46
tirələrlə dolacaqdı. Ta ki bir gün yaxasına qədər dırmaşıb onu
öldürəcəkləri günə qədər. O son qışa qədər.
Bunu hesaba qatmamışdı, getdiyi və yaşadığı yerlərin bir
gün daş olub ürəyindən sallanacaqlarını. Tarixin və ədəbiy-
yatın ilk və ən böyük vətən həsrəti çəkmişlərindən biri olan
Homerin Odisseyi sadəcə evi üçün, Penelopesi üçün darıxırdı,
onunsa evi on beş dənəydi, hər ölkədə hər şəhərdə bir ev. Özü-
nü bu qədər zəif sanmamışdı heç vaxt. Xatirələrdə boğulacaq
qədər aciz. Bəlkə də məsələ xatirələr deyildi? Bəlkə məsələ
xoşbəxtlik idi?
Məsələ - bəlkəsiz - elə həqiqətən də xoşbəxtlik idi, bəlkə də.
Xoşbəxt olmadığı üçün xatirələrinə sarılaraq yatırdı hər gecə,
divarlara asırdı onları. Xoşgünlərini yada salaraq pis günlərini
yola verirdi amma boğacaqdı o xoşgünlərin xatirələri onu. Ya-
vaş-yavaş. Bütün deşikləri bağlı vannanı aramla dolduran su
kimi içində uzanan bədəni öldürəcəkdilər vaxtı gələndə.
Sonra bir gün, dayan demişdi özünə. Bəsdir, öldürəcək-
sən özünü. Bəsdir getdiyin. Bəsdir qaçdığın. Yaşadığı bu son
şəhər, onun son dayanacağı olmuşdu. Və deyəsən, belə getsə,
həyatdakı son dayanacağı da olacaqdı. Az qalmışdı. Buna bir
son verəcəkdi.
Köçəri həyatı arzulamışdı həmişə. 60 illik ömrü məsələn,
tək şəhərdə tək şəxsiyyətə bürünərək yaşamaqdansa, 60 illik
həyatın hər ilini ayrı şəhər ölkə ya qitədə ayrı şəxsiyyətlərə
bürünərəkl yaşamağa tərcih etmişdi. Sanki onun maraq hissi
digər insanlardan o qədər yüksəkdəydi ki, dayana bilməmişdi
tək bir yerdə ya ikisində. Yeni həyəcanlar üçün təhlükəli belə
olsa, hər deşiyə soxmuşdu özünü. Ötdüyü kimsəsiz yolun üs-
tündəki qorxulu qaranlıq bir dərənin içindən onu çağıran bir
əl görsəydi əgər, gedərdi o bilinməz qaranlığa doğru. Başını
hər cür bəlaya soxmuşdu və bu bəlalar nəticəsində möhtəşəm
insanlar tanımış, möhtəşəm xatirələrə sahib olmuşdu.
Ancaq, eynilə narkotik maddələrdə olduğu kimi, eynilə
süni xoşbəxtliklərdə olduğu kimi, həyatının ilk dövrlərdinə
partlama yaşayan maraq hissi indilərdə dibə vurmuşdu. Riyazi
47
dillə, üzü aşağı baxan parabola tək, sıfırdan sürətlə yuxarıla-
ra doğru yüksəlmiş maraq hissi, artıq sürətlə mənfilərə enirdi.
Bəlkə də maraq hissi deyildi bitən, xatirələri boğmuşdu onu,
yoxsa hələ də yerindəydi bütün köhnə xarakteristikası. Ya da
maraq hissi o qədər şey dadmışdı ki artıq daha artıq dozada
xoşbəxtliklərə və yeniliklərə ehtiyacı var idi və o hissi doyu-
ra bilmədiyi üçün kefsizləşirdi. Narkotik aludəçisinin hər dəfə
daha artıq dozaya ehtiyac duyduğu kimi, həyatda da hər dəfə
daha artıq dozaya ehtiyac duyuruq. Bir vaxtlar yaşamaq eşqiy-
lə dolub daşarkən, bir başqa yorğun və həvəssiz Oblomov idi
indilərdə, ya da bir başqa nihilist Bazarov.
Son dayanacağı olan bu şəhərdə düşdüyü tənhalıq ona bir
daha getməmə əmri vermişdi. Bir daha getməyəcəkdi. Sıfırdan
başlamayacaqdı. Bu şəhərdən də gedərək yaralı ürəyindəki de-
şiklərin sayına bir də bu şəhəri əlavə etməyəcəkdi. Getmək heç
vaxt asan deyildi, getmək zəiflərə görə deyildi, onun kimi bi-
rini belə vurmuşdu getmək. Hansı ki özünü illərcə buna hazır-
lamışdı uşaqkən. Bəlkə də həddindən artıq getmişdi. Həddini
aşmışdı. Oturaq həyat tərzi anlayışına indi əvvəlkinə nisbətən
başqa pəncərədən baxır və zaman-zaman haqq verirdi. Çox da
pis bir fikir deyildi, səyahətlərinin ona yaşatdığı bu qədər yal-
nızlıq və keçmiş həsrətindən sonra.
Gedə bilməməsinin bir səbəbi də o idi ki əgər bu şəhərdən
və ölkədən getsə, bir daha geri qayıda bilməyəcəkdi. Ameri-
kan imiqrasiya qanunlarına görə ölkədən çıxma icazəsi alması
üçün bir neçə il keçməli və başvurusu dəyərləndirilməliydi. O
vaxta qədər bu ölkəyə həbs olmuşdu. Başda bunun böyük bir
problem olacağını düşünməmişdisə də indi bu gözləmə pros-
sesi içində böyüyərək bir yaraya çevrilmiş və nostalgiya xəstə-
liyinə tutulmuşdu. Onun kimi getmək alışqanlığı olan insan
üçün ölüm əmri idi sanki bu. Qəfəsə salınmış quşa çevrilmişdi
və çırpınırdı.
Bu ölkəni sevirdi. Özünü bu torpaqlara aid hiss edirdi. Bur-
dakı qarışıq irqliliyi, kosmopolitan havanı sevirdi. Sanki kiçik
dünya kimiydi. Dünyaya olan acgözlülüyünü azaldırdı. Ona
48
görə də getmək və tərk etmək istəmirdi. Kierkegaardı dinləyir
və özünə təsəlli verirdi. Nə edirsən et peşman olacaqsan. Get-
sən də, qalsan da. Özünü assan da, asmasan da.
Sahib olduğu bu nostalgiya xəstəliyi iyirmi birinci əsrin
xəstəliyi idi həm də ona görə. Dünya kiçildikcə ölkələr arası
imiqrasiya traffikləri artıdqca insanların sinəsində hər keçən
gün böyüyən bir nostalgia yarası yaranırdı. Ancaq daha çox
kasıblar üçün. Varlılar üçün işlər o qədər də çətin deyildi.
Onun kimi kasıbları vururdu nostalgiya daha çox. Qlobalizm
haqqında işlədilən o dünyanın kiçik bir kəndə çevrilməsi və
hər yerin bir-birinə yaxın olması ifadəsi varlılara aid idi daha
çox. Kasıblar üçün əksinə dünya hər keçən gün böyüyür və
məsafələr daha da uzanırdı. Çünki görürsən, ancaq gedə bil-
mirsən, toxuna bilmirsən. Elektron ekranlarda virtual dünya-
lar görürsən ancaq gedə bilmirsən. Texnologiyanın insanları
depressivləşdirən tərəfi. Ya da getmiş olanların nostalgiya
xəstəliyini daha da artırırdı texnologiya onların keçmişlərini
virtual ekranlarda canlı tutaraq. İnternetin bu xüsusiyyəti sə-
bəbilə yaşamış olduğu heç bir yerin şəklini görməməyə çalı-
şırdı. Heç kimlə danışmamağa çalışırdı keçmişindən. Qloba-
lizm kasıblar üçün dünyanı böyüdürdü, çünki virtual ekranda
sevdiyin kimlərləsə danışa bilir ancaq toxuna bilmirdin. O
heç kimlə danışmırdı. Yaddaşını canlı tutacaq heç bir xəbə-
ri oxumur, yaşamış olduğu o yerlərin musiqilərini dinləmir,
filmlərini izləmir, sanki yoxmuşlar kimi davranırdı. Ancaq
ordaydılar və varıydılar.
Madam ki heç harda yaşamağa alışa bilmirdi, madam ki
geri getsə yenə başqa yeri ya ən son yaşadığı yeri özləyəcəkdi
onda getməmək ən yaxşısıydı deyə qərara almışdı.
* * *
Ancaq yenə də, içində getməyi istəyən biriləri var idi. Bir-
dən çox kimsələr var idi içində, bəziləriylə danışmırdı belə,
küsülüydü. Bəzilərinə nifrət edirdi. Bəziləri dayanmadan da-
Dostları ilə paylaş: |