 

toplanmışdı. Hadisənin özündən başqa işdəki bəzi detallar da 

adamı mat qoyur. Hər iki cinayətkar elə ilk dəfədən öz 

cinayətlərini danmırlar.  Əhməd boynuna alır ki, bıçaq 

zərbələrini məhz o vurmuşdur. Məmməd boynuna alır ki, 

cinayətdən sonra maşını məhz o sürmüşdür. Ancaq ən dəhşətli 

şeyləri boyunlarına götürə–götürə, onlar bəzi təfərrüatdan 

imtina edirlər. Bir qədər sonra, məhkəmə iclasından danışarkən 

mən bu barədə söz açağacam. Qabaqcadan deyim ki, 

məhkəmədə cinayətin əvvəlcədən düşünüldüyü, planlaşdırıldığı 

inkar olunmaz dəlillərlə, tamamilə  dəqiq sübuta yetirildi. 

Amma ilk istintaq ifadələrində hadisələrin ardıcıllığı  və 

motivləri müxtəlif cür izah olunur. Məni  ən çox sarsıdan 

Məmmədin ifadələrinin birində verdiyi izah oldu: biz 

əvvəlcədən onu öldürməyi istəmirdik. Ancaq benzin kolonunun 

yanında o maşından düşəndə  mən  Əhmədə dedim: yaxşı bu 

yolun pulunu necə verəcəyik. Axı bizim pulumuz yoxdur. 

Əhməd çavab verdi: gəl onu öldürək. Mən razılaşdım. 

Yol pulunu verə bilmədiklərinə görə sürücünü öldürmək! 

Mən deyə bilmərəm, hansı daha dəhşətlidir. – Düşünülmüş, 

planlaşdırılmış, qarət məqsədi güdən (əslində belə idi) cinayət 

ya da bax bu cür psixoloji vəziyyət, bu cür düşüncə tərzi (əgər 

bu sayıqlamanı düşüncə adlandırmaq caizsə), bu sayaq əxlaqi 

eybəcərlik: başqa bir insanın həyat və ölüm məsələsinin belə 

laqeydliklə, biganəliklə həll olunması, axı bu fikrin ağlasığmaz 

---

 287 

sözaltı  mənası budur ki, pulumuz yox idi, yaxşı düşmürdü, 

odur ki, xəcalətdə qalmamaq üçün, onu öldürmək qərarına 

gəldik. Bir vaxtlar Fransada deyərlərmiş ki, saçdakı kəpəkdən 

canı qurtarmaq üçün ən asan yol, başın kəsilib atılmasıdır! 

Etiraf edim ki, işlə tanış olanda da, sonralar məhkəmədə də 

məndə  şübhə oyanmışdı. Bu oğlanlar sözün tibbi, psixiatrik 

mənasında normal adamlardırmı? Bir başqa sual da doğurdu: 

cinayət gecəsi sərxoş olmayıblar ki, ya bəlkə anaşa 

çəkiblərmiş? Bu sualların cavabı  mənfidir. Nüfuzlu tibbi 

ekspertiza onların  şüurlarının psixiatrik cəhətdən tam normal 

olduğunu təsdiq edir. Hadisə gecəsi hər ikisi tamamilə ayıq 

imiş və nəşə–filan da çəkməyiblərmiş. Bunu qəti şəkildə zərər 

çəkmiş iddia edir, iydən, danışıqdan, özlərini aparmaqlarından 

Mazan bunu dərhal hiss edərdi. Bəs onda necə olsun? Əxlaqi 

şüurun dəhşətli eybəcərliyi, xarakterin mənəvi pozğunluğu bir 

yana qalsın, işdə belə detallar, təfərrüatlar da var ki, onlar tibbi, 

mən təkrar edirəm, tibbi cəhətdən normal adam nöqteyi–

nəzərindən izah olunmazdır. Mən hadisə yerində qalmış 

əşyayi–dəlilləri demirəm – hələ cinayətkarlar lazımi peşəkar 

təcrübəyə malik deyildilər. Məni, indi aşağıda gətirəcəyim fakt 

da mat-məəttəl qoyur və hadisələr bu qədər faciəvi olmasaydı, 

bu fakt hətta məzəli görünə  də bilərdi.  İşin 64–cü səhifəsində 

yazılıb ki, ilk istintaq zamanı, bir dəfə  Əhməd  Əbdülrəhimov 

prokurorla görüş istəyib, deyib ki, işlə  əlaqədar olaraq ona 

deyiləsi vacib sözüm var. Prokuror şahidlərin iştirakı ilə onu 

qəbul etdiyi zaman, Əhməd deyib ki, heç bir vacib sözü-filanı 

yoxdur, amma prokurordan otuz manat borc pul istəyir! Buna 

nə deyəsən? (həmin sənəd ciddi protokol üslubunda 

yekunlaşdırılır: "prokuror müttəhimin istəyini rədd etdi"). 

İşdə bir maraqlı  sənəd də var – boz kağız parçasında 

Məmməd  Əhmədovun yazdığı  məktub. Həmin məktubu o 

gəzinti vaxtı Əhməd Əbdülrəhimovun kamerasına atıb. Məktub 

belədir (üslubu olduğu kimi saxlayıram): 

"Salam  Əhməd.  Əhmədcan işimiz haqqında bilmək 

---

 288 

istəyirsənsə, yazdığıma qulaq as. Əhməd, vəziyyət belədi. 

Özün də bilirsən ki, yaşlısan, az–çox iki nəfər getsək bizə çox 

iş verərlər, gəl bu işi götür sən boynuna, bu işdə cinayətkar sən 

gedirsən... Əhməd sən inan ki, mən qurtarsam sən də çıxarsan, 

onu da sənə kişi kimi söz verirəm. Papam kişiynən danışıb. Hər 

şey öz yerindədi. Mən evdən, həm də vurduğumuzdan məktub 

almışam. Yazırlar ki, mən çıxsam işimiz çox yüngül olar. 

Papam deyir ki, maşını  mən düzəltdirəcəyəm, düzəldirlər... 

Mən qurtarsam sənin işin də az olar, mən nə yazıram sən razı 

ol. Əhməd burda heç bir şey yoxdur, məni burada başa salıblar. 

Mən can atıram çıxmağa və sənin işin asan olmağa, mən sənin 

əksinə nə desəm ona razı ol. Atalar sözü var, dost-dosta yaman 

gündə lazım olar. Əksinə nə desəm sən onu satmaq kimi hesab 

etmə, ona görə ki, biz bunu öz qurtarmağımız naminə edirik. 

Elə bil ki, mən qurtarsam, sən də qurtarırsan. Ona görə biz 

çörək kəsmişik – dost olmuşuq. Mən nə desəm sən onu 

boynuva götür, vurulan kişi, mənim atam, sənin atan da razı 

olub, ona görə ki, sənin işin də az olar, səni məndən qabaq 

çağırıb soruşsalar, deyinən onu mən məcbur etmişəm. Əhməd, 

mənim sənə rəhmim gəlir, ona görə səni də çıxarmaq lazımdır. 

Mən sənə əmr etmirəm ki, sən razı ol. Bu işlər səndən asılıdır. 

İndi mənə yaz, özü də indi göndər. Kağızı da yandır, məni 

burada öyrədiblər. 

İmza: Mamed" 

Fikir verin, söhbət dostluqdan gedir, atalar sözü yada salınır: 

"dost-dosta yaman gündə lazım olar", "çörək kəsməkdən" 

danışılır. O, "kişi kimi söz verir". 

Əhməd  Əbdülrəhimov məktubu müstəntiqə verir. Sonralar 

Məmməd göstərmişdir ki, eyni məzmunlu belə bir məktubu 

ona  Əhməd də yazıbmış, amma o, Məmməd həmin məktubu 

Əhmədin xahişi ilə yandırmışdır. Doğrudan da belə bir məktub 

olub ya olmayıb? Məmməd aldadır ya bu dəfə düzgün deyir? 

Məsələ bunda deyil. Bir şey aydındır – "dostlar" bir-birinə tən 

gəlir. Onlar öz eybəcər  əxlaq prinsiplərinin çərçivəsində, 

---