Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika»

Nazorat savollari:

1. 
   Bir fazali sxema qanday ishlaydi?
   

2. Elektr yuritmasiga quyilgan talablar ayting.


Maruza-10: Komplekt elektr yuritmalarni boshqarish va
dasturlash vositalari.
Reja:


10.1 Komplekt elektr yuritmalarning boshqarish va dasturlash usullari
ularning turlari vazifalari va imkoniyatlari.


Tayanch soʻz va iboralar:
Komplekt elektr yuritmalarni boshqarish va dasturlash vositalari. elektr yuritmalar, uzgaruvchan tok elektr yuritmalari, mashinasozlik, funktsional elementlar, stanoksozlik, metallurgiya, mashinasozlik, oʻzgarmas tokli elektr yuritmalarning seriallari va ishlash asoslari.


10.1 Komplekt elektr yuritmalarning boshqarish va dasturlash usullari
ularning turlari vazifalari va imkoniyatlari.
Zamonaviy kompyuterlarning dasturiy taʼminotining tarkibiy qismiga kiruvchi MISROSOFT OFFISE paketidagi asosiy vositalardan biri jadval protsessori deb ataluvchi EXCEL dasturidir. EXCEL WINDOWS ope-ratsion kobigi boshqaruvida elektron jadvallarni tayyorlash va ularga ishlov berishga moʻljallangan.
Elektron jadvallar asosan iqtisodiy masalalarni yechishga moʻljallangan boʻlsada, uning tarkibiga kiruvchi vositalar boshqa soxaga tegishli masalalarni yechishga ham, masalan formulalar boʻyicha hisoblash ishlarini olib borish, grafik va diagrammalar qurishga katta yordam beradi Shuning uchun EXCEL dagturini oʻrganish muhim ahamiyat kasb etadi va har bir foydalanuvchidan EXCEL bilan ishlay olish koʻnikmasiga ega boʻlish talab etiladi.
Inson uz ish faoliyati davomida koʻpincha biror kerakli maʼlumot olish uchun bir xil zerikarli, baʼzida esa, murakkab boʻlgan ishlarini bajarishga majbur boʻladi. MISROSOFT EXCEL dasturi mana shu ishlarni osonlashtirish va qiziqarli qilish maqsadida ishlab chiqilgandir.
MISROSOFT EXCEL elektron jadvali hisoblash vositasi sifatida qaralib iqtisodiy va moliyaviy masalalarni yechishda yordam beribgina kolmay, balki har kungi xarid kilinadigan ozik ovkatlar, uy roʻzgʻor buyumlari hamda, bankdagi hisob rakamlari hisob-kitobini olib borishda ham yordam beruvchi tayyor dasturdir.


(10.1)

bu yerda, k_k - musbat aloqani kompensatsiyalovchi koeffitsient. i_din - Yakor tokining dinamik tashkil etuvchisi.

Statika uchun (r = 0. i_din = 0) (10.1)-ni quyidagicha oʻzgartiramiz.


(10.2)

Bundan kelib chiqadiki,

(10.3)

Yakor tokining statik tashkil etuvchisini harakat tenglamasidan topamiz

(10.4)

(10.3) va (10.4) - larni hisobga olgan xolda RT kirishidagi teskari aloqa signallari i_c kompensatsiyasi uchun quyidagiga teng boʻlishi kerak

(10.5)

ESHIR1 (1A) strukturasida (10.5)-ning yigʻindisi UOT orqali taʼminlash (10.1 -rasm). Shunisi aniqki, (10.5) boʻyicha kompensatsiya aniqligi faqat Tm-ning doimiyligi orqali taʼminlashgan (robotlar uchun shartlarni amalga oshirib boʻlmaydi).

℮^-1/2 =℮^- (10.6)

bu yerda, ₁= `₁ (0,5-1) 10^-3(1.1§-ga qarang),  = ₁/2.

Kuch kommoʻtatori tranzistorlarining almashlab - ulanishdagi kechikishi, oʻrtacha qiymatli Yakor tokining har bir mos kelishida, u dvigatelning elektromagnit momentini aniqlaydi,  bilan bir xil va teng. Bu xolda elektr yuritmaning strukturaviy sxemasi 10.1 a - rasmdagi koʻrinishga keladi. ℮^--ni darajaviy safga kiritib, quyidagi ifodaga ega boʻlamiz:
℮^- =1 +  + (10.7)

(10.7)-dagi ikkinchi va undan yuqoriroq ahzolarning qoidalaridan chetga chiqqan xolda  vaqt doimiysiga ega boʻlgan inersion zvenoning kechikish zvenosini faraz qilishimiz mumkin va 10.2 b- rasmda keltirilgan tok konturining strukturaviy sxemasini koʻrinishiga ega boʻlamiz.

10.1- rasm. Sakrash payidagi oʻtish jarayonlari: a - qoʻzgʻatuvchi taʼsir
ostida. b-topshiriq beruvchi taʼsir ostida.

Vaqt doimiularining haqiqiy nisbatlari shunday, 0,1T_YA va T_sk0,1, bu yerda T_sk - kuch tranzistorli kalitini almashlab - ulovchi vaqt doimiysi.  va T_sk -lar milli sekundning qandaydir qismini tashkil qilgan, shuningdek avtotebranishlar davrida dvigatel tezligining oʻzgarishi juda kichik boʻlishini hisobga olib, tok konturining strukturaviy sxemasini koʻrinishga keltirish mumkin. Oxirgilariga shunday katta nochiziq zvenoni kuch-aytirish koeffitsienti va tok konturining tez harakatlanishi kerakki, unda dvigatel EYuKi boʻyicha ichki teskari aloqa Yakor tokining rostlash aniqligiga unchalik sezilarli taʼsir koʻrsatmaydi.

10.2- rasm. Releli RT ga ega bolgan strukturali sxemalarning oʻzgarishlari grafigi.

Strukturaviy oʻzgarishlar natijasida nochiziq SAU-ga ega boʻlamiz, uning tarkibida ketma-ket ulangan nochiziq inersiyasiz zveno va koʻrsatilgan uzatish funksiyasi W_l(r)-ga ega turgʻun holatdagi chiziqli qsim mavjud. Bunday sistemalar uchun garmonik chiziqlantirish metodini (yoki garmonik balans) qoʻllaymiz, u chiziqli sistemalar nazariyasida ilgari surilgan chastotalar bilan bogʻliq.

Garmonik chiziqlantirish yordamida yechiladigan , mavjud holatda bunga tok konturi avtotebranishlarining amplitudalarini va chastotalarini aniqlash, ularning yuritma tezligiga boʻlgan taʼsirini baxolash, chiziq-lantirilgan tok konturi parametrlarini topish kiradi.
Koʻrib chiqilayotgan sistemalarda monogarmonik avtotebranishlar rejimi boʻlishi mumkin (tahlilni soddalashtirish uchun salt yurish rejimini olamiz, uning chiqishida doimiy tashkil etuvchilar mavjud emasligi, aniqrogʻi i = 0 bilan harakterlanadi), agar N3 kirishida garmonik signal harakat qilsa


℮^jt, (10.8)

sistemaning chiziqli qismining chiziqli qismining chiqishida siganl shunday boʻlishi kerakki, quyidagi tenglik bajarilishi shart

x(t)+u(t) = 0 (10.9)

Kelib chiqadiki, uni quyidagi koʻrinishda yozishimiz mumkin.


(3.10)

bu yerda, Y_m1-SAU-ning chiziqli qismi tomonidan filtrlangan signalning birinchi garmonikasi,  -chiziqli qism tomonidan olib kiriluvchi signalning kechikish burchagi.

Shu bilan birga

(3.11)

garmonik balans tenglamasini hosil qiladi.

Olingan xulosalar “filtr gipotezasi”ga asoslangan - N3 chiqishidagi nosinusoidal signal sistemaning chiziqli qismi tomonidan shu darajada filtrlanadiki, barcha yuqori garmonikalardan qochgan xolda birinchi garmonikani tahlil qilish uchun sharoit yaratiladi.