Andijon davlat pedagogika instituti

HIKOYA, TUShUNTIRISh - Hikoya- hodisa, voqea, haqiqat to‘g‘risida o‘qituvchining monologik xabar berishi odatda u nazariy holatlarni aniqlashtirish, o‘rganayotgan materialga qiziqishni uyg‘otish uchun qo‘llaniladi.
Hikoya qilishga asosiy talab-materialni hissiy etkazib berish, san’atkorona, ta’sirchan bayon qilish.
Tushuntirish – bayon qilinayotgan materialning turli holatlarini xona doskasiga yozib tushuntirish, tahlil qilish, izoh berish va isbotlash orqali o‘quv materialini bayon qilish.
YO‘RIQNOMA BERISh -– kasbiy tayyorgarlikda keng foydalaniladigan mustaqil usul bo‘lib, u talabalarga aniq harakatlarning vazifalarini, ularni amalga oshirish yo‘llarini, amaliy topshiriqlarni echish talablarini, ko‘nikmalardan iborat harakatlar tartibini, ma’lum turga xos bo‘lgan vaziyatlar tavsifi va ularni amaliyotda qo‘llashni tushuntirish
O‘quv jarayonidagi o‘rniga ko‘ra yo‘riqnoma berish uch turda bo‘ladi:
1) kirish yoki yo‘l-yo‘riq berish;
2) joriy;
3) yakuniy.
Kirish yo‘riqnomasini berish quyidagi harakatlarni o‘z ichiga oladi:

• 
  talabalarga bajariladigan ish mazmuni, pedagogik o‘zaro harakatning usul, vosita va shakllarini, texnik hujjatlar va yakuniy natijaga, mehnat mahsuliga bo‘lgan talablarni etkazish;
  
• 
  ish bajarish qoidasi va izchilligi, alohida harakatlar, usullarni tushuntirish;
  
• 
  qiyinchiliklar, xatoliklar, mehnat xavfsizligi to‘g‘risida ogohlantirish.
  

Joriy yo‘riqnoma berish quyidagi harakatlarni o‘z ichiga oladi:

• 
  ishni bajarishga qiynalayotgan talabalar ishini to‘g‘rilash;
  
• 
  har bir talaba ishini kuzatish;
  
• 
  ish turlarini bajarish va ish natijalari vaqtidagi mustaqillikni o‘rnatish.
  

YAkuniy yo‘riqnoma berish quyidagi harakatlarni o‘z ichiga oladi:

• 
  jamoaviy va guruhli mehnat natijalarini baholash;
  
• 
  o‘quv– bilish faoliyatning mustaqillik darajasi;
  
• 
  mehnat harakatlarini bajarishdagi alohida kamchiliklarni aniqlash;
  
• 
  kasbiy muhim sifatlar, ko‘nikma, o‘zini to‘tishning odob–ahloqiy me’yorlarini shakllanganligi;
  
• 
  baholar bilan tanishtirish.
  

Yo‘riqnoma berish shakliga ko‘ra og‘zaki, yozma, ko‘rgazmali va aralash bo‘lishi mumkin. Yozma yo‘riqnoma berishda eng katta samaraga erishish mumkin bo‘lib, bunda turli yo‘riqnomali, ishlab chiqarishli, o‘quv–ishlab chiqarishli va o‘quv–uslubiy hujjatlardan(yo‘riqnomali, texnologik, yo‘riqnomaviy–texnologik va harakatlar xaritasi, ishlar tartibi, qoidasi) foydalaniladi.
Texnologik va yo‘riqnomaviy–texnologik xaritalar o‘quv–ishlab chiqarishli ishlarni bajarishda qo‘llaniladi. Ular texnologik izchillikdan tashqari, texnologik talab, tartib, umumiy ishlarni bajarish vositalari, ishlarni bajarish qoidasining yo‘riqnomali bayonidan iborat bo‘ladi.
Harakatlar xaritasi va ishlar tartibidan yozma yo‘riqnoma berish:
xizmat ko‘rsatish, nosozliklarni tashxislash, murakkab jihozlarni sozlashni o‘rgatishda foydalaniladi. Ular ishlab chiqarish faoliyatida bajariladigan turli ishlab chiqarishli ko‘rsatma va qoidalarni o‘z ichiga oladi. Ish o‘rnida har bir talabani yozma yo‘riqnomadan foydalanishi eng samarali hisoblanadi.