Anar İsayev. Ramil Rəhimov. Ümumi tarix xronologiya
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1485-1603-cü illər
- 1588-ci il
- 1558-1603-cü illər
- 1524-1525-ci illər
- 1555-ci il
- 1572-ci il, 23 avqust
- Hollandiya
- XV-XVI əsrlər
- XVI əsr
- XV əsr
- 1498-ci il, may
- 1519-1522-ci illər
- XVI əsrin ortaları
1455-1485-ci illər
İngiltərədə al qızılgül və ağ qızılgül müharibələri baş verdi. Müharibə nəticəsində VII Henrix Tüdor qalib gəldi və İngiltərədə Tüdorlar sülaləsinin hakimiyyəti başladı. 1485-1603-cü illər İngiltərədə Tüdorlar sülaləsinin hakimiyyəti dövrü. XVI əsrin əvvəlləri İngiltərədə ilk kapitalist müəssisəsi olan manufakturalar meydana gəldi. XVI əsr
İngiltərədə “çəpərləmələr” başladı. Çəpərləmələr nəticəsində kəndlilər öz torpaqlarından qovuldu və muzdlu işçilərə çevrildilər. 1588-ci il La-Manş döyüşündə ingilislər ispanları məğlub edərək Məğlubedilməz armadanı məhv etdilər. Məğlubedilməz armadanın məhv edilməsi nəticəsində dənizlərdə hökmranlıq İngiltərənin əlinə keçdi, İngiltərə güclü dəniz dövlətinə çevrildi.
İngiltərə tarixinin «qızıl dövrü». Tüdorlar sülaləsinin sonuncu nümayəndəsi I Yelizavetanın hakimiyyəti dövrü.
Almaniyada reformasiya və kəndli müharibəsi XVI əsrin əvvəlləri
Almaniyada ilk manufakturalar meydana gəldi. 1517-ci il
Martin Lüter katolik kilsəsinin Almaniyada “cənnət qəbzi” alverinə qarşı çıxış etdi. Lüterin çıxışı reformasiyanın, yəni kilsənin yenidən qurulması uğrunda mübarizənin başlanğıcı oldu. 1524-1525-ci illər Almaniyada kəndli müharibəsi baş verdi. Tomas Münserin başçılıq etdiyi kəndli müharibəsi feodal qaydalarına qarşı yönəlmişdi. Lakin kəndli müharibəsi məğlub oldu. Nəticədə, şəxsən azad olan kəndlilər təhkimçilik asılılığına düşdü, feodal qaydaları və feodal zülmü daha da gücləndi, Almaniyada fodal dağınıqlığı daha da möhkəmləndi. 1555-ci il Almaniyada katoliklərlə protestantlar arasında Auqsbruq sazişi imzalandı. Sazişə əsasən katoliklər protestantların etiqad azadlığını tanıdı, knyaz torpağındakı kilsənin başçısı oldu, kilsə torpaqları zəbt edildi, knyaz hansı etiqadı qəbul edərdisə, əhali də həmin etiqadı qəbul etməli idi, knyazın qəbul etdiyi etiqadı istəməyənlər knyazlığın torpağından köçüb gedə bilərdi. Sazişdən sonra Almaniyada protestant kilsəsi Lüteran kilsəsi adlandı.
Fransada “Varfolomey gecəsi” hadisəsi baş verdi. Katoliklər Fransada protestant qırğını törətdilər. XVI əsr İsveç, İngiltərə və Danimarka kralları kilsə islahatı keçirərək öz ölkələrində kilsə başçıları oldular.
Avropada reformasiya nəticəsində katolik kilsəsi başqa kilsələrə parçalandı.
Hollandiya
Hollandiyanın şəhər və kəndlərində manufakturalar yarandı. Kənd təsərrüfatında kapitalist istehsalı yaranıb inkişaf etdi. XVI əsrin birinci yarısı
İspaniya kralı II Filipp Niderlandda inkvizisya tətbiq etdi. 1566-cı il Niderland katolik kilsəsi və ispan zülmünə qarşı xalq hərəkatı - burjua inqilabı başladı.
Dəniz gözləri Brill limanını tutdu. Hollandiyanın şimalında üsyan başladı.
İspan əsgərləri Antverpen şəhərini tutaraq dağıtdı. Hollandiyanın cənub əyalələrinin əhalisi üsyana qoşuldu. 1579-cu il Cənubi Niderlandda üsyan yatırıldı və İspaniyanın hakimiyyəti altında qaldı. 1579-cu il Utrext uniyası. Niderlandın yeddi şimal əyaləti birləşərək vahid dövlət - dünyada birinci burjua respublikası olan Hollandiya respublikasını yaratdı.
İspaniya Hollandiyanın dövlət müstəqilliyini tanıdı. Niderland burjua inqilabı başa çatdı. İngilab nəticəsində Niderlandın şimalında Hollandiyada respublikası yarandı, ispan ağalığına son qoyuldu, Qərbi Avropanın kiçik bir hissəsində feodalizm quruluşu dağıldı.
XIV-XVI əsrlərdə Qərbi Avropada texniki kəşflər və ixtiralar XV-XVI əsrlər Qərbi Avropada yuxarıdan fırlanan çarx ixtira olundu. Su mühərrikləri təkmilləşdirildi. Su mühərriklərinin təkmilləşdirilməsi və ondan istifadə nəticəsində metal emalı zamanı metalı çox böyük çəkiclə döymək mümkün oldu, kağız istehsalında ağır qısqacları qaldırıb endirməyə kömək etdi, yerin altındakı dərin şaxtalarda filizi çıxarılmağa başlandı, daş-kömür istehsalı xeyli artdı.
Qərbi Avropada karavellalar – yelkənli gəmilər və kompas kəşf olundu. Bu kəşflər nəticəsində uzaq dəniz səyahətləri mümkün oldu.
Qərbi Avropada domna peçləri ixtira olundu. Domnaların tikilməsi nəticəsində daha çox metal əritmək, çuqun, dəmir və polad əldə etmək mümkün oldu.
Qərbi Avropada ağır və yüngül toplar, tapançalar və müşkeklər ixtira olundu.
XV əsrin əvvəlləri Portuqaliya kralları Atlantik okeanına və Afrikanın qərb sahillərinə ekspedisiyalar göndərməyə başladı.
Avropa dənizçiləri qədim alimlərin yerin kürə şəklində olması haqqında fikirləri ilə maraqlanmağa və qızıl əldə etmək üçün uzaq ölkələrə səfərə çıxmağa başladı.
Bartalomey Diaş Ümid burnunu kəşf etdi. 1492-ci il Xristofor Kolumb Amerikanı, Kuba və Haiti adalarını kəşf etdi. 1498-ci il, may Vasko da Qama Hindistana gedən dəniz yolunu kəşf etdi. 1499-1504-cü illər
Ameriqo Vespuçi Kolumbun kəşf etdiyi torpaqların yeni qitə olduğunu sübut etdi. 1519-1522-ci illər Fernando Magellanın ilk dünya səyahəti. Magellanın ilk dünya səyahəti Yerin kürə şəklində olmasının və vahid dünya okeanının mövcudluğunun sübut etdi.
Böyük coğrafi kəşflər nəticəsində ticarət yolları Aralıq dənizindən okeanlara keçdi. Müstəmləkə əsarətinin əsası qoyuldu. Müstəmləkələrlə ticarət İngiltərə, Niderland və Portuqaliyanın limanlarında cəmləşdi. XVI əsrin ortaları İspanlar Kubada və Karib dənizi adalarında qırğınlar həyata keçirərək, yerli əhalini tamamilə məhv etdi
Portuqaliyalılar Ərəbistan və Hindistan yarımadasını, Şərqi Afrikanın Hind okeanı sahillərini, Zond və Molukk adalarını, Cənubi Amerikada Braziliyanı, ispanlar Braziliyadan başqa, bütün Cənubi Amerikanı, Perun, Kuba və Karib dənizinin adalarını tutaraq müstəmləkəyə çevirdi.
Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|