Anar İsayev. Ramil Rəhimov. Ümumi tarix xronologiya
XVIII əsrin ikinci yarısı
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XVIII əsrin ikinci yarısı
- 1603-cü il
- 1603-1867-ci illər
- 1604-cü il
- 1613-cü il
- 1623-1624-cü illər
- XVII əsrin birinci yarısı
- XVIII əsrin əvvəlləri
- 1716-1745-ci illər
- Osmanlı imperiyası
XVIII əsrin ikinci yarısı Çin Şərqi Tibeti işğal etdi. XVIII əsrin sonları Mancur qoşunları Hind-Çinə yürüşlər etdilər. Yürüşlər nəticəində Çin orduları həlledici qələbələr əldə etməsə də, Birma, Vyetnam, Butan və Nepal mancurlardan asılılığı qəbul etməli oldu. Koreya Çinə tabe edildi. Mancurlar Tayvanı tabe etməklə bütün Çində öz hakimiyyətlərini qurdular. Çinin vahid dövlət halında birləşdirildi.
Yaponiya XVI əsrin ortaları Avropalılar ilk dəfə Yaponiyaya gəlməyə başladılar. XVI əsrin sonları Knyaz Oda Nobunaqa mərkəzləşdirmə siyasəti yeritməyə başladı. 1582-ci il Knyaz Oda Nobunaqa vasalları tərəfindən öldürüldü. Xideyoşi Oda Nobunaqanın mərkəzləşdirmə siyasətini davam etdirdi.
Koreyanı ələ keçirmək təşəbbüsü uğursuz oldu. 1582-1603-cü illər
Yaponiyanı birləşdirmək uğrunda mübarizə baş verdi. Mübarizənə ticəsində Tokuqava sülailəsi qalib gələrək hakimiyyətə gəldi, Yaponiya siyasi cəhətdən birləşdirildi.
İmperator sərəncamı ilə Tokuqava İyeyasu özünü syoqun elan etdi. Bununla da İyeyasunun Yaponiyanı siyasi cəhətdən birləşdirmək uğrunda 30 illik mübarizəsi uğurla başa çatdı, Yaponiyada üçüncü syoqun sülaləsinin - Tokuqava sülailəsinin hakimiyyəti başladı. Beləliklə, Nobuqanın başlatdığı və Xideyoşinin davam etdirdiyi mərkəzləşdirmə siyasətini İyeyasu başa çatdırdı. 1603-1867-ci illər Tokuqava sülailəsinin hakimiyyəti dövrü. Tokuqava sülaləsinin hakimiyyəti dövründə Avropanın bir sıra ölkələrindən fərqli olaraq, Yaponiyanın feodal knyazlara bölgüsü ləğv edilmədi və yarımmüstəqil vəziyyətdə qalan knyazlıqlar inzibati-siyasi quruluşun əsası kimi qorunub saxlanıldı, ölkədə feodal- mütləqiyyət rejimi - diktaturası yaradıldı, hökumət iri knyazları itaətdə saxlamaq üçün aşağıdakı tədbirləri həyata keçirdi: s amuraylara ticarətlə və sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq qadağan edildi, girovluq sistemi tətbiq olundu. Tokuqavanın yaratdığı siyasi sistem özünəməxsusluğu ilə fərqlənirdi. Ölkədə nominal olaraq syoqun və imperatorun ikihakimiyyətliliyi mövcud idi. Bununla belə, imperator hüquqi cəhətdən dövlətin başçısı sayılırdı. Lakin faktiki olaraq ölkəni syoqun idarə edirdi.
Tokuqava hökuməti tərəfindən ipək xammalının və hazır ipək məmulatlarının xarici tacirlərdən satın alınmasına başlanıldı. Yapon-holland ticarət müqaviləsi imzalandı. Xirado adasında holland faktoriyasının əsası qoyuldu. 1613-cü il Xirado adasında ingilis faktoriyasının əsası qoyuldu və ingilis Ost-Hind kompaniyasına Yaponiyada ticarət aparmaq imtiyazı verildi.
Tokuqava hökuməti xristianlığı «imperiyanın düşməni» elan etdi. 1635-ci il Yaponiyada girovluq sistemi tətbiq olundu. Girovluq sisteminə görə knyazlar il ərzində dövri olaraq hökmən paytaxt Edoya baş çəkməli, paytaxtda olmadıqları müddətdə isə ailələri girov kimi orada qalmalı idi.
1623-1624-cü illər İngilislər, ispanlar və portuqaliyalılar Yaponiyadan tamamilə çıxarıldı.
Avropalılardan yalnız hollandlar ölkədən qovulmadılar. Onlar Yaponiyada üsyanın yatırılmasına kömək etdikləri üçün Desima adasında öz faktoriyalarını saxladılar. Yaponiyanın təcrid edildiyi bütün dövr ərzində Desima Avropaya yeganə açıq «pəncərə» rolunu oynadı.
Yaponiya özünütəcrid siyasəti yeritməyə başladı. Tokuqava sülaləsi özünütəcrid siyasətinin köməyi ilə Yaponiyanı siyasi cəhətdən birləşdirmək niyyətində idi. Yaponiyanın təcridolma siyasəti feodal münasibətlərinin sabitləşməsinə kömək etsə də, ölkənin iqtisadi inkişafını ləngitdi, Yaponiya formalaşmaqda olan dünya bazarından kənarda saxlanıldı.
Yaponiyada qtisadi tənəzzül başladı. İqtisadiyyatın tənəzzülünün səbəbi feodal qaydaları və maliyyə sisteminin böhranı idi.
Syoqun Sunayoşinin hakimiyyəti. Syoqun Sunayoşi hakimiyyəti dövründə maliyyə çətinliklərini aradan qaldırmaq məqsədi ilə islahat həyata keçirdi. Sunayoşinin islahatlarına əsasən yeni pullar kəsilməyə və onun tərkibindəki qızılın miqdarı azaldılmağa başlandı. Lakin Yoşimunenin islahatları nəticəsində əhalinin vəziyyəti pisləşdi.
Syoqun
Yoşimunenin hakimiyyəti. Syoqun Yoşimunenin hakimiyyəti dövründə feodalizm quruluşunun tənəzzülünün qarşısını almaq və samurayların nüfuzunu möhkəmləndirmək üçün tədbirlər həyata keçirildi: kəndlilərin torpaq paylarının alqı-satqısı rəsmən qadağan edildi, syoqun sarayında və feodal knyazlar arasında israfçılıq əleyhinə mübarizə aparıldı. Qəbul edilən qanunlar feodalizm quruluşunun və mütləqiyyət rejiminin möhkəmləndirilməsini təmin etdi.
Osmanlı imperiyası
Osmanlı imperiyasında durğunluq dövrü başladı. XVII əsr Osmanlı imperiyasında durğunluq dövrü geriləmə dövrü ilə əvəz olundu. Timar və ziyamət sistemi pozuldu.
Avstriya ilə Osmanlı dövlətləri arasında Vyana kapitulyasiya müqaviləsi bağlandı. Müqavilənin şərtlərinə əsasən Avstriya təbəələrinə Osmanlı mülklərində sərbəst ticarət hüququ verildi, gömrük haqqı endirildi, katoliklərə kilsə tikməyə icazə verildi. Eyni ildə Venesiya da Osmanlıdan eyni imtiyazları aldı.
XVII əsr
Fransa, İngiltərə, Hollandiya və Avstriya tacirləri Osmanlı imperiyasından kapitulyasiya hüququ aldı. XVII əsrin ikinci yarısı Osmanlı imperiyasında ilk islahat cəhdləri həyata keçirildi. Bu dövrdə həyata keçirilən islahatlar IV Mehmetin (1648-1687) baş vəziri Körpülü Mühmet paşanın adı ilə bağlı idi. Körpülü Mehmet paşanın islahatlarının məqsədi idarəçiliyi qaydaya salmaq və vergi sistemini tənzimləmək, ordu və donanmada hərbi intizamı gücləndirmək idi. Körpülü Mehmet paşanın islahatları nəticəsində idarəçilik və hərbi intizam möhkəmləndirildi, timar sistemi nizama salındı, xəzinə gəlirləri artırıldı, ordu və donanma gücləndirildi. İslahatlar Osmanlı Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|