64
matları əsasında xüsusi bəyannamə qəbul etmişdir. Bəyan-
namədə Cəmiyyət Qars, Ərdəhan ərazilərində qalan kim-
səsiz uşaqların, qadınların Bakı və Gəncə şəhərlərinə gəti-
rilməsini və burada onların yerli varlıların himayəsinə ve-
rilməsinin zəruriliyə bildirilirdi. Lakin cəmiyyət üzvlərin-
dən bəziləri buna lazımi diqqət verə bilməmişlər. Belə
münasibət dövrün böyük ziyalısı, həm də Cəmiyyətin mü-
haribə zonaları üçün ianə toplanmasının ilk təəsübkeş-
lərindən biri olan Ömər Faiq
Nemanzadəyə çox mənfi təsir
göstərmiş və o, bu münasibətlə «Çox utandıq» adlı bir mə-
qalə yazıb onu «Yeni iqbal» qəzetinin 3 iyul 1915-ci il sa-
yında çap etdirmişdir. Məqalədə deyilirdi: «Vay cəmiy-
yəti-xeyriyyə!» Vay milyonlu şəhər! Vay bədbəxt millət!
Məgər quru adın varmış!.. Aman ya rəbbi, nələr eşidirik,
nələr görürük. Nə demək bu? Nə demək ki, 4-5 milyonluq
bir camaat bir-iki yüz yetim balasını bir yerdə saxlamağa
gücü çatmır. Of, doğrudan da ölmüşük, doğrudan da milli
dirilik, mədəni insanlıq adına bir qəpiyə dəymərik” (67,
s.65).
Ö.F.Nemənzadənin bu çıxışı Cəmiyyəti-Xeyriyyə üzv-
ləri və Bakı şəhəri əhalisi arasında çox böyük əks-səda
doğurmuşdu. Belə ki, cəmiyyətdə müsəlman uşaqlarının
yerləşdirilməsi, təmini üçün istər onun üzvləri və istərsə
də hökumət dairələri xeyli vəsait toplamış oldu. Kimsəsiz
uşaqlar üçün cəmiyyətin yerləşdiyi «İsmailiyyə» binasında
xüsusi yataqxana yaradılmışdı. 1917-ci ilin əvvəllərində
burada müharibə cəbhələrindən gətirilmiş 200-dən artıq
kimsəsiz uşaq saxlanılırdı. Bu uşaqlara hər gün bir neçə
dəfə yemək verilirdi. Bu baxımdan türk müəllifi, sonralar