Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mikroçökəklik
514
Cədvəl 1.1-in davamı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12 13
Mikroçökəklik 29
AUv 0-20 3,32
0,25 7,2
7,2 7,9
0,168 26,2
21,3 4,9
15,44 45,64
AUz 20-42 2,23
0,20 5,7
9,3 8,1
0,154 29,3
24,1 5,2
22,96 60,52
B 42-73 1,83
0,15 7,0
9,5 8,2
0,172 27,9
23,2 4,7
22,28 62,88
BC 73-115 1,10
t.olm - 9,7 8,3 0,164
26,2 21,1
5,1 26,44
54,16 C 115-140 1,15 -
8,6 8,2
0,186 26,8
22,5 4,3
26,64 50,96
25
AUv 0-24 2,74
0,27 6,5
6,8 7,8
0,152 29,6
22,8 6,8
19,36 41,16
AUz 24-43 2,30
0,20 6,6
8,5 7,9
0,146 30,4
26,2 4,2
22,12 52,88
A/B 43-75 1,84
0,15 7,0
10,7 8,1
0,151 32,2
26,7 5,5
24,88 52,56
B 75-106 1,12
t.olm - 9,8 8,0 0,152
27,6 22,8
4,8 22,60
44,48 BC 106-138 1,24 -
8,5 8,1
0,168 27,0
21,9 5,1
22,54 44,42
C 138-185 0,75
- - 8,6 8,2 0,152
28,0 22,8
5,2 20,72
42,36
515
Tədqiqat sahəsində qoyulmuş torpaq kəsimlərinin morfoloji təsvirindən aydın olur ki, eyni hündürlüyə və meylliyə malik ərazilərin kölgəli və günəşli yamaclarında humus qatının (AU) qalınlığı, illüvial-karbonatlı qatın (Bca) formalaşmasına dərinliyi və bərkiməsi, onların struktur aqreqatları, qranulometrik tərkibi, nəmliyi, duzluluğu, xüsusən eroziyaya uğrama dərəcəsi vəs. diaqnostik əlamətləri xeyli fərqlənir. Kölgəli yamaclarda formalaşan dağ boz-qəhvəyi (şabalıdı) torpaqların genetik profili üçün yumşaq çimli, nisbətən qalın humus qatı (AU=38-45 sm), xırda kəltənvari-dənəvari struktura, gilli-ağır gillicəli qranulometrik tərkib, aydın bioloji işləmə, yaz-payız mövsümləri üzrə optimal nəmlənmə və s. səciyyəvi morfogenetik əlamətlərdir. İllüvial-karbonatlı qat (Bca=50-80 sm) nisbətən dərində olub aydın bərkiməsi, kəltənli-topavari strukturası, yumşaq xırda ağgözcüklü, bəzən mitsella formalı zəif karbonat birləşməsi, 10 %-li HCl təsirindən yüksək dərəcədə qaynaması ilə seçilir. Torpaqəmələgətirən süxurlar (Cca) lössəbənzər delüvial karbonatlı gillicələrdən ibarətdir. Bitki örtüyü qalın, yaxşı inkişaf etmiş sıx ot örtüyündən və seyrək alçaq boylu kolluqlardan təşkil olunmuşdur. Kölgəli yamaclarda yayılmış dağ boz-qəhvəyi (şabalıdı) torpaqların üst qatında (AU=20-25 humusun miqdarı xeyli üstün olub (2,8-3,5%), 45-50 sm dərinliyə qədər hərəkəti (1,0-1,5%) aydın nəzərə çarpır. Humusun ehtiyatı 0-20 sm-də 58-82 t/ha, 0-50 sm-də isə 106-130 t/ha qədər artır. Ümumi azotun miqdarı da xeyli yüksəkdir (0,20-0,25%) və ehtiyatı 0-20 sm-də 3,9-5,7 t/ha, yarımmetrlik qatda isə 7,5-9,8 t/ha təşkil edir. Torpaq profilinin üst qatı (AU=20-25sm) karbonatlardan tam yuyulmuşdur və orta-dərin qatlarda (0,7-1,5 m) toplanması (CaCО 3
dərəcədə təmin olunmuşdur (AU=34,2-38,5 mq-ekv). Udma tutumunda ca kationu üstünlük təşkil edir və Ca:Mg olan nisbəti 1,6-2,3 arasında dəyişir. Torpaq profili zəif qələvi mühitə malikdir və pH su məhlulunda 7,3-8,3 arasında tərəddüd edir. Dağ boz-qəhvəyi (şabalıdı) torpaqların kölgəli yamaclarda formalaşan növləri şorlaşmışdır və üst qatlarda (AU+A/B) quru qalığın miqdarı 0,11-0,15 % təşkil edir. Bəzən dərin qatlarda (1,0-1,5m) olan torpaqəmələgətirən gipsli lössəbənzər gillicələrdə (Cce) quru qalığın miqdarı 0,37-0,49% -ə qədər artır. Analiz nəticələri göstərir ki, bu torpaqlar nisbətən ağır qranulometrik tərkibə malikdir. Üst qatlarda (AU+A/B) fiziki gilin miqdarı (<0,01mm) 40,6-48,9%, lil hissəcikləri (<0,001 mm) 13,9-18,7% olduğu halda, orta qatlarda müvafiq olaraq onların kəmiyyəti 48,3-60,7; 17,5-28,0 %-ə qədər yüksəlir. Bu da Həmin torpaqları meşədən sonra bozqırlaşma prosesinə məruz qaldığını və gil hissəciklərinin mövsümi yuyulma prosesini göstərir [19; 20].
Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|