A r I s t o t e L si y a s ə T
Yüklə 104 Kb. Pdf görüntüsü
|
I Hamı A) Hamıdan B) Bəzilərindən C) Qismən hamıdan, qismən bəzilərindən II Bəziləri A) Hamıdan B) Bəzilərindən C) Qismən hamıdan, qismən bəzilərindən 414 1) seçki ilə 2) püşklə 3) qismən seçki ilə, qismən püşklə 4) seçki ilə 5) püşklə 6) qismən seçki ilə, qismən püşklə 7) seçki ilə 8) püşklə 9) qismən seçki ilə, qismən püşklə 10) seçki ilə 11) püşklə 12) qismən seçki ilə, qismən püşklə 13) seçki ilə 14) püşklə 15) qismən seçki ilə, qismən püşklə 16) seçki ilə 17) püşklə III Qismən A) Hamıdan hamı, 18) qismən seçki ilə, qismən püşklə 19) seçki ilə qismən bəziləri B) Bəzilərindən C) Qismən hamıdan, qismən bəzilərindən 20) püşklə 21) qismən seçki ilə, qismən püşklə 22) seçki ilə 23) püşklə 24) qismən seçki ilə, qismən püşklə 25) seçki ilə 26) püşklə 27) qismən seçki ilə, qismən püşklə 23) Mətndə buraxılmış bu yeri tədqiqatçılardan biri belə bərpa etmişdir: «və bütün vətəndaşlar bəzi vətəndaşların içərisindən vəzifəyə adam təyin edilməsində iştirak etdikdə». 24) «Əgər... kimsə barışılması mümkün olan bir əməl üs- tündə sürgün edilibsə, qətldə və ya kimisə yaralamaq üstündə təqsirləndirilirsə, onu Freat səcdəgahında mühakimə edirlər, o isə qayıqda sahilə yan almaqla müdafiə olunur». Aristotel, «Afina politiyası». 415 BEŞİNCİ KİTAB 1. Tarixçi Efor xəbər verirdi ki, Lisandr Heraklidlərin Spar- tada olan çar hakimiyyətini ləğv etmək istəyir (Bax: Plutarx). Pavsani - sparta çarı (b.e.ə. 408-394). 2. Filarxlar - fillərin başında duran və gizli şuradan ibarət olan şəxslər. Qalileya - xalq məclisi. 3. Yəqin ki, b.e.ə. 390-cı ildə Rodosda olan çevriliş nəzər- də tutulur. 4. Qarış - təxminən 17, 78 sm, dirsək - təxminənə 38^46 sm. 5. «Yeddinci gün» vuruşması, yəni bədrdən (on dörd ge- cəlik aydan) sonrakı yeddinci gün. Plutarx deyir ki, Kleoman bəzi məlumatlara görə bədrdən yeddi gün sonra, digər məlu- matlara görə isə bədr gecəsi olan gün qalib gəlmişdir (b.e.ə. 520-ci il). 6. Söhbət Peloponnes müharibəsindən gedir. Siyahı üzrə - üç yüksək sinfə mənsub olan vətəndaşların siyahısı üzrə. 7. Evbeydə yerləşən Orey şəhəri b.e.ə. IV əsrin əvvəllə- rində Spartanın təsiri altında olub, oliqarxiya quruluşuna malik idi. B.e.ə. təxminən 377-ci ildə Orey Spartanın təsiri altından çıxdı. Artıq bu zamanlar, görünür ki, ordakı oliqarxiya quruluşu demokratiya ilə əvəzlənmişdi. 8. Bizans - Bosfor boğazının Avropa sahilində b.e.ə. 658- ci ildə təşkil olunmuş meqar koloniyası. Hadisələrin təfsilatı, hansı ki, Aristotel bunlar barəsində danışır, bizə məlum deyil. 9. Söhbət müstəbid Frasibulun (VI əsr) qovulmasından gedir. Frasibulun qardaşı Gelonom Sirakuzaya 10 min əcnəbi və muzdur gətirmişdi. Frasibulda isə bunların sayı 8 min idi. Si- lahlı toqquşma b.e.ə. 462-ci ildə baş vermişdi. 10. Proksen öz ölkəsində digər dövlətlərin vətəndaşlarını himayə etməli idi (proksenin vəzifəsi indiki konsulların vəzifəsi- nə yaxın olmuşdu). 11. Müstəbid Foks haqqında bizdə başqa məlumat yoxdur. 416 12. iran şahı nəzərdə tutulur. 13. Təsviredilən hadisələrin haçan baş verməsi məlum deyil. 14. Triyerarx - triyerin (üç sıra avarı olan hərbi gəmi) kapi- tanı, yaxud Afinada olduğu kimi öz hesabına triyer hazırlatdırıb, ona rəhbərlik edən. 15. Görünür ki, Pont Herakle və b.e.ə. VI əsrin ortalarında Qara dənizin cənub sahilində təşkil edilmiş meqar koloniyası nəzərdə tutulur. 16. Ola bilsin ki, Aristotel Eoliddəki Kim haqqında danışır. 17. Liturgiya adlanan dövlət mükəlləfiyyətlərini varlı vətən- daşlar həyata keçirirdi (triyerləri təchiz edib, onlara ekipaj seç- mək, dram tamaşaları üçün xor təşkil etməyin xərcini ödəmək və s . ). 18. Miletdə pritan yəqin ki, ən birinci şəxsdir (əvvəlki çarın yerini tutur). 19. Demokratik qrupların rəhbərləri xalqın tərəfdarları (müdafiəçiləri) adlanırdı. 20. Pisistrat, Afina müstəbidi (b.e.ə. təxminən 600-527). Bi- rinci dəfə 560-cı ildə Afinada hakimiyyəti ələ keçirmişdi. İki dəfə hakimiyyətdən məhrum edilsə də, yenə iki dəfə onu ələ ke- çirmişdir. Feagen - meqar müstəbidi (VII əsrin ikinci yansı). Dafney - Böyük Dionisinin rəqibi, Sirakuza sərkərdələrindən biri. 21. Orta demokratiyadan radikal demokratiyaya keçid nəzərdə tutulur. 22. Yəni oliqarxlar arasında çəkişmə. 23. Basilidlər - çar hakimiyyətinin ləğvindən sonra Erifranı idarə edən adlı-sanlı sülalə. 24. Məqsədləri demokratiyanı devirmək olan siyasi klublar heteriyalar adlanırdı. 25. Böyük Dionisinin qayınatası olan Hipparin görkəmli sirakuzalılıardan biri idi. 26. Bəzilərinin fikrincə söhbət Afina sərkərdəsi Xaretdən gedir, xatırlanan faktı isə b.e.ə. 367-ci ilə aid edirlər. 417 27.Yəni oliqarxiyadakına nisbətən idarə edənlərin sayı daha az olduqda belə bir idarəçiliyə cəhd edirlər. 28. A le v a d la r- Fessaliyada hökmdarlar nəsli. 29. Spartada dövlət hesabına tərbiyə alan, ictimai trapez- lərdə iştirak edən və Likurqun qanunları ilə yaşayan vətəndaş- lar «oxşarlar» (homoioi) adlanırdı. Ancaq onlar tamhüquqlu və- təndaşlar idi və sözün həqiqi mənasında Sparta dövlətini təşkil edirdilər. Tarant rəvayətə görə 705-ci ildə parfeniyalar tərəfın- dən salınmışdır ki, bunlar da Spartanın dul qadınlarının və qızla- rının nigahdan kənar uşaqları idi. 30. Sparta çarı II Agesilay (b.e.ə. təxminən 444-360) və Pavsani nəzərdə tutulur. 31. Söhbət II Messens müharibəsi haqqında (b.e.ə. VII əsrin axın) gedir. Bu zaman, Pavsaninin sözlərinə görə, məhsul qıtlığı hiddətə səbəb olmuşdu. Tirtey - şair (VII əsrin ikinci yansı), ehtimal edilirki, II Messans müharibəsi zamanı o, spartalıların başçısı idi. 32. Burda xatırlanan Pavsanini (b.e.ə. təxminən 470-ci il) sonrakı çar Pavsanidən fərqləndirmək lazımdır. İran mühari- bələri zamanı (b.e.ə. 500-449) baş komandan olan Pavsani çar deyil, yalnız səltənət naibi (çarı əvəz edən adam) idi, çünki çar Plistarx (Leonidin oğlu) hələ uşaq idi. Annon - görkəmli Karfagen aristokratı, onun ixtiyarında olan qüvvələr, dövlət qüv- vələrindən üstün idi. 33. Mətndə buraxılış. 34. Furiyada dövlət quruluşunun dəyişilməsi vaxtı dəqiq məlum deyil. 35. Sirakuza müstəbidi Böyük Dionisi birinci arvadının özünü öldürməsindən sonra eyni vaxtda iki qadınla evləndi. Onlardan biri Lokrdan (Cənubi İtaliya) olan aristokrat Ksenetin qızı idi. Bu qadından Dionisinin oğlu - Kiçik Dionisi oldu. Kiçik Dionisi b.e.ə. 357-ci ildə Dion tərəfindən Sirakuzadan qovul- duqda o, Lokra getdi və orada müstəbid üsul-idarəsi qurdu. 418 36. Simbullar (sözün həqiqi mənasında «məsləhətçilər»), digər dövlətlərdə mövcud olan probullara oxşar kollegiya. Onla- rın vəzifəsi qanun layihələri və dekretlər hazırlayıb, bunları mü- zakirə və təsdiq etmək üçün xalq məclisinə təqdim etmək idi. 37. Yəni aristokratiya və oliqarxiya. 38. Yəni qüdrətli, tanınmış nəsillərin nümayəndələri. 39. Bəzi əlyazmalarında «monarxiya» sözü yoxdur. 40. Vəzifə səlahiyyətləri başa çatmış adamların pulları vəzifəyə təzə keçmiş şəxslərə təhvil verməsi nəzərdə tutulur. Surətlər - aktların surətlərinin təhvil verilməsi. Adətən, hərbi bölmələr, həmçinin siyasi maraqlar zəminində vətəndaşların birləşməsi loxlar adlanırdı. 41. Aristotel ola bilsin, Afina dövlətini nəzərdə tuturdu. La- yortlu Diogen yazır, Aristotel deyirdi ki: «afinalılar insanlar üçün buğdanı və qanunları kəşf etmişlər, ancaq buğda ilə yaşamağı öyrəndilər, qanunlarla yaşamağı isə yox». 42. Fidon - Arqosun çarı (b.e.ə. VII əsr). Falarid - Akra- qantedə müstəbid (b.e.ə. VII əsrin ikinci yarsı). Kipsel b.e.ə. 657-ci ildə Korinfdə hakimiyyəti ələ keçirdi. 43. Kodr - əfsanəvi Afina çarı. Kir - əhəmənilər dövlətinin banisi (b.e.ə. 558-ci ildə); Herodotun yazdığına görə iranlıları midiyilalıların əsarətindən qurtarıb. Moloslar - rəvayətə görə Fessaliyadan Epirə keçən tayfa. 44. Pavsani - Filippin cangüdənlərindən biri. Filipp b.e.ə. 336-cı ildə öldürülmüşdü. Attal - tanınmış makedoniyalı, çar Filippin arvadı Kleopatranın əmisi. 45. II Aminta - Makedoniya çarı (b.e.ə. 392-390). Derda - Elimeyin hakimi (Yuxarı Makedoniyanın vilayəti). 46. Yevaqor - b.e.ə. 410-cu ildən Kipr şəhəri Salaminanın çan. 47. Arxelay - Makedoniya çarı (b.e.ə. 413-399-cü illərdə idarə edib). 419 Yüklə 104 Kb. Dostları ilə paylaş:
|