Adam Kantanista



Yüklə 145,5 Kb.
tarix17.11.2018
ölçüsü145,5 Kb.
#80944

Kantanista Adam

Konin
3

Humanizm wf

O humanizm w ocenianiu z wychowania fizycznego…..

Problematyka kontroli i oceniania oraz propozycja przedmiotowego systemu oceniania z wychowania fizycznego
Wstęp
Człowiek nieustannie poszukuje nowych, lepszych rozwiązań. Nie mogło być inaczej z oceną szkolną. Jak stwierdził R.I. Arends (1998) już po wystawieniu pierwszej oceny zaczęły się spory jak oceniać.

W opinii autora na gruncie szkolnego wychowania fizycznego ocenianie stopniem szkolnym mogłoby niewystępować. Dlaczego – przecież ocena spełnia jakże ważne funkcje, w tym motywujące – można by było zapytać. Odpowiedź jest następująca: stopnie szkolne są w ręku nauczyciela wychowania fizycznego jednym, a czasami jedynym z ważnych narzędzi zachęcających uczniów do uczestnictwa w zajęciach. Funkcjonowanie oceny w takich warunkach wymusza tylko fałszywą realizację doraźnych celów. Wielu z nas zapomina o wychowaniu do przyszłości, o jakże ważnej, jak pisał Demel (1973), prospekcji. Jednocześnie fałszywa okazać się może ocena działalności nauczyciela. Tak naprawdę jego starania na gruncie wychowania fizycznego będą mogły być w pełni ocenione dopiero po zakończeniu edukacji uczniów. Czy ważniejszym osiągnięciem nauczyciela jest puchar za I m-ce uzyskany przez lekkoatletę w biegu na 100m, czy raczej spotkanie po 30 latach już dorosłego, dawnego ucznia, na porannym joggingu? Odpowiedź wydaje się prosta, ale czy dla każdego z nas?

Rzeczywistość jednak nakazuje nam uczestniczyć w ocenianiu osiągnięć ucznia. Należy w tym miejscu dodać, że oceniamy osiągnięcia ucznia, a nie jego samego. Dołóżmy więc starań, aby ocenianie było jak najlepsze. W tym celu raz na zawsze powinno się wyeliminować przedmioty i kryteria oceniania, które traktują człowieka jako maszynę biologiczną, a nie człowieka; jako przedmiot, a nie jako podmiot na gruncie wychowania fizycznego. O humanizm w ocenianiu...
W artykule tym podjęta zostanie problematyka oceny, kontroli w wychowaniu fizycznym. Zaproponowany zostanie także autorski system oceniania z wychowania fizycznego.

Treści zawarte w pierwszej części pracy spełniają rolę wprowadzenia do zaproponowanego systemu oceniania. Cały artykuł jest też wyrazem przyjętej przez autora postawy wobec oceniania. Problemu oceny szkolnej, jak pisze Osiński (1994) nie można w szczególności rozpatrywać w izolacji od świata wartości i racji bytu funkcjonowania w szkole całej doktryny wychowania fizycznego (kultury fizycznej) w świetle stawianych zadań i oczekiwań społecznych.


I. Kontrola i ocenianie w świetle aktów prawnych.

Podstawowymi dokumentami prawnymi stanowiącymi o kształcie edukacji jest ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku z późniejszymi zmianami oraz, poruszająca zagadnienia dotyczące wychowania fizycznego, ustawa o kulturze fizycznej z dnia 18 stycznia 1996 roku z późniejszymi zmianami. Zagadnienia w obszarze kontroli, oceny, pomiaru dydaktycznego i ewaluacji reguluje Rozporządzenie MENiS z dnia 7 września 2004 roku w sprawie warunków i sposobie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Treść rozporządzenia i ustaw jest ogólnie dostępna. Każdy nauczyciel powinien być z nimi zaznajomiony. Należy jednak przytoczyć treść paragrafu 7 rozporządzenia z 7 września 2004 roku. Stanowi on: „ przy wystawianiu oceny z wychowania fizycznego, techniki, plastyki i muzyki należy w szczególności brać pod uwagę wysiłek wkładany w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć”. Jest to dobra wskazówka, a nawet zalecenie, którym powinno się kierować przy tworzeniu systemów oceniania z wychowania fizycznego.


II. Kontrola, ocenianie i ocena szkolna.

Kontrolowanie i ocenianie to niezbędne ogniwa w realizacji celów dydaktyczno – wychowawczych. Dyskusja o różnorodnych aspektach związanych z ocenianiem i kontrolą jest często spotykana, a literatura przedmiotu bardzo obszerna. Świadczy to o złożoności problemu.

Czynności kontrolno – oceniające stanowią najtrudniejszy zakres zadań nauczyciela, bez względu na prezentowany przedmiot. Ocenianie osiągnięć ucznia jest bardzo trudne i wymaga od nauczyciela szerokich kompetencji pragmatycznych, komunikacyjnych, podmiotowych i kreatywnych (Muszkieta, 2001)

Według Arendsa na kontrolowanie składają się czynności nauczyciela, których celem jest zbieranie informacji potrzebnych do podjęcia rozumnej decyzji (Arends, 1995). Kontrola więc to wszystkie czynności nauczyciela, których celem jest gromadzenie i scalanie informacji o uczniach. Efektem końcowym jest rozpoznanie (Wieczorek, 2003).

Ocenianie wiedzy i umiejętności uczniów jest podstawowym ogniwem procesu edukacji szkolnej. Jest niezbywalnym etapem tego procesu i środkiem prowadzącym do samooceny uczniów. Pojęcie samego oceniania pojmowane jest przez wielu teoretyków, metodyków, dydaktyków, praktyków w różny sposób. Według Gallowey’a (1988) ocenianie to proces zbierania informacji, formułowania sądów i podejmowania decyzji. Kosińska (2000) uznała, ze ocenianie jest procesem i systemem, który ma wspomagać pracę nauczycieli i rodziców nad sprawnym i mądrym wchodzeniem w życie młodego pokolenia. Rozporządzenie MENiS z dnia 7 września 2004 roku określa cele oceniania wewnątrzszkolnego:

1. Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie.

2. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju.

3. Motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu.

4. Dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia.

5. Umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno - wychowawczej.

Osiągnięcia ucznia (Madejski, 2003) mogą być oceniane różnorodnie (ryc.1). Podejmując problematykę oceniania należy zatem określić i sprecyzować o jakim sposobie oceniania mówimy, czy tylko o stopniu szkolnym, czy o wszystkich (innych) sposobach oceniania.

Ocena szkolna jest to informacja o wyniku kształcenia wraz z komentarzem tego wyniku (Niemierko, 1999). Zdaniem Okonia (1975) ocena szkolna to ustosunkowanie się nauczyciela do osiągnięć ucznia, czego wyrazem może być wystawienie określonego stopnia szkolnego lub opinii wyrażonej w formie pisemnej lub ustnej, mogą to być również zewnętrzne objawy zachowania się nauczyciela, takie jak mimika czy gest. Sprowadzenie oceny szkolnej do samego wystawiania stopni szkolnych jest dużym uproszczeniem.

Stopień szkolny jest symbolem (słownym, cyfrowym, literowym) spełnienia określonych wymagań programowych (Niemierko, 1999).


Ryc. 1. Schemat funkcjonowania oceny w szkolnym systemie edukacji.


Ocena szkolna spełnia różne funkcje w procesie dydaktyczno – wychowawczym. Odsyłając czytelnika do literatury, przytoczone zostaną tylko funkcje określone przez różnych autorów, pomijając ich wyjaśnienia.

Jaworski (1968) wyróżnił trzy funkcje: dydaktyczną, wychowawczą i społeczną. Dydaktycy (Hudańska, 1999) ocenie szkolnej przypisali dwie funkcje: klasyfikującą i diagnostyczną. Sołtys i Szmugiel wyróżnili siedem funkcji oceny szkolnej: dydaktyczną, dydaktyczno – prognostyczną, sterująco – metodyczną, psychologiczną, wychowawczą, selektywną i społeczną.

Ocena szkolna powinna spełniać kryterium rzetelności, trafności i obiektywności. Najtrudniejszym warunkiem do spełnienia jest obiektywność. W badaniach wykazano, że wśród wartości określających nauczyciela, obiektywność i sprawiedliwość ma wg uczniów, rodziców i nauczycieli pierwszorzędne znaczenie (Orzelska, 1999; Morszczyńska, 2002). Wielu uczonych wskazało, że obiektywność jest podstawą poprawności procesu kształcenia (Kruszewski, 1995; Półturzycki, 2000; Mietzel, 2002). Czabański (2000) podkreśla, że im bardziej obiektywna ocena, tym ma większa wartość wychowawcza.

Zwrócić należy uwagę na fakt, iż obiektywność w ocenianiu osiągnięć ucznia na lekcji wychowania fizycznego nie polega na tworzeniu ilościowych kryteriów. Obiektywność należy budować na tworzeniu kryteriów jakościowych. Nie jest to rzeczą łatwą i raczej w pełni nie osiągalną. Zwiększenie obiektywności w ocenianiu przez nauczyciela wspomaga samoocena (uczeń oceniany) i współocena (uczestnictwo pozostałych uczniów z klasy).


III. Samokontrola i samoocena.

Jednym z zadań szkoły jest tworzenie uczniom warunków do planowania, organizowania i oceniania własnej nauki oraz przyjmowania za nią większej odpowiedzialności (Denek i Hyżak, 2003). Zadanie to spełnia wdrażanie uczniów do oceny i kontroli samego siebie. Samokontrola i samoocena są wyższą formą kontroli i oceny (Supińska, 1998). Samoocena związana jest z możliwością śledzenia przez ucznia postępu uzyskiwanego w rozwoju organizmu, sprawności, aktywności ruchowej oraz postępowania w różnych z tym związanych sytuacjach wychowawczych w odniesieniu do własnych działań. Samokontrola polega na porównaniu uzyskanych efektów pracy z kryteriami przyjętymi dla określenia skuteczności uczenia się i wychowania oraz postępu rozwoju i sprawności (Muszkieta, 1997).

Samokontrola i samoocena wdraża ucznia do współodpowiedzialności za swój rozwój i zdrowie. Umiejętność ta przygotowuje ucznia do świadomego, a także właściwego udziału w kulturze fizycznej i zdrowotnej. Jest przejawem stosowania przez nauczyciela podmiotowości w stosunku do ucznia. W dzisiejszym wychowaniu fizycznym kładzie się zbyt mały nacisk na przekazywanie wiadomości i nauczanie umiejętności samooceny i samokontroli. Takie postępowanie może wywołać negatywne konsekwencje w postępowaniu uczniów. Jak pisze Madejski (2003): „nieodpowiednie przygotowanie lub brak przygotowania ucznia do samokontroli i samooceny może nawet spowodować zachwianie jego osobowości i to nie tylko na etapie edukacji, ale także w życiu późniejszym”.

Uczeń powinien nabyć umiejętności samokontroli i samooceny głównie dotyczące rozwoju fizycznego, sprawności fizycznej, aktywności fizycznej, umiejętności ruchowych, postawy ciała i zdrowia. Wdrażanie do samooceny i samokontroli powinno mieć początek w szkole podstawowej, a nawet i edukacji przedszkolnej. Samoocena i samokontrola dają ogromne możliwości poznawania samego siebie we wszystkich obszarach pedagogicznego działania w edukacji fizycznej (Jagusz, 1984; Umiastowska, 2002).



IV. Przedmiot oceniania – czyli co tak, a czego nie oceniać.

Przystępując do konstruowania systemu oceniania należy zdecydować po pierwsze, co chcemy oceniać. Na przestrzeni lat wielu teoretyków i praktyków wychowania fizycznego stosowało lub zalecało różne systemy oceniania z wychowania fizycznego (Trześniowski, 1955; Gniewkowski, 1964; Zuchora, 1965; Jaworski, 1968; Grabowski, 1968; Bielski, 1981). Różniły się one między sobą zarówno przedmiotem, jak i kryteriami oceniania. Obecnie w literaturze spotkać możemy wiele nowych propozycji systemów oceniania, które są publikowane w czasopismach (Lider, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne), a także w opracowaniach pokonferencyjnych i innego typu publikacjach. Poniżej pod dyskusję poddano te obszary, które przez teoretyków i praktyków wychowania fizycznego są przy ocenianiu uwzględniane. Należy sprecyzować, że wszystkie poniższe obszary powinny podlegać kontroli i ocenie, ale nie wszystkie ocenie stopniem szkolnym.


A. Obszary, które według autora, powinny być oceniane stopniem szkolnym.

  1. Postawy

Postawą nazywamy względnie trwałą strukturę procesów poznawczych, emocjonalnych i zachowań odnoszących się do jakiegoś przedmiotu lub dyspozycję do pojawienia się tych procesów i zachowań (Mika, 1980). Denek i Hyżak (2003) pod pojęciem postawy rozumieją stosunek do partnera, przeciwnika, zaangażowania w przebieg zajęć i stosunku do własnej aktywności. Maszczak (2003) zdefiniował postawę społeczną ucznia przede wszystkim jako stosunek ucznia do zajęć, jego obowiązkowości, aktywności i pilności, stosunek do kolegów, poczucie odpowiedzialności oraz przestrzeganie przepisów i regulaminów.

Uczeń charakteryzuje się pozytywną postawą, gdy:

- dba o swoje zdrowie,

- jest chętny i wkłada duży wysiłek w wykonywane zadania,

- jest przygotowany do zajęć (ma zmienny i czysty strój sportowy),

- aktywnie uczestniczy w zajęciach,

- stara się powiększyć zakres swoich umiejętności ruchowych,

- stara się podnieść poziom swojej sprawności fizycznej,

- dba o prawidłową postawę ciała,

- dba o bezpieczeństwo swoje i innych,

- posługuje się zasadą fair – play,

- ma przyjazny stosunek do współćwiczących,

- dba o higienę osobistą (m.in. wykonuje zabiegi higieniczne po zajęciach),

- jest punktualny.

Czy należy postawę oceniać stopniem szkolnym? Zdecydowanie tak. Po pierwsze, osiągnięcie pozytywnej postawy nie jest uwarunkowane genetycznymi, środowiskowymi czy morfologicznymi czynnikami. Ocenianie jest sprawiedliwe. Każdy może osiągnąć pozytywną postawę do kultury fizycznej. Po drugie, pozytywna postawa ucznia oraz jej przejawy mają ogromny wpływ na uczestnictwo w kulturze fizycznej w życiu dorosłym (wychowanie dla przyszłości, prospekcja). Należy dodać, że takie postawy powinny być przejawiane zarówno w szkole jak i poza nią.

Postawy negatywne poza szkołą, będące przeciwieństwem wyszczególnionych powyżej (np. stosowanie używek, niewłaściwe kibicowanie podczas imprez sportowych itd.), powinny mieć ujemny wpływ na ocenę śródroczną lub końcową (nie możemy za postawy poza szkoła stawiać ocen cząstkowych).




  1. Wiadomości

Wiadomości to zespól informacji zdobytych dzięki uczeniu się. Czy poziom wiadomości należy oceniać stopniem szkolnym? Tak, należy to czynić. Nie ma bowiem dobrej praktyki bez dobrej teorii i odwrotnie. Zespół wiadomości (które można nazwać wiedzą) warunkuje świadome uczestnictwo w kulturze fizycznej. Intelektualizacja ucznia powoduje dokonywanie odpowiednich wyborów, podejmowania decyzji w trosce o swoje ciało. Stosowne wiadomości warunkują prawidłowe umiejętności praktyczne (utylitarne) w obszarze kultury fizycznej i zdrowia.

Nabywanie wiadomości (szybkość, objętość) jest uwarunkowane głównie czynnikami wewnętrznymi (poziom rozwoju intelektualnego, genotyp itd.). Zakres przekazywanych wiadomości jest jednak (może być) stosunkowo mniejszej objętości w porównaniu z innymi przedmiotami i nie powinien stwarzać problemów w jego przyswojeniu przez wszystkich uczniów.

Zakres wiadomości przekazany uczniowi w procesie edukacji z wychowania fizycznego powinien w szczególności zawierać następującą tematykę:


  1. Zdrowie.

  2. Bezpieczeństwo, ochrona, asekuracja.

  3. Aktywność fizyczna.

  4. Sprawność fizyczna.

  5. Rozwój fizyczny.

  6. Żywienie.

  7. Higiena.

  8. Postawa ciała.

  9. Przepisy gier zespołowych i sportów indywidualnych.

  10. Historia sportu.

  11. Terminologia sportowa.

  12. Trening sportowy.

  13. Rozwój osobniczy.

  14. Używki, doping.

  15. Pomoc przedmedyczna




  1. Umiejętności praktyczne

Umiejętności praktyczne związane z kulturą fizyczną i zdrowiem powinny być oceniane stopniem szkolnym. Nabycie tychże umiejętności uzależnione jest przede wszystkim od chęci ucznia. Umiejętności te umożliwiają monitorowanie poziomu, zmian i postępów w rożnych dziedzinach związanych ze zdrowiem i uczestnictwem w kulturze fizycznej. Warunkują również możliwość czynnego uczestnictwa, pełnienia roli organizatora bądź lidera w różnych formach kultury fizycznej. Nauczone umiejętności praktyczne mogą warunkować zadowalające uczestnictwo w kulturze fizycznej w życiu dorosłym.

Umiejętności praktyczne związane z kulturą fizyczną i zdrowiem, które uczeń powinien nabyć są następujące:

1. Samokontrola i samoocena (głównie dotycząca rozwoju fizycznego, sprawności fizycznej, aktywności fizycznej, umiejętności ruchowych, postawy ciała, zdrowia)

2. Organizacja i sędziowanie różnych form rekreacyjno – sportowych.

3. Przeprowadzenie niektórych części zajęć wychowania fizycznego (rozgrzewka, ćwiczenia relaksacyjne).

4. Zaprezentowanie ćwiczeń korekcyjnych, wzmacniających i rozciągających poszczególne mięśnie lub grupy mięśniowe.

5. Zaprezentowanie ćwiczeń kształtujących zdolności motoryczne (głównie związanych ze zdrowiem).

6. Udzielanie podstawowej pomocy przedmedycznej.




  1. Frekwencja

Frekwencja czynnego uczestnictwa na zajęciach wychowania fizycznego powinna podlegać ocenie stopniem szkolnym. Jednak frekwencja obecności na zajęciach – nie. Nie można karać ucznia, który opuszczał lekcje z powodu choroby, itp. Jeżeli jednak uczeń opuszcza lekcje wychowania fizycznego bez usprawiedliwienia (wagaruje) należy wziąć to pod uwagę przy wystawianiu oceny śródrocznej lub końcowej (nie stawiamy za to ocen cząstkowych). Głównie, gdy są to nieobecności tylko na lekcjach wychowania fizycznego. Należy zaznaczyć, że w takiej sytuacji nauczyciel powinien zdiagnozować sytuację i dojść do przyczyn wagarowania. Czy tkwią one tylko w uczniu, czy może wpływ na takie zachowanie ma nauczyciel, koleżanki i koledzy lub inne czynniki zewnętrzne.


  1. Działalność na rzecz szkolnej kultury fizycznej.

Działalność na rzecz szkolnej kultury fizycznej, zdrowia (przygotowanie plansz, gazetek, kronik, pomoc w organizowaniu imprez rekreacyjno – sportowych, praca przy obiektach sportowych) powinna być oceniania stopniem szkolnym. Jest to działalność ponadprogramowa, nieobligatoryjna, podejmowana z własnej inicjatywy lub na prośbę nauczyciela. Działalność taką można wynagradzać jednorazowo lub na koniec semestru, roku szkolnego (wystawiając ocenę cząstkową lub działalność tę wziąć pod uwagę przy wystawianiu oceny śródrocznej lub rocznej).



  1. Udział w zawodach sportowych i konkursach tematycznych.

Udział w przygotowaniach i godne reprezentowanie szkoły w zawodach sportowych i konkursach związanych z kulturą fizyczną i zdrowiem powinny być nagradzane stopniem szkolnym. Jest to forma ponadprogramowa, wynikająca z decyzji ucznia i należy ją wynagradzać. Formą nagrody powinna być ocena celująca względnie bardzo dobra. Błędem natomiast jest uzależnianie tej oceny od zajętego miejsca lub pozycji na boisku, pełnieniem roli zawodnika I-ej drużyny czy zawodnika rezerwowego. Ważniejsza jest chęć uczestnictwa niż odniesiony sukces.


  1. Udział w pozalekcyjnych zajęciach rekreacyjnych, sportowych, korekcyjnych, kompensacyjnych.

Udział w różnorodnych formach kultury fizycznej jest przejawem postawy wobec własnej aktywności fizycznej, postawy troski o swoje ciało. Taką postawę również powinno się uznać za godną wynagrodzenia stopniem szkolnym. W zajęciach prowadzonych przez cały rok szkolny, stopień ten można uzależnić od frekwencji. Najniższą oceną może być jednak ocena dobra, najwyższą ocena celująca.


  1. Uczestnictwo w pozaszkolnych formach kultury fizycznej.

Uczestnictwo czynne w pozaszkolnych formach kultury fizycznej (w klubach sportowych, towarzystwach, itp.) a także pomoc w organizowaniu imprez rekreacyjno – sportowych, włączanie się w akcje prozdrowotne nie powinny być oceniane oceną cząstkową, natomiast powinno mieć wpływ na ocenę śródroczną lub roczną. Zachowania sprzyjające zdrowiu poza szkołą są również wyrazem postawy, zaangażowania i powinny być nagradzane.

B. Obszary, które według autora, nie powinny być oceniane stopniem szkolnym.

1. Sprawność fizyczna

Poziom sprawności fizycznej, wynik testu motorycznego nie powinien podlegać ocenie stopniem szkolnym. Są one uwarunkowane wieloma czynnikami, których nauczyciel, chcąc wystawić sprawiedliwą ocenę, nie jest w stanie uwzględnić. Do dnia dzisiejszego przeprowadzono wiele badań potwierdzających w mniejszej lub większej mierze wpływ czynników genetycznych na poziom poszczególnych zdolności motorycznych (Engstrom i Fischbein, 1977; Szopa, Mleczko, Cempla, 1985; Mleczko,1991; Malina i Bouchard, 1989; Bouchard, Malina, Pĕrusse, 1997).

Również wiele badań naukowych wykazało wpływ na poziom sprawności fizycznej czynników środowiskowych (Przewęda, 1985; Osiński 1988; Przewęda 1993; Orlicz 1996) jak i uwarunkowań morfologicznych (Malarecki, 1975; Mleczko i Cempla, 1985; Osiński, 1988; Mieczkowski,1981).

Sprawność fizyczna powinna służyć celom diagnostycznym, szczególnie w kierunku zdrowia, zmieniając zachowania w jego obrębie. Testy sprawności fizycznej powinny ukazać dzieciom ważność poszczególnych komponentów sprawności fizycznej, wskazywać jak o nią dbać przez całe życie. Bardziej efektywna jest strategia na poprawę zdrowia jednostki i populacji, aniżeli koncentracja na samym aktualnym poziomie sprawności (Howley, Franks, 1997)

W literaturze dotyczącej wychowania fizycznego możemy spotkać się z opinią, aby biorąc pod uwagę sprawność fizyczną oceniać postęp w uzyskiwanych wynikach. Jest to negatywne podejście. Osiński (1994) stwierdził, że przyjmowanie założenia, że postęp jest prostym efektem i pochodną wyłącznie aktywności własnej ucznia jest – niestety – jedynie wyrazem skrajnego optymizmu pedagogicznego, aniżeli wynika z precyzyjnej analizy empirycznych danych czy po prostu wiedzy biologicznej.

Innym czynnikiem, który wpływa na postęp w poziomie zdolności motorycznych jest wytrenowalność. Wykazano zmienność indywidualnych reakcji i różnic w zmianach fenotypu pod wpływem treningu (Szopa, Mleczko, Żak, 1996; Bouchard, Malina, Pĕrusse, 1997). Analizując postępy w poziomie zdolności motorycznych należy również wziąć pod uwagę kształtowanie się poziomu sprawności fizycznej w życiu osobniczym. W zależności od wieku, głównie biologicznego, zmian zachodzących w organizmie (np. dojrzewanie) postępy w poziomie danej zdolności motorycznej przybierają różną wartość.
2. Umiejętności ruchowe

Umiejętności ruchowe odgrywają dużą rolę w kulturze fizycznej. Odpowiedni zasób umiejętności ruchowych warunkuje udział w kulturze fizycznej. Czabański (1980) pisał: „Nawet ci, którzy są w pełni przekonani o niezbędności aktywności fizycznej dla poprawy zdrowia, nie wychodzą na boisko, jeżeli zdają sobie sprawę ze swojej ruchowej nieporadności”. Cytatem tym zwraca się uwagę na ważność nauczania umiejętności ruchowych. Nie należy ich jednak oceniać stopniem szkolnym. Uczenie motoryczne zdeterminowane jest bowiem predyspozycjami ruchowymi, które Osiński (2003) określa jako zespół warunków wewnętrznych jednostki, określających szybkość uczenia się i poziom wykonania określonych czynności motorycznych, a predyspozycje ruchowe należą do wrodzonych właściwości głównie systemu nerwowego. Ten sam autor stwierdza również, że tempo rozwoju motorycznego oraz łatwość lub trudność uczenia się ruchów zdeterminowane są genetycznie.

Uczenie się motoryczne, nabywanie umiejętności ruchowych jest zróżnicowane u poszczególnych uczniów. Przewęda, Wasilewski (za Osiński, 2003) uznali, że nawet doskonale zorganizowany proce uczenia, uwzględniający wszelkie indywidualne odrębności ucznia, przestrzegający zasad dydaktycznych, honorujący psychologiczne, fizjologiczne, cybernetyczne i inne prawa zachowania się i celowego przystosowania się człowieka, pod wpływem zabiegu nauczyciela, nie daje zawsze tych samych, oczekiwanych rezultatów.
V. Postawa nauczyciela wobec czynności kontrolno – oceniających.

Według Żukowskiej (1993) nauczyciel to zawód i powołanie, to zdolności wrodzone i wyuczone, to odpowiedni zbiór cech osobowości i temperamentu, to umiejętność poświęcania się dla dobra innych osób, to miłość do dzieci.

Wszystkie zmiany przeprowadzane w systemie oceniania są zbyteczne, jeżeli nauczyciel nie przyjmie odpowiedniej postawy, a nawet doktryny w zakresie edukacji podejmowanej globalnie, jak i fragmentarycznie. W naszym przypadku mamy na myśli fragment procesu dydaktyczno – wychowawczego jakim jest ocenianie.

W literaturze przedmiotu możemy spotkać się z różnymi podziałami nauczycieli ze względu na style kierowania. Świętochowski (1994) wyróżnił styl instrumentalny, egocentryczny i allocentryczny, Kwiatkowski (1970), Janowski (1974) wyróżnili styl autorytarny, demokratyczny i liberalny.

Wiele opracowań dotyczyło zakresu kompetencji, jakimi powinien posługiwać się nauczyciel. Denek (1998) wyszczególnił kompetencje pragmatyczne, współdziałania, komunikacyjne, kreatywne i informatyczno – medialne. Żukowska (1993) określiła, że nauczyciel powinien charakteryzować się kompetencjami merytoryczno – metodycznymi, metodyczno – organizacyjnymi, społeczno – kulturotwórczymi. Cieśliński (1988) uznał, że nauczyciela należy rozpatrywać zważywszy na jego kompetencje uwidaczniające się w działalności: dydaktyczno – metodycznej, opiekuńczo – wychowawczej, organizacyjno – sportowej, społecznej. Bielski (2000) wyróżnił trzy grupy kompetencji (umiejętności): diagnostyczne, dydaktyczne i modyfikacyjne.

W powyższym opracowaniu zauważamy, że nauczyciel musi spełniać wiele wymogów, charakteryzować się obszerną wiedzą i umiejętnościami. Punktem wyjścia, fundamentem, na którym budowany powinien być styl kierowania, czynności w obszarze kontroli i oceny oraz w pozostałych elementach edukacji powinien być odpowiedni system wartości uniwersalnych. Miłość do dzieci, sprawiedliwość, dobroć, obiektywność, tolerancja, odpowiedzialność, poświęcenie to podstawowe wartości, bez których nauczyciel byłby nim samym tylko z nazwy. Nauczycielem powinno się być, a nie nim nazywać.

Nauczyciel wychowania fizycznego powinien być wzorem do naśladowania. Cendrowski (1996) stwierdził, iż jeżeli chcesz zrobić coś dla innych, do czegoś ich zachęcić, przekonać, najpierw zrób to sam, zastosuj wobec siebie.

W pedagogice wyróżnić można dwa nurty w podejściu do procesu edukacyjnego. Pierwszy związany jest z wychowaniem autorytatywnym i rygorystycznym. Zwolennicy tego nurtu są zwolennikami zorganizowanej i rygorystycznej kontroli i oceny szkolnej uczniów. Drugi nurt to „wychowanie swobodne”, którego przedstawiciele przeciwstawiają się schematycznej kontroli i sztywnej ocenie (Maszczak, 2003).

Ocena powinna obejmować wszystkie kryteria osobowościowe, związane głównie z postawami ucznia do kultury fizycznej i zdrowotnej. Rezygnacja z oceny za kryteria biologiczne, np. sprawność fizyczną gdzie wynik ilościowy (czas, odległość) przelicza się bezpośrednio na stopień szkolny nie powinna jednak powodować braku dyscypliny, określonych kryteriów i wymagań w czynnościach oceniających. Według autora ocenianie powinno mieć podłoże humanistyczne (a nie – biologiczne), które jest jednak określone kryteriami pozbawionymi nadmiernego liberalizmu.
VI. Propozycja przedmiotowego systemu oceniania z wychowania fizycznego.

Przedstawiony poniżej system oceniania w ogólnych założeniach jest możliwy do zastosowania w szkole podstawowej, gimnazjum, szkole średniej. Ze względu na treści programowe na poszczególnych etapach edukacji wymaga tylko małych modyfikacji.


Wstęp

„Nie musisz być mistrzem we wszystkim, nie musisz też być mistrzem w czymkolwiek, aby zyskać uznanie i szacunek.”


A. Podstawa prawna.

Przedmiotowy system oceniania osiągnięć ucznia z wychowania fizycznego opracowano na podstawie:



  1. Rozporządzenia MEN z dnia 07.09.2004r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i  promowania uczniów i  słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych

  2. Podstawy programowej kształcenia ogólnego.

  3. Programu nauczania wychowania fizycznego.

  4. Statutu szkoły.

  5. Wewnątrzszkolnego system oceniania.


B. Cele oceniania.
1. Informowanie ucznia i jego rodziców o poziomie osiągnięć i ich postępach.

2. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego kształcenia.


3. Motywowanie ucznia do dalszej pracy.

4. Wdrożenie ucznia do samooceny.


5. Informowanie nauczyciela o skuteczności jego metod pracy.

C. Zasady stosowane w ocenianiu.

1. Uczeń jest podmiotem działań nauczyciela.

2. Humanizm jest podstawą tworzenia systemu oceniania.

3. W ocenianiu stosujemy indywidualizację.

4. Stosujemy jawne, obiektywne kryteria.

5. Oceniamy sprawiedliwie.

6. Staramy się, aby ocena motywowała ucznia (więcej pochwał i wyższe oceny motywują, więcej zastrzeżeń, niskie oceny demobilizują).

7. Oceniamy tylko to, czego wcześniej nauczyliśmy.

8. Każdy uczeń może uzyskać ocenę celującą.

9. Nie karzemy ucznia oceną za złe zachowanie.

10. Nie oceniamy stopniem szkolnym poziomu oraz postępów w sprawności fizycznej, rozwoju fizycznym, umiejętnościach ruchowych, ponieważ zdeterminowane są one różnymi czynnikami, których nauczyciel w pełni nie jest w stanie uwzględnić.

11. Oceniając stopniem szkolnym (punktami), wystawioną ocenę konsultujemy z ocenianym uczniem i pozostałymi uczniami w klasie – wdrażamy do samooceniania i współoceniania.


D. Sposoby oceniania osiągnięć uczniów.

Osiągnięcia uczniów podlegają ocenie bieżącej, semestralnej i końcoworocznej.

Ocena semestralna i końcoworoczna podsumowuje pracę ucznia. Wyróżniamy następujące sposoby oceniania:

- ocena stopniem szkolnym (bieżąca, śródroczna, końcoworoczna)

- cena opisowa

- ocena werbalna

- ocena poprzez zewnętrzne przejawy nauczyciela (gesty, mimika).
E. Przedmiot oceny i kontroli.

Kontroli oraz ocenianiu wszystkimi sposobami (w tym stopniem szkolnym) podlegają:

- postawa,

- wiadomości,

- umiejętności praktyczne zawarte w pkt. VI A, obszar rezultaty.

Kontroli oraz ocenianiu werbalnemu, opisowemu oraz poprzez zewnętrzne przejawy nauczyciela (bez oceniania stopniem szkolnym) podlegają:

- sprawność fizyczna,

- rozwój fizyczny,

- umiejętności ruchowe.
F. Skala ocen (stopni szkolnych).

Oceny cząstkowe uzyskane przez uczniów wyrażone są stopniem szkolnym w skali od 1 do 6.

Ocena śródroczna lub końcowa wyrażona jest w następujący sposób:

- celujący (6),

- bardzo dobry (5),

- dobry (4),

- dostateczny (3),

- dopuszczający (2),

- niedostateczny (1).
G. Główne obszary i kryteria podlegające ocenie stopniem szkolnym.
Ocenianie osiągnięć ucznia podczas jednostki lekcyjnej

Każdy uczeń, na każdej lekcji podlegać będzie ocenie w zakresie postaw i rezultatów.


POŻĄDANE POSTAWY

Uczeń:


- dba o swoje zdrowie,

- jest chętny i wkłada duży wysiłek w wykonywane zadania,

- jest przygotowany do zajęć (ma zmienny i czysty strój sportowy),

- aktywnie uczestniczy w zajęciach,

- stara się zwiększyć zakres swoich umiejętności ruchowych,

- stara się podnieść poziom swojej sprawności fizycznej,

- dba o prawidłową postawę ciała,

- dba o bezpieczeństwo swoje i innych,

- posługuje się zasadą fair – play,

- ma przyjazny stosunek do współćwiczących,

- dba o higienę osobistą (m.in. wykonuje zabiegi higieniczne po zajęciach),

- jest punktualny.



POŻĄDANE REZULTATY

Uczeń:


- wykazuje się wiadomościami z zakresu kultury fizycznej i zdrowia, które zostały mu przekazane zajęciach,

- wykazuje się umiejętnościami z zakresu samokontroli i samooceny głównie dotyczącymi rozwoju fizycznego, sprawności fizycznej, aktywności fizycznej, umiejętności ruchowych, postawy ciała, zdrowia,

- wykazuje się innymi, wcześniej nauczonymi umiejętnościami praktycznymi, potrzebnymi do uczestnictwa w kulturze fizycznej, potrzebnymi w trosce o własne i innych zdrowie, m.in.: przeprowadzenie rozgrzewki, przeprowadzenie ćwiczeń relaksacyjnych, sędziowanie i organizowanie zawodów, zaprezentowanie ćwiczeń rozwijających dane zdolności motoryczne (głównie związane ze zdrowiem), zaprezentowanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie (głównie posturalne), zaprezentowanie ćwiczeń korekcyjnych, udzielenie podstawowej pomocy przedmedycznej.
Po każdej jednostce lekcyjnej uczeń otrzyma punkty w zakresie od 0 do 3.

Uczeń otrzyma 3 pkt, gdy podczas zajęć:

- spełni wytyczne zawarte powyżej w obszarze postaw i rezultatów

- w obszarze rezultatów dopuszcza się małe błędy w prezentowanych wiadomościach lub umiejętnościach praktycznych.

Uczeń otrzyma 2 pkt, gdy podczas zajęć:

- nie spełnia w pełni (nie rażąco) 1- 2 wymagań zawartych w obszarze postaw lub/i w obszarze rezultatów wykazuje się przeciętnym poziomem wiadomości i umiejętności praktycznych.



Uczeń otrzymuje 1 pkt, gdy podczas zajęć:

- w obszarze chęci i postaw dopuszcza się rażących zachowań w obrębie choćby jednego wymagania lub dopuszcza się negatywnych zachowań w obrębie kilku wymagań lub/i w obszarze rezultatów ma mały zakres wiadomości i mały poziom umiejętności praktycznych.



Uczeń otrzymuje 0 pkt, gdy:

- jest obecny, ale nie uczestniczy w zajęciach bez jakiegokolwiek usprawiedliwienia od lekarza, rodziców lub usprawiedliwienia osobistego z powodu np. złego samopoczucia, niedyspozycji.

Każdy uczeń po 8 jednostkach lekcyjnych, w których uczestniczył, z uzyskanych punktów otrzymuje ocenę (stopień szkolny):

do 8 pkt – dostateczny,

9 – 12 pkt – dostateczny +,

13 – 16 pkt – dobry,

17 – 21 pkt – dobry +,

22 – 24 pkt – bardzo dobry .



Z zastrzeżeniem, że uczeń za każde nieusprawiedliwione niećwiczenie na zajęciach ma obniżoną ocenę o jeden stopień.

Przykład: uczeń na 8 zajęciach uzyskał 15 pkt. Powinien otrzymać ocenę dobrą. Jednak, gdy uczeń w ciągu 8 zajęć nie ćwiczył raz to otrzymuje ocenę dostateczną, dwa razy – ocenę dopuszczającą, trzy razy – ocenę niedostateczną.
Inne sytuacje na lekcji umożliwiające zdobycie oceny:

- na każdej lekcji (niezależnie od punktów) uczeń może być wynagrodzony oceną bardzo dobrą lub celującą za ponadprzeciętne: wiadomości, postawy i umiejętności.


Pozalekcyjna działalność ucznia podlegająca ocenie

- uczeń za każdy udział w przygotowaniach i godnym reprezentowaniu szkoły w zawodach sportowych może otrzymać ocenę celującą ( bez względu na miejsce w drużynie szkolnej oraz zajęte miejsce na zawodach),

- uczeń za każdą pomoc w organizowaniu lub udział w imprezach rekreacyjno – sportowych w szkole może otrzymać ocenę bardzo dobrą lub celującą (np.: Dzień Zdrowia i Sportu, zajęcia we ferie zimowe),

- uczeń na koniec semestru, jeden raz, może otrzymać ocenę za aktywny udział w pozalekcyjnych formach kultury fizycznej (pozalekcyjne zajęcia rekreacyjno – sportowe, zajęcia wspomagające uczniów mających problemy z nadwagą i o niskim poziomie sprawności fizycznej).Ocena zależna jest od frekwencji:

do 30% - nie otrzymuje oceny

30 – 70% - ocena dobra

70 – 90% - ocena bardzo dobra

90 – 100% - ocena celująca,

- uczeń za aktywny udział w konkursach praktycznych lub teoretycznych o tematyce związanej z kulturą fizyczną i zdrowiem może uzyskać ocenę celującą.

H. Kryteria oceny śródrocznej i rocznej.

Podstawowym (nie jedynym) kryterium oceny semestralnej są oceny cząstkowe uzyskane w I semestrze nauki. Z uzyskanej średniej z ocen cząstkowych ustala się ocenę semestralną wg następujących założeń:

1,51 do 2,5: ocena dopuszczająca,

2,52 – 3,50: ocena dostateczna,

3,51 – 4,50: ocena dobra,

4,51 – 5,50: ocena bardzo dobra,

5,51 – 6,00: ocena celująca.
Na ocenę semestralną lub roczną dodatni wpływ (podwyższenie oceny) mogą mieć:

- wzorowa postawa na wszystkich zajęciach lekcyjnych, pozalekcyjnych (w tym zawodach sportowych),

- prowadzenie zdrowego stylu życia poza szkołą,

- uczestnictwo w pozaszkolnych formach kultury fizycznej (kluby sportowe, towarzystwa związane z kulturą fizyczna),

- pomoc w organizacji pozaszkolnych imprez rekreacyjno – sportowych,

- prace na rzecz szkoły (plakaty, gazetki, kronika, plansze).


Na ocenę semestralną lub roczną ujemny wpływ (obniżenie oceny) mogą mieć:

- niepożądane zachowania w obrębie kultury fizycznej i zdrowia (np.: stosowanie różnego rodzaju używek, niewłaściwe zachowanie (np.: kibicowanie) na imprezach rekreacyjno – sportowych w szkole lub poza szkołą (zaobserwowane, potwierdzone),

- nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach (wagary),

- potwierdzone nadużywanie zwolnień z czynnego uczestnictwa w lekcji.

Ocenę roczną ustala się wg takich samych kryteriów jak ocenę semestralną. Przy wystawianiu oceny rocznej uwzględnia się ocenę semestralną.
I. Zwolnienie z zajęć wychowania fizycznego, obniżenie wymagań edukacyjnych.

1. Nauczyciel jest zobowiązany na podstawie pisemnej opinii stosownej poradni specjalistycznej obniżyć wymagania edukacyjne w stosunku do ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się lub deficyty rozwojowe, uniemożliwiające sprostanie wymaganiom edukacyjnym wynikającym z programu nauczania.

2. W uzasadnionych przypadkach uczeń może być zwolniony z zajęć wychowania fizycznego.

3. Decyzję o zwolnieniu ucznia z zajęć podejmuje dyrektor szkoły na podstawie opinii

o ograniczonych możliwościach uczestniczenia w tych zajęciach, wydanej przez lekarza

specjalistę lub poradnię psychologiczno - pedagogiczną albo inną poradnię specjalistyczną.

4. W przypadku zwolnienia ucznia z zajęć w dokumentacji przebiegu nauczania zamiast

oceny klasyfikacyjnej wpisuje się "zwolniony(a)”.


J. Egzaminy sprawdzające i poprawkowe.

1. Uczeń ma prawo do składania semestralnych egzaminów klasyfikacyjnych.

2. Ustalona przez nauczyciela niedostateczna ocena roczna może być zmieniona w wyniku egzaminu poprawkowego.

Szczegółowy tryb przeprowadzania egzaminów sprawdzających i poprawkowych zawiera Wewnątrzszkolny System Oceniania.


Podsumowanie

O humanizm w ocenianiu... o humanizm w całej edukacji… czyli postawę moralną uznającą człowieka za najwyższą wartość, postulat szacunku dla człowieka, przystosowania czegoś (czyt. w naszym przypadku wycinka rzeczywistości - oceniania) do potrzeb ludzkich.

Jest to podstawowa postawa, od której powinny zacząć się dalsze czynności w procesie dydaktyczno – wychowawczym. Nie jest rzeczą łatwa przeniesienia takiej teorii na grunt praktycznego działania w obszar oceniania ucznia. Szukanie nowych rozwiązań może zbliżyć do postawionego celu.

W niniejszym artykule został przedstawiony problem oceny szkolnej, roli nauczyciela w czynnościach kontrolno – oceniających. W punktach od I do III ukazano znaczenie pojęć, problematykę, sposoby, funkcje, cele oraz uwarunkowania prawne oceniania. Następne punkty artykułu zawierają propozycje autora, które mogą być wykorzystane w obszarze oceniania. Szczególny nacisk położono na przedmiot oceniania (sprawność fizyczna, umiejętności ruchowe), który wg autora nie powinien być oceniany stopniem szkolnym. Stanowisko to zostało poparte dowodami naukowymi oraz stanowiskiem znakomitych uczonych. Niestety, sprawność fizyczna, umiejętności ruchowe (zarówno ich poziom jak i postępy) są bardzo często wskazywane jako obszary mogące podlegać ocenie stopniem szkolnym. Wytyczne takie można spotkać w literaturze przedmiotu. Z takim podejściem autor nie chce i nie może się zgodzić. Należy jednak zauważyć, że zaproponowany system oceniania zachęcą do aktywnego, systematycznego uczestnictwa w zajęciach lekcyjnych. Prezentowanie takiej postawy na jednostkach lekcyjnych będzie miało wpływ na zakres umiejętności ruchowych i poziom sprawności fizycznej. Różnica polega na tym, że każdy uczeń będzie rozpatrywany indywidualnie, wg swoich możliwości, a nie wg populacyjnych kryteriów sprawnościowych lub tabel określających umiejętności ruchowe.

Cześć praktyczną artykułu stanowi propozycja przedmiotowego systemu oceniania z wychowania fizycznego. W odczuciu autora jest dowodem na to, jaki przedmiot i jakie kryteria uwzględnić przy tworzeniu systemu oceniania. Postawą przewodnią przy tworzeniu tego systemu był humanizm. Zakres przedmiotu oceniania, kryteriów stawia wszystkich uczniów na równym poziomie. Nie jest krzywdzący wobec uczniów z obniżonym poziomem rozwoju fizycznego, sprawności fizycznej, umiejętności ruchowych. Uczniów wybijających się w tym zakresie wdraża do dalszej pracy nad sobą. Przedstawiony system oceniania spełnia również postulat systematycznego występowania oceny podczas zajęć, co często nie jest przez nauczycieli przestrzegane. Każdy uczeń, oprócz innych sposobów oceniania, na koniec lekcji, podlega ocenie (punktowej). Uczestniczy w niej on sam, jak i pozostali uczniowie z klasy. Wdraża to ucznia do samooceny i współoceniania.

W opinii autora stanowisko przyjęte przy tworzeniu zaproponowanego przedmiotowego systemu oceniania z wychowania fizycznego przygotowuje ucznia do autoedukacji, wychowuje dla przyszłości (prospekcja), dba o indywidualne podejście do każdego ucznia i jego intelektualizację, a co najważniejsze kieruje się humanizmem.

Nie należy jednak zapomnieć, ze każdy system nie jest idealny, musi podlegać ciągłej ewaluacji, ulepszeń, może zawierać błędy merytoryczne, o czym autor jest w pełni świadomy.
Proszę (z góry dziękując) o opinie nt.

zaproponowanego systemu oceniania,



e-mail: kantanista@op.pl

Bibliografia


  1. Arends R.,I. (1998): Uczymy się nauczać. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.

  2. Bielski J. (1981): Aktywizujący system oceniania uczniów z wychowania fizycznego. Kult. Fiz., 7 – 8.

  3. Bielski J. (2000): Teoretyczne i metodyczne podstawy efektywności pracy nauczyciela wychowania fizycznego. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Piotrków Trybunalski.

  4. Bouchard C., Malina R.M., Pĕrusse L (1997): Genetics of fitness and physical performance. Champaign, III.: Human Kinetics.

  5. Cendrowski Z. (1996): Będę żył 107 lat. Agencja Promo – Lider, Warszawa.

  6. Cieśliński R. (1988): Zawód i praca nauczyciela wychowania fizycznego. Wydawnictwo AWF, Warszawa.

  7. Czabański B. (1980): Model uczenia się i nauczania sportowych czynności motorycznych. Studia i Monografie, AWF, Wrocław.

  8. Czabański B.(2000): Kształcenie psychomotoryczne. AWF, Warszawa, 125.

  9. Demel M. (1973): Szkice krytyczne o kulturze fizycznej. Sport i Turystyka, Warszawa.

  10. Denek K. (1998): O nowy kształt edukacji. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń.

  11. Denek K., Hyżak D. (2003): Ewaluacja osiągnięć uczniów w procesie wychowania fizycznego. Wych. Fiz. i Zdr., 6 – 7, 5 – 10.

  12. Engstrom L.M., Fischbein S. (1977): Physical capacity in twins. Acta Genet. Med. Gemellol., 26.

  13. Galloway Ch. (1988): Psychologia uczenia się i nauczania. Warszawa.

  14. Gniewkowski W. (1964): Uporządkujmy sprawy związane z kryterium oceny z wychowania fizycznego. Kult. Fiz., 10.

  15. Grabowski H. (1968): Przedmiot i metody oceny z wychowania fizycznego w świetle jej wielorakiej funkcji. Wych. Fiz. i Sport, 1.

  16. Howley E.T., Franks B.D. (1997): Health Fitness Instructor’s Handbook. Human Kinetics, Champaign III.

  17. Hudańska I. (1999): Szkolny system oceniania. Wskazówki dla rad pedagogicznych. Oficyna Wydawnicza G & P, Poznań.

  18. Jagusz M. (1984): Samokontrola i samoocena w wychowaniu fizycznym. AWF, Wrocław.

  19. Janowski A. (1974): Kierowanie wychowawcze w toku lekcji. WSiP, Warszawa.

  20. Jaworski Z. (1968): Zarys problemu oceny szkolnej w wychowaniu fizycznym. Wych. Fiz. i Sport, 1, 17 – 18.

  21. Kosińska E. (2000): Ocenianie w szkole. Wydawnictwo Rubikon, Kraków.

  22. Kraszewski K. (red.), (1995): Sztuka nauczania – czynności nauczyciela. PWN, Warszawa.

  23. Kwiatkowski S. (1970): Organizacyjna rola kierownika. Studium stylów zarządzania. PWN, Warszawa.

  24. Malarecki I. (1975): Wpływ wymiarów ciała na wydolność i sprawność fizyczną. Wych. Fiz. i Sport, 1, 3-11.

  25. Madejski E. (2003): Rozważania nad oceną szkolną z wychowania fizycznego. Wych. Fiz. i Zdr., 4, 17 – 20.

  26. Malina R.M., Bouchard C. (1989): Genetic considerations in physical fitness. In: Assessing physical fitness and physical activity in population-based surveys. Hyattsville, MD: Department of Health and Human Services. National Center for Health Statistics.

  27. Maszczak T. (2003): Ocena z wychowania fizycznego w obliczu przemian edukacyjnych. Wych. Fiz. i Zdr., 10, 19 – 24.

  28. Mieczkowski T. (1981): Sprawność motoryczna dzieci otyłych. Kult. Fiz., 4.

  29. Mietzel G. (2002): Psychologia kształcenia. GWP, Gdańsk.

  30. Mika S. (1980): Psychologia społeczna dla nauczycieli. Warszawa.

  31. Mleczko E. (1991): Przebieg I uwarunkowania rozwoju funkcjonalnego dzieci krakowskich między 7 a 14 rokiem życia. Antropomotoryka, 10.

  32. Morszczyńska U. (2002): Odpowiedzialność wśród wartości tworzących wzorce osobowe nauczyciela i ucznia. [w:] Kojs W., Piotrkowski E., Zimny T. (red), Edukacja jutra. VIII Tatrzańskie Seminarium Naukowe. Menos s.c., Częstochowa.

  33. Muszkieta R. (1997): Kontrola i ocena z wychowania fizycznego. Kult. Fiz., 5 – 6, 7 – 9.

  34. Muszkieta R. (2001): Nauczyciel w reformującej się szkole. Wydawnictwo Arka, Poznań.

  35. Niemierko B. (1999): Pomiar wyników kształcenia. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.

  36. Okoń W. (1975): Słownik pedagogiczny. Warszawa.

  37. Orlicz B. (1996): Społeczne uwarunkowania sprawności fizycznej dziewcząt polskich. Wych. Fiz. i Sport, t. XL, 2, 3 – 10.

  38. Orzelska J. (1999): Relacje nauczyciel – uczeń w procesie kształcenia. [w:] Denek K., Bereźnicki F. (red.), Tendencje w dydaktyce współczesnej. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

  39. Osiński W. (1988): Wielokierunkowe związki zdolności motorycznych i parametrów morfologicznych. Badania dzieci i młodzieży wielkomiejskiej z uwzględnieniem poziomu stratyfikacji społecznej. Monografie Nr 261, AWF, Poznań.

  40. Osiński W. (1994): Ocena z wychowania fizycznego. Wych. Fiz. i Zdr., 4, 172 – 174.

  41. Osiński W. (2003): Antropomotoryka. Wydanie II rozszerzone, AWF Poznań, 137-139.

  42. Półturzycki J. (1999): Dydaktyka dla nauczycieli. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

  43. Przewęda R. (1985): Uwarunkowania poziomu sprawności fizycznej polskiej młodzieży szkolnej. AWF, Warszawa.

  44. Przewęda R. (1993): Środowiskowe uwarunkowania motoryczności człowieka. [w:] Osiński W. (red.) Motoryczność człowieka – jej struktura, zmienność i uwarunkowania.. Monografie nr 310, AWF Poznań, 161 – 174.

  45. Sołtys D., Szmugiel M.K. (1999): Doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie diagnozy edukacyjnej. Kraków.

  46. Supińska U. (1998): Samokontrola i samoocena jako przygotowanie ucznia do samodzielności w procesie wychowania i kształcenia fizycznego. [w:] Bronikowski M. i wsp. (red.), Lekcja wychowania fizycznego. AWF, Poznań.

  47. Szopa J., Mleczko E., Cempla J. (1985): Zmienność oraz genetyczne i środowiskowe uwarunkowania podstawowych cech psychomotorycznych i fizjologicznych w populacji wielkomiejskiej w przedziale wieku 7 – 62 lat. Wydawnictwo Monograficzne, 25, AWF, Kraków.

  48. Szopa J., Mleczko E., Żak S. (1996): Podstawy antropomotoryki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

  49. Świętochowski W. (1994): Psychologiczne uwarunkowania stylu komunikowania się. Psychologia Wychowawcza, 3, 216 – 223.

  50. Umiastowska D. (2002): Realizacja treści programowych w zreformowanej szkole – czy jesteśmy do tego przygotowani? [w:] Bronikowski M., Muszkieta R., Dylematy wychowania fizycznego w edukacji dzieci i młodzieży. AWF, Poznań.

  51. Trześniowski R. (1955): Z badań nad kryteriami ocen z wychowania fizycznego. Kult. Fiz., 3 – 4.

  52. Wieczorek M. (2003): Kontrola uczenia się i nauczania czynności ruchowych. [w:] Bartoszewicz R., Koszczyc T., Nowak A. (red.), Kontrola i ocena w wychowaniu fizycznym. WTN, Wrocław, 307.

  53. Zuchora K. (1965): Umiejętności ruchowe podstawowym kryterium oceny z wychowania fizycznego. Wych. Fiz. i Hig. Szkol., 9.

  54. Żukowska Z. (1993): Nauczyciel: człowiek – pedagog – specjalista. Wych. Fiz. i Zdr., 4, 7 - 12




Yüklə 145,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə