Məscid (XVIII əsr) – Məmər kəndi (İNV № 4713)
Məscidin qalıqları (XV-XVI əsrlər) – Xələc kəndi (İNV № 4714)
Məscid (XVIII əsr) – Yusifbəyli kəndi (İNV № 4709)
Məscid (XVIII əsr) – Mollalı kəndi (İNV № 4711)
Məscid (XVIII əsr) – Mirlər kəndi (İNV № 4712)
Məbəd – Mərzə kəndi (İNV № 4715)
Məscid (XIX əsr) – Dondarlı kəndi (İNV № 4704)
Məscid (XIX əsr) – Dəmirçilər kəndi (İNV № 4703)
Məscid (XIX əsr) – Mahrızlı kəndi (İNV № 4716)
Alban kilsələri və abidələri – Yuxarı Cibikli kəndi
Qubadlı Azərbaycanın
qədim yaşayış
məskənlərindəndir.
Rayon ərazisində inşa
olunan ilk dünyəvi
məktəbin yaşı bir
əsrdən artıqdır.
QUBADLI RAYONU
59
Ziyarətgahları
Qəbiristanlıq (XIV əsr) – Qayalı kəndi, Yazı düzü ərazisində (İNV
№ 1454)
Türbə (1 nömrəli) (XIV əsr) – Dəmirçilər kəndi (İNV № 308)
Türbə (2 nömrəli) (XIV əsr) – Dəmirçilər kəndi (İNV № 309)
Cavanşir türbəsi (XIV əsr) – Yazı düzü (İNV № 4706)
Türbə (XVII əsr) – Dəmirçilər kəndi
Türbə (XVII əsr) – Gürcülü kəndi (İNV № 307)
Türbə (XVIII əsr) – Xocamusaqlı kəndi (İNV № 4708)
Türbə (XVIII əsr) – Boyunəgər kəndi (İNV № 4710)
İmamzadə - Cılfır kəndi
Mir Sədi ağa ocağı – Mirlər kəndi
Ağ hasar piri – Mirlər kəndi
Mirmehdi ağa piri – Dondarlı kəndi
Armudlu piri – Armudlu kəndi
Səfərə baba piri – Saray kəndi
Qarakaha piri – rayon mərkəzindən 20 km şimalda
Ağkaha piri – rayon mərkəzindən 20 km şimalda
Ağa Kərim Yalı piri – rayon mərkəzindən 15 km aralı
Salahlı piri – Mərdanlı kəndi
İmamzadə - Novlu kəndi
Umoy Kaha piri – Qaracallı kəndi
Mədət bulağı (XIX əsr) – Mahmudlu kəndi (İNV № 4702)
Tarixi memarlıq abidələri
Sığınacaq (IV əsr) – Əliquluuşağı kəndi (İNV № 1449)
Sığınacaq (IV əsr) - Balahəsənli kəndi (İNV № 1451)
Sığınacaq (IV əsr) - Zor kəndi (İNV № 1452)
Göy qala (V əsr) – Əliquluuşağı kəndi (İNV № 305)
Qalalı qalası - Əliquluuşağı kəndi (İNV № 4698)
Qalalı qalası (yeraltı keçidlə, V əsr) - Muradxanlı kəndi (İNV №
4699)
Qız qalası – Əliquluuşağı kəndi (İNV № 305)
İŞĞAL
ALTINDAKI
TARİXİ-DİNİ
ABİDƏLƏRİMİZ
60
Körpü (XIX əsr) – Mahmudlu kəndi (İNV № 4717)
Qara-Qaya sığınacağı – Mahmudlu kəndi (İNV № 1453)
Qalaça (son tunc, ilk dəmir dövrü) – Əliquluuşağı kəndi (İNV №
1448)
Daş sənduqə – Məmər kəndi (İNV № 6170)
Qalacıq qalası – Xocamusaqlı kəndi (İNV № 4707)
Qədim daş qoç fiquru (XVI əsr) –Mahmudlu kəndi (İNV № 6169)
Koroğlu qalaçası (son tunc, ilk dəmir dövrü) – Əliquluuşağı kəndi
(İNV № 1447)
Oğlan-Qız abidəsi – Dəmirçilər kəndi
Qədim Haramı qəbiristanlığı (XIX əsr) – Əliquluuşağı kəndi
İŞĞAL ALTINDAKI
TARİXİ-DİNİ
ABİDƏLƏRİMİZ
62
ŞUŞA RAYONU
Ərazisi 0.29 min kv. kilometrdir. İnzibati rayon kimi 1930-cu ildə
yaradılmış Şuşanın ərazisinə bir şəhər, bir qəsəbə və 29 kənd daxildir.
Şəhər 8 may 1992-ci ildə işğal edilmiş və vəhşicəsinə dağıdılmışdır.
Təkcə Qarabağın və Azərbaycanın deyil, bütün Qafqazın gözəl
guşələrindən biri Şuşa müdafiə məqsədilə tikilmiş qala-şəhər olmuşdur.
Buna görə də təsadüfi deyil ki, bu gün el arasında qədim məkan “Şuşa
qalası” kimi də tanınır. 1750-ci ildə Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli
xan Cavanşir indiki Şuşa şəhərinin yerləşdiyi yerdə - düşmən əlinin çat-
mayacağı dağ başında böyük qala divarları - istehkam tikdirmək qərarına
gəlir. Əvvəllər Qarabağ xanının adına uyğun olaraq “Pənahabad” adlan-
dırılan Şuşanın strateji baxımdan əlverişli yerdə yerləşməsi onu düşmən
üçün sərt etmiş, şəhərin inkişafına və milli-mədəni abidələrin tikilməsinə
zəmin yaratmışdır.
ŞUŞA RAYONU
63
Qırxqız, Kirs, Murov, Bağqıran, Sarıbaba dağları ilə əhatələnən Şuşa
dəniz səviyyəsindən 1400-1800 metr hündürlükdə yerləşir. Şuşa hava-
sının təmizliyi və müalicəvi əhəmiyyəti baxımından Azərbaycanın şəfalı
kurort-istirahət mərkəzlərindən hesab olunur.
Bu gün Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğuna yüzlələrə tarixi
abidəmiz daxildir. Lakin əfsuslar olsun ki, onların bir çoxu erməni van-
dalizminin qurbanına çevrilib.
YUXARI GÖVHƏR AĞA MƏSCİDİ (İNV № 344)
“Kitabi-tarixi Qarabağ” əsərinin müəllifi Mir Mehdi Xəzaninin
yazdığına görə, hicri tarixi ilə 1182-ci ildə (miladi ilə 1768-69-cu il)
Qarabağ hakimi İbarahimxəlil xan tərəfindən bina edilən məscid hic-
ri 1281-ci ilində (miladın 1866-1867-ci illərində) mükəmməl şəkildə
təmir olunmuşdur. Daxili sahəsi 558 kv. metrdir. Təxminən 30 metr
hündürlüyündə qoşa minarəsi var.
Bu gün Şuşa Dövlət
Tarix-Memarlıq
Qoruğuna yüzlələrə
tarixi abidəmiz
daxildir. Lakin
əfsuslar olsun ki,
onların bir çoxu
erməni vandalizminin
qurbanına çevrilib.
İŞĞAL ALTINDAKI
TARİXİ-DİNİ
ABİDƏLƏRİMİZ
64