Annotasiya
Yüklə 5,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
484
tətbiqində məktəbin kollektivinin yaradıcı qabiliyyətlərinin, bacarığının olması;
məktəbdə innovasion dəyişikliyə meyl və istiqamətlənmə yaratmaq üçün siyasi, sosial-iqtisadi, texniki və digər xarici amillərlə təsir edilməsi;
məktəbi əhatə edən mühitin təsiri ilə onun daxili motivasiyasının qarşılıqlı uyğunlaşdırılması prosesinin aparılması. Onu da qeyd edək ki, bəzi tədqiqatçılar məktəbin inkişafını mək- təbdə idarəetmənin təşkili və təhsilvermə üsullarının dəyişdirilməsində görürlərsə, digərləri innovasiya fəaliyyətinin məktəbdə effektiv şəkildə hə- yata keçirilməsi ilə əlaqələndirirlər 1 . Suallar və tapşırıqlar 1.
Mükəmməl təlim sisteminin altsistemlərinə ayrılması üçün əsas kimi qəbul edilən xassə hansıdır? 2.
ehtiva edən altsistemin hansı çatışmazlıqları mövcuddur? 3.
“Alqoritmik mədəniyyət” dedikdə nə başa düşülür? 4.
Problemliliyin səviyyələri hansılardır? 5.
“Problem situasiyası” anlayışını şərh edin. 6.
Problemin həlli mərhələlərini fərqləndirin və onların şərhini verin. 7.
Hipoteza barədə danışın. 8.
Sistemaltı, köməkçi funksiyaları yerinə yetirən prinsipləri şərh edin. Ədəbiyyat 1.
Mərdanov M.C. Azərbaycan təhsili yeni inkişaf mərhələsində. Bakı: Çaşıoğlu, 2009. 2.
pektləri. Bakı: Maarif, 1993. səh.160-174. 3.
Mehrabov A.O., Abbasov Ə.Ə. və b. Pedaqoji texnologiyalar. Bakı: Mütərcim, 2006 4.
Mütərcim, 2012.
1 Ətraflı məlumat üçün bax: Mərdanov M., Ağamalıyev R., Mehrabov A., Qarda- şov T. Təhsil sistemində monitorinq və qiymətləndirmə. Bakı: Çaşıoğlu 2002. 485
5.
Həmzəyev M.Ə. Pedaqoji psixologiya. Bakı: Maarif, 1991, səh.291. 6.
İbrahimov F.N.Ümumi pedaqogikadan mühazirələr. Bakı: Mü- tərcim, 2010. səh.163-191. 7.
səh.139-146; 229-231. 8.
Дидактика средней школы. Под редакцией М.А.Данилова и М.Н.Скаткина М.: Педагогика, 1982. стр.102. 9.
принципов //Советская педагогика, 1978, №10 10.
Махмутов М.И. Теория и практика проблемного обуче- ния. Казань, 1972. cтр.119, 125-138. 11.
Оконь В. Основы проблемного обучения. М.: Просвеще- ние, 1968. стр.38. 12.
Пушкин В.Н. Эвристика-наука о творческом мышлении М.: Учпедгиз, 1967. стр.189-190
486
XIII fəsil TƏLİM SİSTEMİNİN İNVARİANTLARI. TƏLİMİN PRİNSİPLƏRİ, AMİLLƏRİ VƏ ŞAGİRDLƏRİN, MÜƏLLİMLƏRİN FƏALİYYƏT MODELLƏRİ Əhatə olunan məsələlər: 13.1. Təlim sisteminin ümumpedaqoji invariantları və onlardan irəli gələn prinsiplər. 13.2. Təlim sisteminin spesifik invariantları və onlardan irəli gələn prinsiplər. 13.3. Nəzəriyyədə və praktikada özünə yer almış bəzi ümumpeda- qoji və spesifik prinsiplərin interpretasiyası. 13.4. Təlim prosesində əsas amillər. 13.5. Təlim prosesində şagirdin idrak fəaliyyəti modeli. 13.6. Təlim prosesində müəllimin pedaqoji fəaliyyət modeli. 487
13.1. Təlim sisteminin ümumpedaqoji invariantları və onlardan irəli gələn prinsiplər Yaşlı nəsil özündən sonra gələn nəslə bəşər təcrübəsini ver- məsəydi, onun əldə olunması və inkişaf etdirilməsi yollarını yetiş- mədə olanlar mənimsəməsəydi, onda sivilizasiya prosesi də ol- mazdı. Bəşər özünəməxsus təcrübəsini tarixən mübarizə yolu ilə əl- də etmişdir. İctimai həyat insanın mübarizəsinin məhsuludur. İnsa- nın azadlıq mübarizəsi əbədidir, bugünkü insanın özü də, onun ya- ratdığı və onu yaşadan cəmiyyət də azadlıq mübarizəsi ilə forma- laşır. Bəşər bu mübarizənin yollarını daim təkmilləşdirir. İnsan şəxsiyyəti ictimai münasibətlərin məcmusudur. O, təbiət və cəmiyyəti dəyişdirməklə özü də dəyişmişdir və bioloji var- lığından sosial varlığına yüksəlməkdədir. Həyatı dəyişdirmək qüd- rətinə insan azad olduqda yüksəlir. Azad insan bəşərin azadlıq yo- lunda əldə etdiyi təcrübəni və onun nəticələrini mənimsəməklə for- malaşır. Azad insan və azad cəmiyyət bir-biri ilə bağlıdır. Pedaqoji proses bəşərin azadlığa olan əbədi tələbatından yaranmışdır və onun ən böyük kəşflərindəndir. Pedaqoji proses də ictimai münasibətlərin məcmusudur. Şübhə yoxdur ki, sivilizasiyanın hazırki səviyyəsində azad- lığını dəyərləndirməyən, onun uğrunda mübarizə yollarını aramayan cəmiyyətdən danışmağa dəyməz və təbii ki, təlim-tərbiyə o zaman azad cəmiyyətə xidmət edə bilər ki, onun məqsədi azad insanın for- malaşmasına yönəlmiş olsun.
Pedaqoji prosesin məqsədinin bəşərin azadlıq mübarizəsi prosesinin təcrübəsinə və nəticələrinə hökmən uyğun olaraq müəy- yənləşdirilməsi məntiqidir, yəni cəmiyyət azadlıq uğrunda müba- rizənin istiqamətlərini necə müəyyənləşdirirsə və əldə olunmuş bə- şəri təcrübənin hansı nəticələrinə istinad edirsə, pedaqoji prosesin məqsədi də hökmən ondan asılı olaraq müəyyənləşir. Göstərilən bu invariant asılılıqdan aşağıdakı prinsip irəli gəlir: pedaqoji prosesin (eyni zamanda təlim prosesinin) məqsədinin bə- şərin azadlıq mübarizəsinin təcrübəsi və nəticəsi əsasında müəyyən- ləşdirilməsi prinsipi. Yüklə 5,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|