Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta
Yüklə 0,77 Mb.
|
| 4. Fransiyada ta’lim tizimi
Fransiya ta’lim tizimi ham qadimiy va boy tarixga yega. Bu mamlakatda «Ta’lim haqida»gi Qonun dastlab 1955 -yili qabul qilinib, 1975 -yili unga qator o’zgartirishlar kiritilgan. Fransiya davlatining hozirgi davrda amal qilinayotgan «Ta’lim haqida»gi Qonuni 1989-yil 10 iyulda qabul qilingan bo’lib, uning o’zgartirilishiga ta’lim strategiyasida ro’y bergan o’zgarishlar, mamlakatning ichki, tashqi siyosatdagi islohatlar, yuzaga kelgan iqtisodiy sharoitlar, chet yel pedagogikasidagi ilg’or tajribalarning mamlakat ta’lim tizimlariga kirib kelishi, o’quv predmetlarining integrasiyalari va boshqalar sabab bo’ldi. Fransiyada ta’limning asosiy maqsadi shaxsning har tomonlama kamol topishini ta’minlash, uni mustaqil faoliyatga tayyorlash, bozor munosabatlari shareitida o’quvchilarni tadbirkorlikka, ishbilarmonlik va omilkorlikka o’rgatish, shunga yarasha kasb-korga yega qilishdan iboratdir. Bu yerda: 1. Davlat maktablari, 2. Xususiy maktablar, 3. Oraliq maktablari mayjud. O’qitiladigan predmetlar ichida fransuz til va adabiyoti, o’qish va yozuv alohida ahamiyatga molik. Ular uchun dars vaqtining 30% ajratiladi. o’rtacha haftalik soatlar 26 soatdan iborat, darsning davomiyligi 60 minut. o’quvyili 5 chorakka bolinadi. Fransuz maktablari boshlang’ich sinflarida o’qish yertalab va tushdan keyingi qismlarga bo’linadi. Yertalab o’quvchilar ona tilidan, tushdan keyin yesa matematika va boshqa predmetlardan saboq oladilar. Matematika, ona tili va adabiyoti baza predmeti, tarix, geografiya, mehnat, jismoniy tarbiya predmetlari yesa rivojlantiruvchi predmetlar hisoblanadi. Fransiya ta’limida bolalarni go’daklik chog’idanoq maktabda o’qitish uchun tayyor holda olib kelish g’oyat muhim masala hisoblanadi. Bu bosqichda tarbiyalanuvchilar quyidagicha tabaqalashtirilgan: kichik guruh (2-4 yosh), o’rta guruh (4-5 yosh), katta guruh (5-6 yosh). Maktabga tayyorlov guruhi (5-6 yosh) bo’lib, ularga Fransiyada 100% shu yoshdagi bolalar qamrab olingan. Bolalarni maktabga tayyorlash uchun alohida dastur va darsliklar mavjud. Fransiyada boshlang’ich ta’Iim maktablariga 6 yoshdan 11 yoshgacha bo’lgan bolalar jalb qilinadilar. Boshlang’ich maktab bepul va majburiy. Uning vazifasi 178
dan 12 gacha, hamda soat 14 dan 16 gacha 5 soat davom yetadi. Maktabda ovqatlanish pullik, lekin juda arzonlashtirilgan narxlarda. Boshlang’ich sinflarda o’qish uch bosqichda amalga osbiriladi: 1. Tayyorlov bosqichi; 2. Yelementar kurs (bu bosqich ikki yil davom yetadi); 3. Chuqurlashtirilgan bosqich. Dasturlarda o’quv predmetlarning barchasiga uch bosqich bo’yicha aniq, alohida- alohida talablar qo’yiladi. 1990 -yildagi hukumat qarorida bolalarni bilimiga, qobiliyatiga qarab dars jadvalini tabaqalashtirgan holda tuzish huquqi berildi. o’quvchilar 11 yoshda boshlang’ich maktabni tugallab o’rta maktabga o’tadilar. o’rta ta’lim yesa kollejlar va liseylarda amalga oshiriladi. o’rta ta’lim ikki bosqichda beriladi. Birinchi bosqich (11 yoshdan 15 yoshgacha) 4 yil bo’lib, yeng kichik sinf 6- sinf, 5-4-o’rta sinf, 3-sinf yesa katta sinf hisoblanadi. Demak sinflarni raqamlash yuqoridan pastga qarab amalga oshiriladi. 6-5 sinflar umumiy o’rta ta’lim, 4-3 sinflar yesao’quvchilarning moyilligiga qarab beriladi. Bu birinchi bosqichni tugatgach, o’quvchilar kasbiy yo’nalishlari bo’yicha guvohnoma oladilar. So’ngra ikkinchi bosqich boshlanadi. Bu bosqichda 15-18 yoshgacha bo’lgan bolalar ta’lim oladilar. Ular uch yil o’qib bakalavr unvoni va diplomi uchun imtihon topshiradi-lar. Ana shunda diplom olgan o’quvchilargina oliy o’quv yurtlarga qabul qilinish huquqiga yega bo’ladilar. Fransiyada talabalar pedagogika, politexnika instituti, oliy ma’muriy maktablarga kirish uchungina imtihon topshiradilar. Bundan tashqari shu kasbga moyilligi ham alohida sinab ko’riladi. Boshqa oliygohlarga va universitetlarga yesa bakalavr diplomi bo’lgan yoshlar imtihonsiz qabul qilinaveradi. Oliy ta’lim universitetlarda uch turkumda amalga oshiriladi. Birincbi turkum: umumiy bo’lib, o’qish muddati ikki yil davom yetadi. Ikkinchi turkum: o’qish bir yil davom yetadi. Talabalar uni magistr darajasi bilan yakunlaydi. Uchinchi turkum: o’qish 1—2 yil davom yetadi. Bu siklda: - biron bir predmetni chuqurlashtirib o’rganilganligi haqida diplom 1 yil; - ixtisoslashtirilgan oliy malumot to’g’risida diplom 1 yil; - uchinchi turkum doktorlik dissertasiyasi 1-2 yil; - davlat doktorlik dissertasiyasi biron-bir sohani mukammal o’rganib dissertasiya yozish kabi hujjatlar olish mumkin. Fransiyada oliy malumot va ixtisos beruvchi oliy texnologik institutlar mingdan ortiq. Ular odatda sanoat, maishiy xizmat ko’rsatish, informatika mutaxassisliklariga ixtisoslashgan. o’qish muddati 2 yil bo’lib, sakkiz xaftalik ishlab chiqarish amaliyotini ham ko’zda tutadi. Sirtqi talim shoxobchalari juda keng bo’lib, u 500 turdagi o’rta, oliy professional ma’lumot berishni tavsiya yeta oladi. Fransiyada maktab rahbarligi lavozimiga yerishmoq uchun talimga rahbarlik qilishdan saboq beruvchi maxsus markazlarda o’qiydilar. Bunday markazlarda ular rahbarlik qilish, maktab iqtisodiyotini boshqarish, talimdagi yuridik masalalar, qonunchilik, ota-onalar bilan ishlash, madaniy oqartuv ishlarini tashkil 179
o’rganadi. o’qishni yakunlagach, suhbatdan, test imtihonlaridan o’tadilar. Direktor dars bermaydi. Uning ish faoliyatini ikki yil davomida diqqat bilan kuzatib boriladi. Shu ikki yil davomida maktab direktori talantli tashkilotchi, yetuk rahbar sifatida faoliyat ko’rsata olmasa, u bu lavozimidan olib tashlanadi. Maktabt o’qituvchilariga qo’yilgan talab Fransiyada o’ta yuqori. Ayniqsa, boshlang’ich maktablarda o’qituvchi o’z kasbini ustasi, ajoyib notiq, san’atkor, musiqachi, sportchi, tashkilotchi, namunali xulq-atvor yegasi bo’lmog’i lozirm. Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|