1
Alqoritm, xassələri və təsvir üsulları.
Alqoritm – qarşıya qoyulan məsələni həll etmək üçün yerinə yetirilməsi
vacib olan
əməliyyatlar ardıcıllığıdır.
Latınca qayda-qanun deməkdir. Alqoritm 783- 850-ci illərdə Xorezmdə (indiki
Özbəkistanda şəhər) yaşamış IX əsrin məşhur özbək riyaziyyatçısı Məhəmməd İbn Musa
əl-Xarəzminin (yəni Xarəzmli Musa oğlu Məhəmməd) adının latın hərflərilə olan
“alqoritmi” yazılışıyla bağlıdır. Əl-Xarəzminin yazdığı traktatın XII əsrdə latın
dilinə
tərcümə olunması sayəsində avropalılar mövqeli say sistemi ilə tanış olmuş, onluq say
sistemini və onun hesab qaydalarını alqoritm adlandırmışlar.
Ümumiyyətlə, alqoritm-
verilmiş məsələnin həlli üçün lazım olan əməliyyatları müəyyən edən və onların hansı
ardıcıllıqla yerinə yetirilməsini göstərən formal yazılışdır.
Uzun müddət alqoritm anlayışından yalnız riyaziyyatçılar müxtəlif məsələnin həll
qaydası kimi istifadə etmişlər. Riyaziyyat elminin inkişafı əsas riyazi anlayış olan
alqoritm anlayışının dəqiqləşdirilməsini tələb etmiş və bu da riyaziyyatın yeni
sahəsi
olan”Alqoritm nəzəriyyəsinin “yaranmasına səbəb olmuşdir. Elektron hesablama
texnikasının və proqramlaşmanın inkişafı ilə əlaqədərolaraq alqoritm anlayışının
böyük
əhəmiyyəti daha da qabarıq şəkildə meydana çıxmışdır alqoritmin qurulması EHM-
inköməyi ilə məsələ həlli prosesinin zəruri mərhələsidir. Həlli üçün alqoritm qurulmuş və
kompüter proqramı şəklində yazılmış məsələləri kompüterdə asanlıqla realizə
etmək olar
Hesablama maşınlarının əsas fərqləndirici xüsusiyyətlərindən biri də onun proqramla
idarə olunmasıdır. Yəni,
istər sadə, istərsə də mürəkkəb məsələni maşının həll etməsi
üçün
proqram tərtib edilməlidir
Alqoritmin xassələri
Məsələnin maşında həlli üçün tərtib edilən alqoritm bir çox şərtləri ödəməlidir. Bu
şərtlərə alqoritmin xassələri deyilir. Həmin xassələr aşağıdakılardır: