Anar İsayev. Ramil Rəhimov. Ümumi tarix xronologiya
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1743-1746-cı illər
- XVII əsrin əvvəlləri
- 1739-cu il
- 1757-ci il
- 1774-cü il
- 1767-1799-cu illər
- XVIII əsrin ikinci yarısı
- 1644-cü il
- 1715-ci il
- 1689-1758-ci illər
özünü Nadirin vassalı elan etdi. Yürüş nəticəsində Xivə xanı məğlub olaraq Nadir şahın hakimiyyətini qəbul etdi.
Nadir şah Osmanlı imperiyası ilə müharibə apardı.
Nadir şahın sui-qəsdi nəticəsində öldürüldü. Əfşar İmperiyası süqut etdi.
İranda və Aəzrbaycanda mərkəzi hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda Məhəmməd Həsən xan Qacar, Kərim xan Zənd və Fətəli xan Əfşar arasında mübarizə başladı. 1759-cu il Məhəmməd Həsən xan Qacar öldürüldü. 1763-cü il Kərim xan Zənd Urmiya xanı Fətəli xan Əfşarı məğlub edərək Azərbaycan və İranda hakimiyyəti ələ keçirdi.
Ağa Məhəmməd xan Qacar Zəndlər üzərində qələbə çaldı. 1794-cü il Azərbaycan-türk soyundan olan Qacarlar sülaləsi hakimiyyətə gəldi. 1795-ci il Ağa Məhəmməd xan Qacarın Qafqaza birinci yürüşü. Yürüş nəticəsində İrəvan və Tiflis şəhərləri ələ keçirildi. Şuşanın 33 günlük mühasirəsi isə uğursizluqla nəticələndi. 1796-cı il Ağa Məhəmməd xan Qacarın özünü şah elan etdi. İranda Qacarlar sülaləsinin hakimiyyəti başladı.
İranda Qacarlar sülaləsinin hakimiyyəti dövrü. 1797-ci il Ağa Məhəmməd xan Qacarın Qafqaza ikinci yürüşü. Lakin elə həmin ildə Şuşada sui-qəsd nəticəsində öldürülən Ağa Məhəmməd şah Şimali Azərbaycan torpaqlarını öz dövlətinin tərkibinə qata bilmədi. Ağa Məhəmməd şahın vəfatından sonra taxta onun qardaşı oğlu Fətəli şah Qacar (1797-1834) çıxdı.
Malkolmun başçılıq etdiyi İngiltərə nümayəndə heyəti İrana gəldi. Fətəli şahla ingilislər arasında siyasi və ticarət müqaviləsi imzalandı. Müqaviləyə görə İngiltərə Qacarlar dövlətində gömrüksüz ticarət və limanlardan sərbəst istifadə etmək hüququ qazandı. Bağlanmış müqavilə Qacarlar dövlətinin İngiltərədən asılılığının əsasını qoydu. Böyük Moğol imperiyasının parçalanması 1674-cü il Hindistanda Maratx dövləti yarandı. 1658-1707-ci illər Moğol imperatoru Övrəngzəbin hakimiyyəti. Övrəngzəb hakimiyyəti dövründə bütün qüvvələrini maratxlara qarşı yönəltdi . Lakin o, maratxların müqavimətini qıra bilmədi.
İngilislər moğollardan Suratda ticarət məntəqəsi yaratmağa icazə aldı. XVII əsrin sonları Fransa Hindistan uğranda mübarizəyə qoşuldu və Benqaliyada ilk istehkam yaratdı.
Aud knyazlığı Moğol dövlətindən ayrıldı. Hindistanda Benqaliya və Heydərabad dövlətləri yarandı. 1739-cu il Nadir şah Əfşar Pəncabda Moğol ordularına qalib gələrək Dehlini tutdu. 1747-ci il
Əhməd şah Dürraninin başçılığı altında müstəqil Əfqan dövləti yadadıldı. Əfqanlar Şimali Hindistanı - Pəncabı, Kəşmiri, Dehli və Hind çayı arasındakı əraziləri ələ keçirdi. 1757-ci il Plessi döyüşü. Döyüş nəticəsində ingilislər moğolları məğlub edərək Benqaliyanı ələ keçirdi, Hindistanın İngiltərə tərəfindən işğalına başlanıldı. 1761-ci il Panipat döyüşü. Döyüş nəticəsində maratxlar əfqanlara məğlub oldu, maratxların Hindistandakı hökmranlığına son qoyuldu, Böyük Moğol imperiyasının dağılmasının başlanğıcı qoyuldu. Panipast məğlubiyyətindən sonra Martx dövləti əvvəlki qüdrətini bir daha bərpa edə bilmədi.
İngiltərə parlamenti işğal olunmuş Hindistan torpaqlarının idarə olunması haqqında ilk qanun qəbul etdi. Qanuna görə baş verən çıxışlar qətiyyətlə yatırılmalı, vergilər vaxtında və müntəzəm toplanılmalı, ölkənin işğalı başa çatdırılmalı idi.
İngiltərə-Maysor müharibəsi baş verdi. İ ngilislərin güclü artilleriyası qələbəni təmin etdi. Müharibə nəticəsində Maysor dövləti öz istiqlaliyyətini itirdi. Onun ərazisi Ost-Hind şirkəti və onun müttəfiqi olan yerli hind knyazları arasında bölüşdürüldü.
Hindistanın varlı vilayətləri və bütün cənub hissəsi İngiltərənin müstəmləkəsinə çevrildi. Bununla Hindistanın ingiltərə tərəfindən tamamilə müstəmləkəyə çevrilməsi prosesi başa çatdı.
Çin 1626-1644-cü illər
Çində kəndli üsyanı baş vermdi. Mancur və Çin feodallarının birgə səyi nəticəsində üsyan yatırıldı. Lakin mancurlar üsyanı yatırdıqdan sonra Çindən getmədilər və mancurların Tsin sülaləsi öz hakimiyyəti altında saxladı. Min sülaləsinin hakimiyyətinə son qoyuldu
Çində Tsin (Mancur) sülaləsi hakimiyyətə gəldi. 1644-1912-ci illər Çində Tsin (Mancur) sülaləsini hakimiyyəti dövrü. Mancur sülaləsinin hakimiyyəti dövründə ölkəni idarə etmək üçün dövlət şurası yaradıldı, imperiya inzibati cəhətdən əyalət, vilayət, dairə, mahal, qəza və kəndlərə bölündü, müsəlman çinlilər dövlət idarəçilik sistemindən uzaqlaşdırıldı.
Çinin iqtisadi inkişafı ləngiməyə başladı. Bunun başlıca səbəbi Min sülaləsinin apardığı işğalçı müharibələr, amansız feodal istismarı və saray çəkişmələri idi. 1715-ci il Kanton şəhərində ilk ingilis məskəni salındı. XVIII əsrin 20-ci illəri Rusiya ilə Çin arasında ticarət müqavilələri imzalandı. 1757-ci il İmperator fərmanı ilə Mancur hökuməti «özünütəcrid» siyasətini elan edərək Çini «qapalı ölkə»yə çevirdi. Çinin «özünütəcrid» siyasətinə əsasən Çinə xaricilərin gəlişini məhdudlaşdıran qərarlar qəbul edildi, Avropalıların Çin limanlarında inşa etdikləri bütün tikililər, xristian kilsələri söküldü, Avropalıların ölkəyə girişi qadağan olundu, imperatorun Kantondan başqa bütün Çin limanlarında avropalıların ticarətlə məşğul olması qadağan edildi. Çinin xarici aləmdən «təcrid» olunması nəticəsində mancurlar Çində öz hakimiyyətlərini möhkəmləndirdi, lakin Çinin sosial-iqtisadi inkişafına ağır zərbə vuruldu.
Çin ilə Cunqariya (oryat) xanlığı arasında müharibə baş verdi. Müharibə nəticəsində Cunqar xanlığı və Qaşqar şəhəri işğal edildi.
Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|