267
3. Darsda qo’llanilgan o’qitish usullari samaradorligi;
4. Darsda o’qituvchi va o’quvchining faoliyati sifati;
5. O’quvchilarda ko’nikma va malakalarni shakllantirish.
4. Matematika bo’yicha
o’quvchilar bilimini baholash va tekshirishning
asosiy
maqsadlari - o’quvchilar tomonidan o’quv materialini o’zlashtirish sifatini hamda predmet
bo’yicha dasturda ko’zda tutilgan bilim, ko’nikma va malakalarni egallash saviyasini
tekshirishdan iborat.
Bu uch xil tekshirishni:
joriy
(uy
vazifasini tekshirish, og’zaki so’rash, kundalik baho
qo’yish va h.k.),
oraliq nazorat
yoki
davriy nazoratlar
( nazorat ishlari,
mavzu yoki bob
bo’yicha nazorat ishlari va h.k.),
yakuniy nazorat
chorak uchun yoki yarim yillik va yillik
nazoratlarini o’z ichiga oladi.
Oraliq nazorat uchun asosan “Didaktik materiallar” dan foydalangan holda ish olib borish
ko’zda tutiladi.
Yakuniy nazoratlar yakuniy nazorat ishlari yoki chorak uchun og’zaki so’rash, bitirish
imtihonlar (testlarni) o’z ichiga oladi.
Bilimlarni baholash tartibi
darajalar:
1-daraja-
matematikadan
davlat ta’lim
standartida
belgilab
berilgan
bilimlarni
o’zlashtirishning minimal darajasini bajarganlar “past” daraja hisoblanadi.
2 –daraja – reproduktiv darajada bo’lib, DTS da belgilab berilgan bilimlarni o’zlashtirishning
minimal darajasidan yuqori bo’lganlari “o’rta” baholanadi.
3-daraja – rekonstruktiv darajada qo’llaniladigan DTS dagi bilimlarning imkoniyat darajasi
talablariga javob beradiganlari “yuqori” baholanadi.
4- daraja – DTSda belgilab berilgan bilimlarni o’zlashtirishning imkoniyat darajasiga
muvofiq keladigan va uni ijodiy qo’llay oladiganlar “o’ta yuqori” baholanadi.
Reytingi 100-96% bo’lganlar - o’ta yuqori, 86-95% bo’lganlar – yuqori,
81-71% bo’lganlar-o’rta, 70-56% bo’lganlar – past baho bilan baholanadi, --0-55% bo’lganlar
esa attestasiya qilinmaydi.
Matematik masalalarning matematika o’qitishda vazifalari mavjudligini ta’kidlaydilar: 1)
umumta’lim; 2) amaliy; 3) rivoj-lantiruvchi; 4) tarbiyaviy; 5) nazorat etish.
Umumta’lim vazifalari-
o’quv dasturida ko’rsatilgan matematik ko’nikma
va malakalarni
shakllantirish vazifalari kiradi. Bundan tashqari, yangi bilimlarni o’zlashtirish bilan birga
o’zining matematik ma’lumotini oshirish, matematik masalalar yechish ko’nikmasi
shakllana
boradi.
Amaliy vazifalari-
o’quvchilar masalalar yechish orqali amaliy ko’nikma va malakalar
bilan qurollanib, matematikani tadbiq etish va hayotda qo’llashga
doir zaruriy bilimlarni
egallaydilar.
Rivojlantiruvchi vazifalari-
o’quvchilarda masalalar yechish asosida ularning matematik
tafakkuri va qobiliyatlarini rivojlantirish kiradi. Shuning uchun o’qituvchi har bir masaladan
bunday maqsadlarda foydalanilishiga e’tiborni qaratish talab etiladi.
Tarbiyaviy maqsadlari -
matematik masalalarning o’quvchilarda
yaxshi insoniy fazilatlarni
tarkib toptirish uchun qo’llanilishidan iborat.
Nazorat etish vazifalari-
masala va mashqlardan o’quvchilar bilim, ko’nikma va
malakalarini egallash saviyasini tekshirish vazifasida ishlatilishi kiradi.
masalani matematik usul bilan yechish uch bosqichdan iborat: 1) matematik model
tuzish; 2) matematik model ichida yechish; 3) yechimning masala
shartlariga mos kelishini
tekshirish.
5. Matematik masalalar matematika o’qitishda va matematik tushunchalarni
shakllantirishda qo’llash uchun quyidagi masalalar turlari qo’l keladi: matematik tushunchalarni
o’zlashtirishga doir; matematik belgilarni qo’llashga doir; isbotlashga doir; matematik ko’nikma
va malakalarni shakllantirishga doir; yangi matematik ma’lumotlarni o’rganishga doir;
muammoli vaziyatlarni yaratishga doir masalalar shular jumlasiga kiradi.