A. X. Pardayev Z. A. Pardayeva boshqaruv hisobi

Past sifatli mahsulot ishlab chiqarishning nomuvofiqligining yana bir muhim sababi ishlab chiqaruvchining javobgarligi hisoblanadi.

Sifatsiz ishlab chiqarilgan avtomobillar, samolyotlar, poyezdlar odamlarning halok bo‘lishiga olib keladi, sifatsiz oziq-ovqat mahsulotlari va dori-darmon vositalari iste’molchining sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatadi va h.k.

Ko‘p mamlakatlarda past sifatli va belgilangan vazifani bajara olmaydigan tovarlar ishlab chiqaruvchi kompaniyalarga javobgarlik ko‘zda tutilgan.
Sud da’volariga ko‘ra, sifatsiz mahsulot ishlab chiqaruvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlar shunday turdagi (brak) mahsulot ishlab chiqarganligi uchun millionlab jarima to‘lashadi.
Ko‘plab firmalar o‘zlarini hattoki sifatsiz mahsulot ishlab chiqarishdan ham sug‘urta qilishadi.
Sifatsiz mahsulot ishlab chiqarish natijasida ko‘rilgan moddiy zarardan tashqari, bunday mahsulot ishlab chiqaruvchi firmalarga ommaviy axborot vositalari tomonidan sifatsiz tovar ishlab chiqarilgan holatlarni keng yoritgan holda ma’naviy zarar ham yetkaziladi. Bu narsa
esa shunday kompaniyalarning obro‘si (imidji)ga ham o‘z ta’sirini o‘tkazadi.
Xo‘jalik yurituvchi subyekt tomonidan ishlab chiqarilgan har qanday tovar, agar u belgilangan talablarga javob bermaydigan sifatsiz bo‘lsa sudning da’vo obyektiga aylanishi mumkin.

• 
  
  Yuqoridagi ikki sababdan mohiyati jihatidan kam bo‘lmagan yana bir muhim omil – bu mijozlarni, ba’zida esa butun biznesni ham yo‘qotishdir.
  

Agarda, iste’molchi sotib olgan mahsulotining sifatidan qoniqmasa, keyingi safar ushbu xo‘jalik yurituvchi subyektning xizmatiga murojaat qilmaydi.

Shu narsa ma’lumki, iste’molchilar, mijozlar va shu kabilarni tovar va xizmatlar bilan ta’minlaydigan kompaniyalarini almashtirishga majbur qiladigan asosiy sabablardan biri ham aynan ular tomonidan ishlab chiqarilayotgan tovar va xizmatlarning sifatsizligi bilan belgilanadi.
Iste’molchisiz yoki mijozsiz, siz tomoningizdan chiqarilayotgan mahsulot yoki ko‘rsatilayotgan xizmatga talabning yo‘qligi esa mahsulot yoki xizmatlarni keng ko‘lamda sotilishiga yo‘l qo‘ymaydi, o‘z-o‘zidan sotuvdan tushayotgan daromadlar rejaga nisbatan past darajada bo‘lib qolaveradi.
Mahsulot yoki xizmatlarning raqobatbardoshligining yo‘qolishi ishlab chiqarish jarayonini amalga oshirish imkonini bermaydi, bu esa o‘z navbatida bankrotlikka yoki biznesni yo‘qotishgacha olib kelishi mumkin.

• 
  
  Ishlab chiqarish jarayoniga salbiy ta’sir. Biror-bir ishlab chiqarish uchastkasida chiqarilgan sifatsiz mahsulot ishlab chiqarishning qisman yoki to‘liq to‘xtab qolishiga olib keladi.
  

Sifatsiz tayyorlangan detal konveyerning to‘xtashiga sabab bo‘lishi mumkin. Buyumni konstruksiyalash va loyihalashdagi xatolar shunga o‘xshash oqibatlarga olib keladi.

Sifatsiz mahsulotlar ishlab chiqarilgandan keyin uni qayta ishlash zaruriyati tug‘iladi, ishchilar, shuningdek jihozlar ham bo‘sh turib
qoladi. Bular hammasi o‘z navbatida xo‘jalik yurituvchi subyekt uchun qator moddiy yo‘qotishlarga olib keladi.
Boshqaruv to‘g‘risidagi fanda teskari aloqa tamoyili yaxshi ma’lum, shuningdek salbiy teskari aloqa tamoyli ham amal qilib, u ma’lum salbiy ta’sir boshqa salbiy ta’sirni keltirib chiqarishdan tarkib topadi.
Salbiy holat va ta’sirlarning bir-biriga to‘g‘ri kelishi xo‘jalik yurituvchi subyekt boshqaruvining yo‘qotilishiga, bu esa o‘z navbatida halokatga olib kelishi mumkin.
Biznesmen hech qachon o‘zi o‘ylagan ishining oxiri yomon oqibatlarga olib keladigan yo‘lga kirmaydi, chunki u bu ishni amalga oshirish uchun ancha mablag‘ sarflagan. Agar mavjud salbiy holatlar shunga majbur qilsa, ishlab chiqariladigan mahsulot yoki ko‘rsatilayotgan xizmatning sifati pasayishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun barcha imkoniyatlarini ishga solishi zarur.
Boshqaruv hisobi tizimi xo‘jalik yurituvchi subyektlarga sifatni ta’minlashga qaratilgan vazifalarni samrali yechish imkoniyatini yaratadi. Buning uchun boshqaruv hisobi menejerlarning sifatni oshirishni ta’minlashga qaratilgan mehnatlarini hisobga olish, ularning g‘ayratlarini rag‘batlantirishni ta’minlay oladigan ko‘rsatkichlar tizimini shakllantiradi va buning uchun bir qator hisobotlarni yuritishni maslahat beradi. Hisobotlarda aks ettiriladigan ko‘rsatkichlar moliyaviy bo‘lishi va shu bilan bir qatorda nomoliyaviy ko‘rsatkichlardan ham foydalanish mumkin. E’tirof etish joizki, amaliyotda aksariyat xo‘jalik yurituvchi subyektlar sifatni ta’minlash uchun qancha mablag‘ sarflashlarining aniq hisobini olib bormaydilar.
Xo‘jalik yurituvchi subyekt tomonidan sifatni ta’minlash uchun qanday tadbirlarni amalga oshirish kerak, uni hisobga olish uchun qaysi ko‘rsatkichlardan foydalanish lozim hamda sifatni ta’minlashga qancha mablag‘ sarflanishi hisobini olib borishlari uchun dastavval – sifat xarajatlari to‘g‘risidagi hisobotni shakllantirishlari kerak bo‘ladi. Bu maqsad uchun shu tadbir bilan bog‘liq xarajatlarni 4 guruhga bo‘lish
hamda quyidagi jadvalda berilayotgan ko‘rsatkichlar kesimida hisobotni shakllantirish kerak bo‘ladi (jadval):
jadval