Aparan yol kimi
Yüklə 382,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
|-u»d ,M?mnv;«ipv Kulturoloeiva effcktivli havar ro faalİYVQt» a p a r a n vol etməkdir.Bu məsələlərin düzgün həlli kulturoloji metodologiyaya əsaslanan elmi yanaşma tələb edir və aşağıdakıları nəzərdə tutur: • mədəni fəaliyyəti və mədəni siyasəti subyektlərinin fəaliyyət üsul, vasitə, maraqlarının təhlili; • mədəniyyət institutlarının mövcud təşkilat formalarının onlann dəyişən maraqlan və bütövlükdə mədəniyyət inkişafının yeni tələblərinə uyğunluğunun aşkar edilməsi; • sosial-mədəni fəaliyyətin yeni növlərinin layihələndirilməsi və demokratik mədəniyyətin inkişafinı təmin edən yeni idarəetmə modellərinin yaradılması. İdarəetmənin effektivliyi üçün maraqların tənzimlənməsinin mühüm əhəmiyyəti vardır. Bütöv sosial sistem kimi, mədəniyyətin inkişafının effektiv təşkili və idarə edilməsi mədəni siyasətin müxtəlif obyekt və subyektlərinin ictimai, kollektiv və fərdi maraqlarının harmonizasiyasını nəzərdə tutur. Bu, milli və regional, iqtisadi və sosial, siyasi, etnik və digər maraqlan, dövlət və qeyri- hökumət mədəniyyət təşkilatlannın və ayn-ayn vətəndaşlann maraqlan daxil olmaqla, cəmiyyətin sosial-mədəni fəaliyyət iştirakçılanmn maraqlandır. Belə yanaşma əsasında, demokratik sistem, ictimai rifahın inkişafının yeni keyfiyyət imkanlannı açır. Bu zaman, məcmuu ölkənin ictimai rifahını təşkil edən ruhi və maddi dəyərlərin inkişafı, istifadəsi, saxlanması, və istehsal zərurəti ilə bağlı ictimai maraqlar kollektiv və fərdi maraqlara nəzərən, prioritet xarakter daşımalıdır. Kulturoloji təhlilin mühüm komponenti insan faktorunun təhlili, xüsusilə də, mədəni prosesdə cəmiyyətin müxtəlif üzv və qruplannın rolunun aşkar edilməsidir. Qarşıya qoyulmuş inkişaf məqsədlərinə nail olmaq üçün, sosial-mədəni fəaliyyət subyektləri intellektual, etik, hüquqi, təşkilati, istehsalat-maliyyə, bədii və digər resurslardan istifadə edərək, sosial-iqtisadi qarşılıqlı münasibətə girirlər. İnsanın mədəniyyətdəki sosial rolu mürəkkəb xarakter daşıyır. Onun mədəniyyətə münasibəti asudə vaxt və əyləncə məqsədi ilə istehlak xarakteri, peşəkar ruhi istehsal xarakteri və ya sahibkarlıq maraqlan xarakteri daşıya bilər. Cəmiyyətin müxtəlif üzvləri, vəziyyətdən asılı olaraq, bir halda mədəniyyətin yaradıcısı, digər halda isə, istehlakçısı 302 F u a d M a m m a d o v Kullurologiva effcktivli havat ta faaliyyata aparan vol kimi çıxış edir. Alimlər mədəniyyətin yaradıcılan, menecerləri, mədəniyyət işçiləri, resurs sahibləri və əhalidən ibarət bir neçə kateqoriyanı müəyyən etmişlər. Bu beş qrupdan hər biri üçün müvafiq tələbat və maraqlar müəyyənləşdirilir. Mədəniyyətin yaradıcılan üçün bu - elm, təhsil, incəsənət və “ruhi istehsalın” digər istiqamətlərin inkişafi, mədəni irsin qorunması, mənəvi mədəni dəyərlərin yaradılması, həmçinin cəmiyyətin inkişafında yaradıcı xidmətlərinə görə ədalətli maddi və mənəvi mükafatlandırma üçün dövlət tərəfindən zəruri şəraitin yaradılmasıdır. Mədəniyyət menecerləri əsas problemi mədəniyyətin inkişafına, mədəniyyət idarələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə büdcə xərclərinin artırılmasında, eləcə də mədəniyyət məhsullarının ödənişli növlərinə əhalinin ehtiyacının artırılmasında görürlər. Mədəniyyət məhsullarının mənimsənilməsi və tirajlaşdınlmasını təmin edən mədəniyyət işçiləri üçün başlıca stimul onlann əməyinin maddi mükafatlandınlması, mədəniyyət idarələrinin maddi-texniki bazasının inkişafı və vəzifədə inkişaf etmək imkanıdır. Büdcə və digər vasitələri idarə edən resurs sahibkarlan üçün ən başlıcası mədəni fəaliyyətin, yatınlmış vəsaitə uyğun, nəticəyönümlülüyünün təminatı, eləcədə onun real gəlir gətirmək qabiliyyətidir. Mədəni dəyərlərin istehlakçısı olan əhali üçün əsas motivasiya - mədəni nailiyyətlərdən geniş istifadə etmək imkanıdır. Demokratik ölkələrdə sosial-mədəni inkişafın strateji məsələləri demokratik yolla formalaşdırılan kollegial idarəetmə orqanları tərəıfmdən idarə edilir. Siyasi qərarların qəbul edilməsində mərkəzi və yerli hakimiyyətlə birgə qeyri-hökumət təşkilatlan və bələdiyyələr də iştirak edir. Mədəni siyasətdə yeni prinsip və yanaşmalann bu təcrübəsindən çıxış edərək, müasir Azərbaycanda mədəni siyasəti həyata keçirən kollegial orqan kimi, mədəniyyət üzrə Dövlət Şurasını tövsiyə etmək olar. Şura dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlannın səriştəli nümayəndələri, ekspert-kulturoloq, iqtisadiyyatçı və hüquqşünas, təhsil, elm və incəsənət xadimlərindən ibarət olmalıdır.Bu Şura mədəni siyasəti demokratik əsaslar üzrə formalaşdınb, həyata keçirməli, mədəniyyətin inkişafi, mədəni siyasətin subyektləri və mədəni fəaliyyət üçün maliyyə resurslanndan istifadə hüquqlannıtəsdiq etməli, monitorinq və nəticələrin 303 Fund Vlommodot Ku|luro)ogİYa_cffe) mədəniyyətin gələcək perspektivlərini proqnozlaşdırmalıdır. Bu onunla əlaqədardır ki, mədəniyyət idarələrinin hüquq və vəzifələri yalnız, siyasi şərait və insan, maliyyə, texniki, təşkilati resurslardan asılı olan, real imkanların olduğu yerdə effektiv istifadə edilə bilər. Azərbaycan mədəniyyəti inkişafının effektiv idarəedilmə forması kimi, mədəni siyasətin prioritetləri və əsas istiqamətlərinin, eləcə də ictimai resurslann paylama strukturlarının müzakirə olunduğu, xüsusi kulturoloji konfrans və seminarlar ola bilər. Bu görüşlər həm peşəkar, həm də elm, təhsil, incəsənət xadimləri, iqtisadçı və hüquqşünas, siyasətçi və jurnalistlər, parlament, mərkəzi və yerli hakimiyyət, bələdiyyə və qeyri-hökumət təşkilatlan, sahibkar və xeyriyyəçilər, diplomat və din xadimlərinin iştirakı ilə geniş formatda keçirilə bilər. Azərbaycan üçün aktual olan sosial-mədəni inkişaf probltmi həllinin perspektivli formalanndan biri kimi, Azərbaycanın mədəni tərəqqisinin ümumi maraqlan ilə birləşən dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlan, eləcə də vətəndaşlann könüllülüyü əsasında Azərbaycan mədəniyyət Forumu ola bilər. Hal-hazırda “Simürğ” Azərbaycan mədəniyyət Assosiasiyası həmin Forumun yaradılması üzərində çalışır. Azərbaycan Respublikasında yeni mədəni siyasətin formalaş- dınlması və mədəniyyətin idarə edilməsinin köhnə sisteminin dəyiş dirilməsində bir çox sosial və humanitar elmlərin elmi sintezatoru olan kulturologiya fundamental rol oynaya bilər və oynamalıdır. Çoxəsrlik dünya və milli mədəniyyətin tarixi, nəzəri və praktik öyrənilməsinin sistemli təhlilinə istinadən, kulturoloji metodologiya həyat fəaliyyətinin mahiyyət və qanunauyğunluqlarını düzgün anlamağın və insan və cəmiyyətin rifahının ruhi təkmilləşmə yollarını görməyin və həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsinin yeni imkanlarını açır. O, dövlətin inkişaf sürəti və keyfiyyətini müəyyən edən fakt və şərtlərin bütün rəngarəngliyini nəzərə alaraq, praktik problemlərin elmi qoyuluşuna əsaslanan həyati modellərini qurmağa, onların həlli yollan, üsul və vasitələrinin düzgün müəyyənləşdirilməsinə, ölkənin idarəetmə texnologiyalanmn təkmilləşdirilməsinə imkan verir. Yeni prinsiplər üzrə mədəniyyətin inkişafının idarəedilməsinin effektivliyinə nail olmaq üçün yüksək ixtisaslı kulturoloq 304 Fuad Mammadov Kulturologiya effektivli haval va faalivvola aparan vol mütəxəssislərin hazırlığı və səmərəli istifadəsinin mühüm əhəmiyyəti var. Gənc kulturoloqlar ruhi mədəniyyətin müxtəklif sahələrinin dövlət idarəçiliyi sistemində hökumət tərəfindən fəal istifadə edilməlidirlər.Onlar təhsil; mədəniyyət; gənclər, idman və turizm nazirliklərində ; Milli elmlər Akademiyasında; Dövlət Tele-Radio şirkətində; mərkəzi və yerli idarəetmə orqanlarının müvafiq bölmələrində ; MilliMəclisin komissiyalarında, eləcə də müvafiq qeyri-hökumət təşkilatlarında, bələdiyyə və respublika həmkarlar komitələrində ciddi istehsalat praktikası keçməlidirlər. Dövlət quruculuğu və idarəçiliyində kulturologiyanm praktik rolunun artması ilə əlaqədar olaraq, onun elm və tədris fənni kimi institutlaşdınlması, xüsusilə, mühüm əhəmiyyət kəsb etməyə başlayır. Azərbaycanda kulturoloji institutlar, mərkəzlər, kafedra və digər idarələr yaradılmalı, kulturoloji təhsil və tədqiqatın, dövlət və qeyri- hökumət təşkilatlan şəbəkəsi üçün müəllim, alim və menecer- kulturoloqlann hazırlanmasının prioritet inkişafina zəruri şərait formalaşdmlmalıdır. Bu məsələ üzrə qərar qəbul edilməsinin gecikdirlməsi ölkəniin mədəniyyətin inkişafının idarəedilməsi sisteminin təkmilləşdirilməsi və yeni mədəni siyasətin formalaşdınlmasına mənfi təsir göstərir. Sistemli kulturoloji tədqiqatlar Azərbaycan dövlətinin dünyanın apancı demokratik ölkələrinin inkişaf səviyyəsinə yaxınlaşma zamanının xeyli azaldılmasını təmin etməyə qabil, ölkənin modemləşdirilməsinin strateji texnologiyalanmn hazırlanması üçün universal elmi əsas ola bilər və olmalıdır. <$, 10 oktyabr 2001. QLOBALLAŞMA ŞƏRAİTİNDƏ MƏNƏVİ MƏDƏNİYYƏTƏ FƏLSƏFİ VƏ HƏYATFƏALİYYƏT TEXNOLOGİYASI KİMİ BAXIŞ HAQQINDA (“Dünyagörüşlərin diferensasiya və inteqrasiyası: müasir mədəniyyətdə dəyər istiqamətlərinin dinamikası "Altıncı beynəlxalq fəlsəfı-kulturoloji konqresdəki məruzənin mətni. Sankt-Reterburq. 29 oktyabr2003-cü il) “Cəmiyyət mədəniyyəti müdafiə edərsə, mədəniyyət cəmiyyəti xilas edər” 305 Yüklə 382,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|