Abdug’opir qosimov, sidiq xo‘jaev chet el adabiyoti tarixi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
| (melos-qo‘shiq)
atamasi torli cholg‘u, birinchi navbatda 7 torli lira jo‘rligida ijro etiladigan qo‘shiqlarni ifoda etgan. Qadimgi Yunon she’riyatida lirikaning ikki asosiy turi shakllangan bo‘lib, bular yakka xonanda tomonidan ijro etiluvchi – monodik lirika va ko‘pchilik tomonidan kuylanuvchi xor lirikasi . Shoir Pindarning asarlari xor lirikasining ilk namunalari bo‘lsa, monodik lirikani Sapfo 18 va Anakreont she’rlarida kuzatish mumkin. Yunonlar lirik she’riyatni qo‘shiq, musiqa va hatto raqs bilan bog‘liq ravishda tasavvur qilganlar. Asta-sekin lirikaning yamb va elegiya deb atalgan turlari faqat o‘qishga moslashtirilgan janrga aylanib bordi. Qadimgi Yunon she’riyatida qofiya bo‘lmagan. Lirik asarlar ohangdorligini ta’minlovchi yagona vosita vazn bo‘lgan. Shu bois poeziyada vazn turlari takomillashib borgan. Alkey va Sapfo singari shoirlar nomi bilan ataluvchi vazn turlari jahon she’riyatidan abadiy o‘rin egallagan. Miloddan oldingi VII-VI asrlar she’riyatida shaxsning fikr va o‘ylarini diniy-axloqiy yondashuv asosida talqin etish kuchli edi. M.o. VI asrda Ioniyada bayoniy uslubdagi proza dunyoga keldi. Tarixiy va oddiy kishilar obrazlari aks etgan novellalar va Ezop nomi bilan bog‘liq masallar yaratildi. Afina madaniyatining rivojlangan davri m.o. V-IV asrlarga to‘g‘ri kelib, dramatik janrlar, ayniqsa, tragediya rivojlandi. Afina demokratiyasining qaror topishi davrining yirik shoiri Esxil o‘z tragediyalarida ijtimoiy va axloqiy masalalarni qalamga olgan bo‘lsa, Sofokl erkin inson timsolini yaratdi. Komediya an’anaviy shakllarni saqlagani holda, yangi ijtimoiy-satirik mazmun bilan boyidi, taraqqiy etdi. Bu davrda Aristofan asarlari Yunon siyosiy va madaniy hayotida o‘tkir satira sifatida maydonga chiqdi. Individuallashgan personajlar bilan bir qatorda umumlashma hajviy obrazlar paydo bo‘ldi. Miloddan oldingi II asrda Rim istilosi natijasida Yunoniston madaniy hayoti tushkunlikka yuz tutib, faqatgina milodning birinchi asriga kelib, jonlanish paydo bo‘ldi va IV asrda qadimgi Yunon adabiyoti inqirozga uchradi. Qadimgi Yunon adabiyoti quyidagi davrlarga bo‘linadi: 1. Krit-Mikena yoki Egey madaniyati(miloddan oldingi 2 ming yillikdan miloddan oldingi XII asrgacha). 2. Homer davri adabiyoti(m.o. IX-VIII asrlar). 3. Yunon adabiyotining arxaik davri(m.o. V asr boshlarigacha). 4. Antik davr – m.o. V-IV asrlar. Ellin polislarining gullab-yashnash davri. 19 5. Ellinizm davri(ellin jamiyati adabiyoti) – m.o. VI-I asrlar. 6. Rim imperiyasi davridagi Yunon adabiyoti – m.o. I asr oxiridan. Qadimgi Sharq va Yangi davr Yevropa adabiyotini bir-biri bilan bog‘lab turuvchi antik davr, Yunon adabiyoti o‘z ahamiyati jihatidan jahon adabiyotining bir bo‘lagi hisoblanadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|