Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
210
211
Yeltsin
, muhaliflerin çoğunluğu oluşturduğu parlamento ile sık sık
fikir ayrılıkları yaşamıştır. Kimi durumlarda parlamento, elindeki tek
yetki olan suçlandırma girişimine başvurmaktan veya bu imkanı tehdit
olarak kullanmaktan çekinmemiştir.
Yeltsin döneminde 1995-1999 yılları
arasındaki sekiz suçlandırma denemesinin hiçbirisi Duma aşamasını dahi
geçememiştir. Bunda anayasal düzenlemelerin bu mekanizmayı neredeyse
imkansız hale getirmiş olması en önemli faktördür. Ancak, fiiliyatta bu
mekanizma, devlet başkanı karşısında denetim araçlarından mahrum
olan muhalefetin hoşnutsuzluğunu dile getirebileceği bir platforma
dönüşmüş ve zaman zaman siyasi pazarlık aracı olarak kullanılmıştır.
54
Putin Dönemi
Aralık 1999’da yapılan Üçüncü Duma (2000-03) seçimlerinde, en fazla
oyu sırasıyla
Komünist Partisi, Kremlin yanlısı
Birlik Partisi (
Unity) ve
Anavatan Rusya Partisi
(
Fatherland-All Russia, OVR) almıştır.
55
Böylece
ilk defa, bu seçimle Kremlin, Duma içerisinde önemli bir desteğe sahip
olmuştur.
Putin’in doğrudan dahliyle ya da
Remington’un ifadesiyle
Kremlin’in manipülasyon yeteneğiyle
56
Birlik Partisi, kısa bir süre sonra,
Komünist Partisi
ve
Halkın Temsilcileri Partisi’yle 228 üyeli bir çoğunluk
koalisyonu oluşturmayı başarmıştır. Bu partiler, aralarında anlaşarak
komisyon başkanlıklarının ve başkan vekilliklerinin fraksiyonlar veya
gruplar arasında güçleriyle orantılı şekilde dağıtılması ilkesini terk
ederek söz konusu makamları kendi aralarında paylaştılar.
57
Birlik Partisi,
daha sonra, Duma’daki diğer fraksiyonlarla koalisyon oluşturarak devlet
başkanı veya hükümetin sunduğu önemli kanun önerilerinin Duma’da
kabul edilmesinde, her zaman parti disiplinini sağlayamasalar da, önemli
rol oynamıştır.
58
Aralık 2001’de ise
Birlik Partisi,
OVR ve
Rusya’nın Bölgeleri
partileri birleşerek
Birleşik Rusya (
United Russia) Partisini kurmuşlardır.
59
Ancak takip eden birkaç yıl Kremlin yanlısı koalisyon, parti disiplininin
54
Şen,
Rusya Federasyonu Siyasal Sistemi, s.118-123.
55
White,
Understanding Russian Politics, s.36.
56
Remington, “The
Russian Federal Assembly, 1994-2004,” s.130.
57
Donaldson, “Russia,” s.244-245.
58
Bu dönemde (2000-2003) kabul edilen kanunların %95’inin veto edilmeden Başkan (Putin) tarafın-
dan imzalanması ve kararname çıkarma yetkisinin daha az kullanılması, değişen parlamento kom-
pozisyonunun devlet başkanın siyasi tutumuna/davranışlarına nasıl yansıdığının da göstergesidir
(Remington, “The Russian Federal Assembly, 1994-2004”, s.131).
59
Vladimir Gel’man, “United Russia, Ruling Party of Emperor’s
New Clothes,” 2002,
http://www.ponarseurasia.org/sites/default/files/policy-memos-pdf/pm_0255.pdf,
Erişim:30.01.2013, s.2.
Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
212
213
zayıf olması nedeniyle her zaman istikrarlı bir tutum sergileyememiştir.
Dolayısıyla Kremlin, yasama önceliklerinin kanunlaşması için zaman
zaman pazarlık yapmak zorunda kalmıştır.
60
2003 ve 2007 Duma seçimleri sonucunda ise, devlet başkanı ve
parlamento arasındaki ilişkilerin seyrini değiştirecek Duma kompozisyonu
ortaya çıkmıştır. Her iki seçimde Kremlin yanlısı partiler Duma’daki
çoğunluğu oluşturmuşlardır. Kremlin yanlısı
Birleşik Rusya, 2003
seçimlerinde parti listelerinin üçte birini ve tek-isimli seçim çevrelerinin
yarısını elde etmiş ve kısa bir süre sonra ise, transfer ettiği bağımsızlarla
birlikte üye sayısı anayasa değişikliği yapabilmesine yetecek çoğunluğa
ulaşmıştır. Daha önemlisi en büyük muhalefet partisi olan
Komünist
Partisi
’nin üye sayısı azalmış ve
Liberal Demokratik Parti hiç sandalye
kazanamamıştır.
61
2007 Duma seçimlerinde, seçim kampanyası süresince
kendisini
Putin’in partisi ve seçimleri de
Putin’e yönelik bir referandum
olarak lanse eden
Birleşik Rusya oyların %64.30’unu alarak 315 sandalye
elde etmiştir.
62
2011 yılında yapılan parlamento seçimlerinde ise 2007
seçimlerine kıyasla düşüş gösteren
Birleşik Rusya oyların %49’unu
alarak 238 sandalye ile parlamentoda çoğunluğu elde etmiştir. İkinci
sıradaki Rusya Komünist Partisi %19 oyla 92 sandalye kazanmıştır.
63
2016 seçimlerinde Birleşik Rusya Partisi oylarını %54’e yükselterek 450
sandalyenin 343’ünü kazanmıştır.
64
Putin döneminde parlamento çalışmalarının tamamen yürütme
merkezli hale gelmesinde en önemli unsur, son üç seçimde Kremlin
yanlısı Birleşik Rusya Partisi’nin Parlamentoda ezici çoğunluğa sahip
olmayı başarmasıdır.
Birleşik Rusya Partisi’ne atfedilen en önemli özellik
“Gücün Partisi” (
Party of Power) olmasıdır. Bu kavram, otorite tarafından
ve otoriteyi desteklemesi amacıyla organize edilen partileri ifade
60
Remington, “The Russian Federal Assembly, 1994-2004,” s.122.
61
White,
Understanding Russian Politics, s.36
62
White,
Understanding Russian Politics, s.40.
63
“Russian
Federation,
Elections to State Duma, 4 December 2011”.
http://www.osce.org/odihr/86959?download=true, Erişim:09.04.2014, s.20.
64
“Russian election: Big victory for Putin-backed party United Russia”, BBC, 19.09.2016, http://www.
bbc.com/news/world-europe-37403242, Erişim:07.11.2016.