Alqoritm, xassələri və təsvir üsulları

«obyekt - verilənlər + prosedurlar» 
düsturu ib ifadə olunur. Hər bir obyekt veribnbrin 
strukturunu birbşdirir və onlara müraciət bu veribnbrin email proseduru ib mümkündür 
ki, bu da metod adlanır. 
Veribnlər və prosedurun bir obyektdə birləşməsi inkapsulyasiya adlanır. 
Obyektbrin təsvirinə siniflər xidmət edir. Sinif bu sinfə aid olan obyektbrin xassə və 
metodlarım təyin edir. Uyğun olaraq, istənibn obyekt sinfın nüsxəsini təyin edə bilir. 
Müasir obyektyönlü proqramlaşdırma dillərinə Smalltalk, C
++
, Object Pascal, Java və s. 
aiddir. 
C
++
dilini 80-ci ilin əvvəlbrində 
AT $ T 
korporasiyasınm Bell laboratoriyasmm əməkdaşı 
V. Straustrup təklif etmişdir. Bu dilin İnternetdəki versiyası Java adlandı. Java və S++ 
dilbri arasmdakı prinsipial fərq ondan ibarətdir ki, birinci dil interpretasiya
K
ikinci isə 
kompilyasiya olunur. 
Obyektyönlü proqramlaşdırma ideyası bir çox universal prosedur dilbrdə də 
istifadə olunur. Məsələn, Pascal proqramlaşdırma dilinin 5.5 versiyasmdan başlayaraq 
inteqrallaşdırılmış sistemə xüsusi Turbo Vision obyektyönlü proqramlaşdırma 
kitabxanası daxil edilib. Son zamanlar bir çox proqramlar, xüsusən obyektyönlübr vizual 
proqramlaşdırma sistembrində reallaşdırılır. Obyektyönlü vizual proqramlaşdırma 
sisteminə Vizual Basic, Delphi, S++ Builder və Visual S++ və s. aid etmək olar. 
Turbo PAscal dilinin elementləri. 
İstənilən təbii dil simvollar, söz, sözbirləşmələri və cümlələrdən ibarətdir. 
Proqramlaşdırma dillərində də buna analoji elementlər var. Bunlar simvollar, sözlər, 
downloaded from KitabYurdu.org

---

15 
ifadələr (sözbirləşmələri) və operatorlardır(cümlələr). Bunlar danışıq dili olmayan Turbo 
Pascal proqramlaşdırma dilinə də aiddir. Dilin 
əlifbasına 
aşağıdakılar aiddir: 
1.
A-dan Z-ə kimi böyük və a-dan z-ə kimi kiçik latın hərfləri 
2.
0-dan 9-a kimi onluq rəqəmlər 
3.
münasibət işarələri : = , < , > , < =, > =, < > 
4.
hesab işarələri : + , - , 
* 
, / 
5.
altından xətt simvolu « - » və boşluq (probel) « » 
6.
xüsusi simvollar: # , ) , @ , { , $ , [ , } , ‘ ] , ( , ^
7.
durğu işarələri : , 
.....
;
:

8.
İdarəedici simvollar (ASCII kodu 0-dan 31-ə kimi) 
9.
Xidməti
(açar) sözlər. Bütün proqramlaşdırma dillərində olduğu kimi Turbo 
Pascal dilində xidməti sözlər öz vəzifəsinə görə dəqiq təyin edilərək, dəyişdirilə bilməz. 
Buna görə də identifikatorun yazılışında xidməti sözlərdən istifadə etmək olmaz. 
Bunlardan : begin, end, read, write, if və s. 
İdentifikatorlar.
İdentifikator rəqəm, hərf və altından xətt çəkmə «- » 
işarələrindən ibarət olmaqla, hərf və ya «- » işarələri ilə başlayır. İdentifikatorda 
probeldən istifadə olna bilməz, uzunluğu isə ixtiyari ola bilər, kompüter onun ilk 63 
simvolunu oxuyur. 
Nişanlar.
Nişan operatora verilən addır. Turbo Pascalda nişanlar ədəd və simvollar 
ola bilərlər. Nişan kimi identifikatordan da istifadə oluna bilər və o, operatordan « : » 
işarəsi ilə ayrılır. 
Ədədlər
. Turbo Pascalda tam onluq, tam onaltılıq və həqiqi onluq ədədlərdən 
istifadə olunur. Həqiqi ədədlər iki yazılış formasında təsvir olunur: adi(qeyd olunmuş 
nöqtəli) və eksponensial (tərtibli, yaxud sürüşən nöqtəli). Tam onluq ədədlər standart 
şəkildə yazılır, tam onaltılıq ədədlərin isə qarşısında $ işarəsi qoyulur. Məsələn, -273, 
468213, $ 0, $ E35, $ 13A4C 
Sətirlər.
Sətirlər birqat dırnaq işarəsinə alınmış ASCII kodunun simvollar 
ardıcıllığından təşkil ollunur. Sətirlər proqramın bir sətritnə yerləşdirilməlidir.