Ağa Musa Nağıyevin xeyriyyəçilik və ictimai fəaliyyəti
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
5 ması ilə yadda qalır. Monoqrafiyada həmçinin Ağa Musa Nağıyevin varislərinin sovet repressiya illərində məruz qaldıqları ağır həyat tərzi izlənilmiş, sovet cəmiyyətində mesenatın varislərinin başına gətirilən müsibətlər, sıxıntı- lar və həbslər sənədlər vasitəsi ilə tədqiq edilmişdir. Bu baxımdan monoqrafiyanın xronoloji çərçivəsi XIX əsrin sonlarını, XX əsrin əvvəllərini əhatə edir. Monoqrafiyada tədqiqat obyektinə çevrilmiş proble- min ayrı-ayrı aspektləri müxtəlif tarixçi alimlər tərəfindən araşdırılmışdır. Azərbaycan alimləri böyük əmək sərf edə- rək həm neft sənayesi, həm də xeyriyyəçilik hərəkatına da- ir sanballı əsərlər ortaya qoymuşlar. Sovet dövrünün ide- oloji problemlərinə baxmayaraq, bu monoqrafiyalar öyrə- nilən dövr və hadisələr barədə çoxsaylı və qiymətli fakto- loji materiallarla zəngindir. Bu baxımdan Mahmud İsmayılovun, (78,79), İ.V.Stri- qunovun (86), Tofiq Vəliyevin (37) əsərlərinin adlarını çəkmək olar. Eyni zamanda dövrün siyasi mənzərəsini canlandır- maq üçün Dilarə Seyidzadənin (84), S.Süleymanovanın (62) tədqiqatları da olduqca qiymətlidir. Problemə həmçi- nin ümumiləşdirilmiş əsərlərdə (32,33) toxunulmuşdur. Bu əsərlər dövrlə bağlı obyektiv təəssürat yaratsa da, orada məhz Ağa Musa Nağıyevin fəaliyyəti, təbii ki, tam nəzərə çarpmır. Bunlarla yanaşı, M.Süleymanovun (59,60,61), Q.İlki- nin əsərlərində (44,45) həmin dövrün müasirlərinin xatirə- ləri əsasında zəngin və geniş məlumatlar verilir. Amma bu kitablar elmi yanaşmadan daha çox publilsistik xarakter 6 daşıyır. Eyni zamanda D.Nağıyevanın uzun illər A.M.Na- ğıyevin irsinin tədqiqinə yönəlmiş əsərləri də (51,52,53) diqqət mərkəzindədəir. Bu əsərlərdə, bir qayda olaraq, ar- xiv materiallarına istinad olunaraq dövrün mənzərəsi can- landırılır, eyni zamanda A.M.Nağıyevin fəaliyyətinin öy- rənilməsi ilə bağlı sistemli yanaşma ortaya qoyulur. Monoqrafiyada aparılan tədqiqatın əsas məqsədi möv- cud mənbələr və tarixşünaslıq bazası əsasında Ağa Musa Nağıyevin sahibkarlıq və xeyriyyəçilik fəaliyyətini tədqiq etmək və bununla bağlı elmi ümumiləşdirmələr aparmaq- dan ibarətdir. Bu məqsədə nail olmaq üçün tədqiqat işində XIX-XX əsrlərdə Azərbaycanda neft sənayesinin inkişa- fının ümumi mənzərəsini qısaca səciyyələndirməyə çalış- mış, Azərbaycanda bəhs olunan dövrdə xeyriyyəçilik hərə- katının xarakterik xüsusiyyətlərini ümumi şəkildə qiymət- ləndirilmişdir. Bu baxımdan Ağa Musa Nağıyevin həm sa- hibkar, həm də xeyriyyəçi kimi fəaliyyəti sistemli şəkildə öyrənilmiş və bu mülahizələr ümumiləşdirilərək elmi mü- hakimələr irəli sürülmüşdür. Yuxarıda sadalanan vəzifələrin yerinə yetirilməsində bir sıra elmi metodlardan istifadə edilmişdir. Tədqiqat pro- sesində ümumi məntiqi metodlardan – analiz, sintez, ümu- miləşdirmə, habelə tarixi təsvir metodlarından istifadə edil- məklə yanaşı, tarixi-müqayisə və sistemli yanaşma üsulları da geniş şəkildə tətbiq olunmuşdur. Tədqiq olunan elmi problemin həlli üçün xeyli miq- darda sənəd və materiallara istinad olunmuşdur. Bu mənbə materiallarını qruplaşdırarkən, onların içərisində Bakı neft sənayesinin illik icmalları, “Bakı və onun rayonları” adlı 7 topluları, bu problemləri əks etdirən müxtəlif nəşrlərin ro- lunu qabartmaq vacibdir. Bu qaynaqlar həmin dövrün neft sənayesinin inkişafı haqqında tam təsəvvür yaradır və bu mənbələr Azərbaycan alimləri tərəfindən ətraflı öyrənilib. Monoqrafiyada Ağa Musa Nağıyevin fəaliyyəti döv- rünü canlandırmaq üçün onun müasirlərinin xatirələrindən, yaxınlarının dediklərindən də istifadə edilmişdir. Bunun üçün çoxsaylı sorğular keçirilmiş və faktlar müqayisəli təhlil edildikdən sonra diqqətə çatdırılmışdır. Müəllifin bu vaxtadək işıq üzü görmüş müxtəlif xa- rakterli əsərləri istisna olmaqla, bu monoqrafiya Ağa Musa Nağıyevin sahibkarlıq və xeyriyyəçilik fəaliyyətinin kom- pleks şəkildə öyrənilməsinə həsr olunmuş ilk əsərdir. Bu baxımdan monoqrafiyanın elmi yeniliyi aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq mümkündür: - Ağa Musa Nağıyevin sahibkarlıq fəaliyyəti kom- pleks şəkildə araşdırılmış; - Azərbaycanda xeyriyyəçilik hərəkatında neft milyon- çularının, xüsusən A.M.Nağıyevin bu sahədə səmərəli fəa- liyyəti öyrənilmiş; - Bakı şəhərinin memarlığına Nağıyevin verdiyi töh- fənin sistematik olaraq qiymətləndirilməsinə cəhd göstə- rilmiş; - Milyonçunun varisləri və varislik problemi ilk dəfə olaraq kompleks şəkildə işıqlandırılmışdır. Monoqrafiyada verilmiş materiallar, aparılmış araşdır- malar, ümumiləşdirmə və nəticələr Azərbaycanda repressi- yalar tarixinin, habelə adlı-sanlı nəsillərin şəcərələrinin öyrənilməsinə dair yeni tədqiqat əsərlərinin yazılmasında, 8 Azərbaycanın XX əsr siyasi-tarixi problemlərinə dair ümumiləşdirilmiş tədqiqat əsərlərinin yazılmasında, müva- fiq hökumət və qeyri-hökumət təşkilatlarının əməli fəaliy- yətində, Azərbaycanın müasir tarixinə, xüsusən də neft və mesenatlıq tariximizə dair dərsliklərin, dərs vəsaitlərinin və monoqrafiyaların hazırlanmasında, Azərbaycan tarixi ixtisası üzrə mütəxəssislərin hazırlanması, müəllim və tə- ləbələr üçün mühazirə-məşğələ və xüsusi kursların keçil- məsində istifadə edilə bilər. Və nəhayət bu monoqrafiya vətənimizin və xalqımızın tarixi ilə maraqlanan hər bir kəs üçün gərəkli ola bilər. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|