Aleksandr düma q a f q a z “Qafqaz” Bakı 2010
Yüklə 4,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
483 göyərtəsində. Vasili heç bir etiraz etmədən təslim oldu. Ancaq gə mi dən düşərkən onun dediyi sözlər məni yaman kövrəltdi. – Dörd günə mənim pasportum olacaq və bir aydan sonra sizinlə Pa risdə görüşərik! Mən zabitdən xahiş edərək bu oğlana kömək etmək üçün icazə is tə dim. Mən səyahət üçün lazımi məbləği ona verməkdən ötrü hələ onu ki fa yət qədər tanımırdım. 500-600 frank pul onu yolundan da çıxara bi lər di, necə deyərlər, şərait adamı oğru edir. Onu özümlə aparmağa imkanım ça tırdı. Lakin həmin pulu ona verə bilməzdim. Hər şeydən əvvəl, mən ona polkovnik Romanova ünvanlanmış bir mək tub yazıb verdim və o, həmin bu məktubun köməyilə pasport əldə edə biləcəkdi. Sonra isə aşağıdakı məzmunda başqa bir kağız da verdim: “Potidə mənim yanıma xidmətə götürülmüş və pasportu olmadı ğın dan ölkəni tərk edə bilməyən gürcü Vasiliyə şəxsən zamin olaraq onun mü ra ciət et- diyi hər kəsdən, xüsusilə də fransız gəmilərinin kapitanla rın dan və konsulluğun rütbəli məmurlarından ona kömək etməyi xahiş edi rəm. Bunun üçün sərf oluna- caq bütün xərcləri öz boynuma götürəcəyimə dair söz verirəm, həmin xərcləri şəxsi vekselimə köçürə bilərsiniz.
Mən bu iki kağızı ona verib dedim: – Get, əgər sən həqiqətən də düşündüyüm qədər fərasətlisənsə, bu ka ğız- larla Parisə gəlib çıxa bilərsən. Vasili bəxtinə və bu kağızlara ümid edərək zabitə və əsgərlərə təs lim oldu. “Böyük hersoq Konstantin” lövbərini qaldıranda və biz Trabzona tə rəf yola düşəndə onu aparan qayıq hələ suyun üzündə görünürdü. Dediyim kimi, “Böyük hersoq Konstantin” gəmisi çox gözəl bir gə mi- dir, onun yaxşı bir kapitanı var və gəmi onun bir sözü ilə hərəkətə gə lir: bu gəmidə fransızdan çox holland təmizliyi, səliqə-sahmanı hiss olu nur. Gəminin göyərtəsində və arxa tərəfində kapitanın iki kayutu var: o, ar xa dakı kayutu mənə verdi ki, lazım olsa, orada işləyə bilim. Kayutda tər-təmiz yataq dəsti, çarpayının üstündə döşək də vardı – altı ay idi ki, mən belə səliqə-sahmandan məhrum olmuşdum. Mən kilsənin mehrabı qar şısında diz çöküb səcdə etdiyim kimi, bu çarpayının qabağında da diz çök mək istəyirdim. İşləmək? Yox, başqa gecə də işləmək olar! Bu gecəni isə səhərəcən bu ağ yataqda keçirəcəyəm. Əgər yemək vaxtını bildirən gəmi saatı səslənməsəydi, elə o saat özü mü çarpayının üstünə salacaqdım. Mən göyərtədəki yemək otağına gəldim. 484 Cəmisi beş, ya altı nəfər olmağımıza baxmayaraq, süfrədəki yemək iyir mi nəfərə çatardı. Təkcə naharın bol olması yox, xidmətin təmiz, səli qə li olması da çox xoşumuza gəldi. Potinin şəhər statusu alması münasibətilə keçirdiyimiz ziyafətdə də süfrəmiz belə zəngin idi, ancaq biz orada belə təmizlik yarada bil mə miş dik. Qori şəhərindən çıxandan indiyə qədər, yəni Qriqorinin qaynının – yəni şəhərin bələdiyyə rəisinin evində yediyimiz nahardan sonra indiyə ki mi heç bir süfrədə barmaqlarımızı yalamaq fürsəti əldə etməmişdik. İtalyanların yarımallah kimi şərəfləndirdiyi təmizlik, icazə ver, səni bir müqəddəs kimi vəsf edim! Bilmirəm nahar süfrəsinin bizə belə xoş gəl məsinin səbəbi süfrələrin, yoxsa dəsmalların ağlığı idi? Təkcə bunu bilirəm ki, “Böyük hersoq Konstantin”ində etdiyim nahar həyatımın ən yad daqalan naharlardan biri idi.
Nahardan sonra biz göyərtəyə çıxdıq, mövsümə görə hava gözəl idi, gəmi elə yavaş-yavaş hərəkət edirdi ki, beş franklıq otaqlarda yatanlar da ayağa qalxmışdılar. Sahilin görünüşü ecazkardı; Qafqaz sanki Qara dənizi köksünə çək mək üçün iki nəhəng qolunu açmışdı: sanki bir əli Tamana, o birisi isə Bos fora qədər uzanmışdı. Şərqin bütün axınları məhz bu iki qolun arasından keçib Asiyadan Avropa- ya gəlmişdir. Bu iki nəhəng dağ silsiləsinin arasındakı ərazi tamamilə düzənlik dir, hər yer başdan-ayağa kimi meşə ilə örtülmüşdür. Sahilboyu bir dənə də olsun ev gözə dəymirdi. Biz Quriya və Lazistanın sahilləri boyu irəliləyirdik; son müqavilə lərə görə, bu yerlər Rusiyaya birləşdirilmişdir və artıq çar II Aleksandr im pe riyasının sərhədləri Müqəddəs Nikolay qalasına qədər uzanır; indi yə cən heç vaxt bu sərhədlər Türkiyəyə bu qədər yaxın olmamışdır. Batum indi Rusiyanın Qara dənizdəki ən cənub dəniz limanıdır. Biz saat on ikidə Batumda dayanıb sərnişin və yük götürməliydik; məhz bu səbəbdən də Trabzona otuz altı saata gedib çıxmışdıq, ancaq düz yolla getsəydik, on beş-on səkkiz saata ora çatmaq olardı. Axşam düşdü və boz üfüqün arxasında hər şey bir-birinə qarışıb gö rün məz oldu, artıq ətrafda heç bir şey gözə dəyməyəndə Qafqaz sıra dağ larının hər iki qolunun gümüşü rəngli zirvələri hələ də yerindəcə ilişib qal mış buludlar kimi parlayırdı. Mən oyananda gəmi yerində dayanmışdı, biz Batum limanında idik. Şəhərə, yəni Batum kəndinə ötəri nəzər salan Moyne onun şəklini çək di, mən isə bütün günü kapitan kayutunda işləməklə keçirtdim. Axşam saat səkkizdə gəmi yerindən tərpəndi. Kapitan əminliklə bil dir di ki, dan ağaranda Trabzonu görəcəyik. Səhər tezdən mən göyərtədə idim, yatağın yumşaqlığına, mələfə lərin
485 təmizliyinə baxmayaraq, nədənsə, daxili narahatlıq məni yatmağa qoy mamışdı. Məsələ burasında idi ki, adətən, fransız gəmiləri Trabzondan şənbə gün ləri yola düşür, rus gəmiləri isə Krım sahillərində hava şəraitinin pis olması üzündən bir gün yubanır və Trabzona yalnız bazar günü çatır. Narahatlığımı başa düşən kapitan məni sakitləşdirməyə başladı. O, dənizçi gözü ilə Trabzon limanında fransız gəmisinin dayandığı nı görmüşdü, hətta onun fikrincə, bu, “Sülli” gəmisi idi. Kapitan yanılmırdı, həqiqətən, bir saat sonra biz “Sülli”nin yanın dan keçir- dik və mən “Böyük hersoq Konstantin”in göyərtəsindən qışqıra raq soruşdum: – Saat neçədə yola düşürsünüz? Növbətçi komandir köməkçisinin səsi eşidildi: – Bu gecə saat dörddə. Gecə saat dörddə, kapitanla vidalaşdıqdan sonra həddindən artıq ağır yükü- müzü “Sulli”nin göyərtəsinə yüklədik və Samsun, Sinop və İne bol limanlarında lövbər salıb azacıq dayandıqdan sonra İstanbula doğru hə rəkət etdik. Yüklə 4,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|