Abdug’opir qosimov, sidiq xo‘jaev chet el adabiyoti tarixi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
10 KIRISH Adabiyotning inson ma’naviy kamolotidagi o‘rni beqiyos ekanligi hech qanday isbot talab etmaydigan haqiqat. Shu bois yosh avlodga adabiyot tarixini o‘rgatish barobarida ularning ma’naviy dunyosini boyitish, yuksak umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash, kitobxonlik va mutoalaa madaniyatini oshirish talab etiladi. Hozirgi globallashuv sharoitida, axborot texnologiyalarining tez suratda taraqqiy etishi, xususan internet tizimining har bir xonadonga kirib kelishi ostonasida bo‘y ko‘rsatayotgan turli ma’naviy-mafkuraviy tahdidlarga qarshi kurashishda ham so‘z san’atining o‘rni beqiyos. Shundan kelib chiqib, adabiyot bo‘yicha darslik va o‘quv qo‘llanmalarni zamonaviy talablar bo‘yicha qayta ko‘rib chiqish, o‘qitishning ilg‘or texnologiyalaridan foydalanish zarurati paydo bo‘lgan. Oliy ta’lim tizimida asosan filologik yo‘nalishlar dasturiga kiritilgan “Chet el adabiyoti”, “Jahon adabiyoti”, “Tili o‘rganilayotgan mamlakat adabiyoti” singari fanlar bo‘yicha o‘zbek tilida darslik va o‘quv qo‘llanmalari yaratish masalasi ham o‘ta dolzarb hisoblanadi. Mazkur fanlar bo‘yicha mukammal dasturiy qo‘llanmaning yo‘qligi bois o‘quv jarayonida turli noqulayliklar yuzaga kelmoqda. Hususan, ma’lum bir adabiy davr, yozuvchilar ijodi yoki badiiy matn bilan ishlashda talaba oldida bir qator muammolar paydo bo‘lmoqda. Qo‘lingizdagi qo‘llanma – xrestomatiya yuqoridagi singari muammolarga barham berish maqsadida mazkur soha bo‘yicha ko‘p yillardan buyon talabalarga saboq berib kelayotgan mutaxassislarning tajribalaridan kelib chiqib yaratildi. Chet el adabiyoti bo‘yicha mashg‘ulot olib boruvchi professor-o‘qituvchilar va talabalar uchun qulaylik yaratish maqsadida qo‘llanmadagi materiallarga quyidagicha tartib berildi: 1. Tarixiy-adabiy davr haqidagi ma’lumotlar (masalan, Yevropa Uyg‘onish davri adabiyoti); 2. Yozuvchi va shoirlarning hayoti va ijodi haqidagi ma’lumotlar (masalan, Sofokl ijodi) 3. Chet el adabiyoti bo‘yicha ijodkorlarning o‘zbek tiliga tarjima qilingan asarlari yoki ulardan parchalar 11 4. Mavzular bo’yicha nazorat savollari 5. Jaxon adabiyoti tarixi (G‘arbiy Yevropa) bo‘yicha test savolllari 6. Adabiyotlar ro’yhati Demak, talabalarning chet el adabiyoti bo‘yicha o‘nlab manbaalarga murojaat qilishiga o‘rin qolmaydi. Lekin talabalarimiz faqat mazkur qo‘llanma – xrestomatiya doirasidan chetga chiqmasinlar deyish ham noto‘g‘ri bo‘lardi. Chunki qo‘lingizdagi kitobda chet el adabiyoti bo‘yicha talaba bilishi lozim bo‘lgan minimal ma’lumotlar hamda ma’lum bir davrdagi adabiy jarayon haqida tasavvur bera oladigan asarlar yoki asarlardan parchalar jamlangan. Qo‘llanmadan nazariy, amaliy va seminar mashg‘ulotlarida ham foydalanish mumkin. Kitobning yaratilishida davlat ta’lim standartlari, chet el adabiyoti bo‘yicha namunaviy o‘quv dasturlari asos qilib olindi. Talabalarda xorijiy mamlakatlar adabiy jarayoni haqidagi tasavvurni shakllantirish murakkab va mas’uliyatli vazifa sanaladi. Xorij adabiyotini yaxshi bilish, tahlil qila olish ko‘nikmasi qiyoslash orqali o‘zbek adabiyotini yanada teran his qilishga yordam beradi. Qo‘lingizdagi kitob ana shu mas’liyatli vazifani ado etish maqsadida yaratildi. Qo‘llanmadagi yozuvchi-shoirlar haqidagi ijodiy-biografik ma’lumotlarga tartib berishda N.Tronskiy, A.Jirmunskiy, A.Alimuhammedov, O.Qayumov singari mualliflarning darslik va qo‘llanmalariga murojaat qilindi. Qo‘llanma-xrestomatiya butunlay benuqson degan fikrdan yiroqmiz. Vaholanki, qo‘lingizdagi kitob chet el adabiyoti bo‘yicha rejalashtirilgan qo‘llanmaning 1- qismi bo‘lib, u haqida bildirilgan barcha fikr, mulohaza, takliflar mualliflar tomonidan keyingi qismda inobatga olinishi mumkin. Chet el adabiyoti olamiga qiladigan sayohatingiz barchangiz uchun hayrli, mazmunli va samarali bo‘lsin. |