Aqşin Babayev

 
183 
kara  sakalıdır.  Bu  resmi  görüyorsunuz  burada.  Ve  Aziz  Nesin  diyor  ki,  “Sabir  sağ 
olsun,  -  diyor,  -  bize  çok  büyük  kömek  ediyor,  yardım  ediyor”  -  ve  bundan  sonra  her 
sayımızda onun bir şiirini koyacağız”. 
Bizde  irticaya  karşı  yapılan  kavga  -  imperializme  karşı  yapılan  kavgadır.  Bizde 
irticaya karşı yapılan kavga – milli bakımsızlık, milli istiklal için yapılan kavgadır. Size 
bir misal vermek istiyorum. İzin verirsiniz okuyum. Aziz Nesin bir yazı yazıyor, bir acı 
politika  yazısı.  Bir  Türk  ağası  köyden,  bir  Türk  ağası,  bir  meşedi,  hacı,  Kennediye 
mektup yolluyor. Ağanın Kennediye yazdığı mektup var. Kennedinin bizdeki uşağı olan 
ağanın  Kennediye  yazdığı  mektub  var.  Tabii,  mektup  uydurma,  anlıyorsunuz.  Mizah 
mektubu. Size bir kaç satır  okuyum, bu mektuptan  ve  o zaman anlıyacaksınız ki, nasıl 
bu  mektup  Sabirin  ve  Molla  Nasreddinin  geleneğini,  enenesini  davam  ettiriyor  politik 
hicviyede. 
“Kennedi  emi,  evvela  mahsusen  selam  eder,  ellerinden  öperiz.  Jaklin  bacıma  da 
(Jaklin-Kennedinin  karısı),  selam  eder,  her  iki  gözünden,  nazik  ellerinden  incitmeden 
öperiz. Nasılsınız, iyimisiniz? İyi olmanızı seni ve bizi yaratan Ulu Tanrıdan dileriz. Siz 
de,  kardeşiniz  Bay  Mehmet  efendiden  sual  edecek  olursanuz,  şu  yazmış  olduğum 
kıymetli mektubun ilk satırından son satırına kadar vücudum sıhhat ve afiyettedir. 
Göndermiş  olduğun  ianeleri  aldık.  (Amerikanın  sözde  Türkiyede  yapdığı  yardım 
var,  biliyorsunuz,  o  yardıma  “iane”  diyorlar.  “İane”  kelmesini,  sözünü,  tabii, 
biliyorsunuz).  Allah  Size  daha  çok  versin.  Büyük  mitingler  ve  merasimlerle  buğdaları 
limanlara  boşalttık.  (Amerika  sözde  Türkiyeye  buğda  gönderiyor).  Sonra  İstanbuldan 
şehirlere  dağıttılar.  Yalnız  bizim  hükümet  şimdilik  başka  işle  iştigal  ettiğinden  bazı 
limanlardakı  gemileri  unutmuşlar.  Sizin  oğlanlar,  yani  Amerikalı  gemiciler  canı 
sıkıldığından  çekip  gitmişler.  Buğdaların  bir  kısmını  yaptıkları  büyük  işlerden  dolayı 
patronlara,  zavodçulara  verdiler.  Bizim  hükümet  zaten  onları  her  zaman  destekler. 
Kayseriye  gelen  buğdayı  Con  efendi  taşıdı.  Çok  kamyonu  var  Con  efendinin.  Yarıya 
taşıdı. Muhtarlar hane-hane dağıttılar, bir az taşlı çıktı, amma temizledik. Süt tozundan 
da  aldık.  Güzel-güzel  kaynatıp  içiyorduk,  bizim  kara  Ahmed  Hoca  “domuz  sütünden 
yapılmış  mahsuldur,  istifade  kabul  değildir”  dedi,  biz  de  dökdük.  İlimine  güvenir, 
öğretmen,  yani  köy  hocası,  okulda  çocuklarımıza  zorla  içiriyormuş,  öğretmene  haber 

---

 
184 
gönderdik, bağırdık, içirmiyor  şimdi. Siz bize buğdayı  gönderin, o  toz  olmasa da  olur. 
Hruşov amcanın da malı çok ya, ondan istemeyiz, biz sizden taraf”. 
Görüyorsunuz  ki,  bu  yazı  doğrudan  doğruya  Ahundzade  politik  satirinin,  Molla 
Nasreddinde ve Sabirde gelişmiş yolundan gidiyor. En güzel örneklerden biri. Bizim de 
tariximizde  Ahundzadenin  yaşadığı  sıralarda  bazı  islahatçılar  geldi.  Namık  Kemaller 
gibi, Ziya Paşalar gibi.  Fakat bunlarla Ahundzadenin arasındakı büyük fark şurda: Ne 
Namık  Kemal,  ne  Ziya  Paşa,  ne  Suavi  Efendi  hiç  bir  zaman  en  büyük,  o  zamankı  en 
büyük  düşmana  karşı  çıkmadı.  Namık  Kemal  bütün  eserlerinde  şerıyatı  tuttu,  şeriyata 
taraf  oldu.  Bu  bir.  İkincisi,  Namik  Kemalın  ve  bizim  islahatçıların  istedikleri  daha 
ziyade  meşruti  bir  imperatorluktur.  Yani  Sultan  Hamide  akıl  vermek,  Sultan  Hamidin 
kalbini, yüreğini yumşatarak Türkiyeye iyilik yapmaktır. 
Biliyorsunuz, Ahundzade materialist olarak ve Ahundzade zalime karşı nasıl kavga 
edileceğini göstererek hatta büyük bir Doğu ( Şark ) dünyası için örnektir. 
Bundan dolayı, izn verin yoldaşlar, şu büyük kürsüden, şu mübarek, güzel, güneşli, 
canımın içi, bir tanem Bakü şeherinden Ahundzadenin bugün, bütün Doğu halkları için 
kulaklarında  küpe  olmasına  gereken  sözü  ile  bitireyim  sözümü.  Ahundzade  diyor  ki, 
“zülmü  aradan  kaldırmak  için  mevzialar,  nasihatlar  zalimin  tabiatına  katiyen  tesir 
göstermemiştir.  Zülmü  aradan  kaldırmak  için  asla  zalime  müracaat  etmek  lazım 
değildir. Ve belki aksine mazluma demek lazımdır ki, ey nadan, sen ki, kudret, say ve 
bacarık  sahibisin,  zalimden  kat-kat  artıksan,  bes  ne  için  zülme  katlanırsan?  Kaflet 
uykusundan oyan ve zülmün atasına od vur.” 
Bu çağrış Türkiye halkı için de vardır. Bu çağrış bütün Doğu halkları için de vardır 
ve  çok  temenni  ediyorum,  çok  istiyorum  ki,  bütün  Şark  dünyasının  mazlumları 
Ahundzadenin bu beyannamesini can kulağı ile dinlesinler.” 
Mirzə  Fətəli  Axundovun  150  illik  yubileyi  Moskvada  da  təntənə  ilə  qeyd 
olunmuşdu.  Həmin  təntənələrdə  Nazim  Hikmət  Beynəlxalq  Sülh  Şurası  adından  çıxış 
etmişdi.  Bakıdakı  nitqindən  xeyli  fərqlənən  bu  çıxış  qısa  idi.  Mən  həmin  lent  yazısını 
əldə  etmişəm.  Çıxış  rus  dilində  olduğundan  onun  orijinalını  yox,  tərcüməsini 
diqqətinizə təqdim etmək istəyirəm. 

---

 
185 
“Yoldaşlar”! Mən Bakıda idim. Orada da Mirzə Fətəli Axundzadənin yubileyində, 
bayramında iştirak etdim. 
...  Bakıda  bir  həftə  oldum.  Mirzə  Fətəli  Axundzadənin  əsərlərinə  bir  daha  nəzər 
saldım.  Və  bu  zəkalı,  gözəl  insanla  çiyin-çiyinə  daha  bir  həftə  yaşadım.  Onunla 
dostluğum  mənə  çox  kömək  edir.  Və  mən  fəxr  eirəm  ki,  bəşər  övladı  Mirzə  Fətəli 
Axundzadə  kimi  nəhəng  simalar  yaratmışdır.  O,  hər  şeydən  əvvəl  humanistdir, 
beynəlmiləlçidir,  insanları  sevəndir,  sülh  və  səadətin  vurğunudur.  Mən  ona  həmişə 
minnətdaram. 
İndi  isə  icazə  verin,  mən  Beynəlxalq  Sülh  Şurası  adından  hamınızı  bu  yubiley 
münasibətilə  ilə  səmimi  qəlbdən  təbrik  edim.  Inanıram  ki,  siz  də  Mirzə  Fətəli 
Axundzadəni bizim kimi sevirsiniz.” 
Məndə  Nazimin  səsi  yazılmış  kasetlər,  disklər  var.  Nazimi  xatırlayanda  onları 
səsləndirirəm. Nazim Hikmət Azərbaycanın sənət nümunələrini respublikamızdan çox-
çox  uzaqlarda  da  böyük  iftixar  hissi  ilə  seyr  edir,  müxtəlif  qəzet  və  məcmuələrdə  öz 
sevincini bir oğul məhəbbəti ilə ifadə edirdi. Şair yazırdı: 
“Leninqrada  gəlmişəm  ki,  Azərbaycan  bəstəkarlarının  misilsiz  müvəffəqiyyətinin 
şahidi  olum.  Bu,  hədsiz  sevinc  gətirən  bir  hadisədir...  Leninqrad  Azərbaycan 
incəsənətinin istedadlı nümayəndəsi, olduqca gözəl “İldırımlı yollarla” baletini yaradan 
bəstəkar Qara Qarayevi hərarətlə salamlayır... 
Rus  teatrının  ilk  nəhəng  ulduzları  bu  səhnədə  parlamışdır.  Budur,  indi  burada 
müəllifi  Azərbaycan  bəstəkarı  Qara  Qarayev  olan,  tamamilə  yeni  və  müasir  bir  əsər 
meydana gəlmişdir. Bu, çox fərəhlidir. Bu da xoşdur ki, Azərbaycan musiqisi cəsarətlə 
ümumittifaq  və  ümumdünya  meydanına  çıxır.  Azərbaycan  bəstəkarlarının  yaratdıqları 
simfonik  poemalar  və  muğamlar,  baletlər,  süitalar  və  mahnılar  dünyanın  bir  sıra 
ölkəsində səslənir. 
Bugün artıq müasir dövrün ən mühüm problemlərindən biri olan irqi ayrı-seçkilik 
mövzusuna  –  beynəlxalq  mövzuya  həsr  edilən  əsər  meydana  çıxmışdır.  Azərbaycan 
bəstəkarları hər cür tərifə və şərəfə layiqdirlər! 

---