Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.1.2. Hükümet Kurma
Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 220 221 getiren kanun değişikliğini veto etmiş; ancak, kanunun Parlamentoda aynen kabul edilmesi üzerine onaylamak zorunda kalmıştır. 109 Duma ve Federasyon Konseyi Arasındaki Uyuşmazlıklar Yeltsin ve Putin dönemine ait farklılık arz eden diğer bir husus, Parlamentoyu oluşturan iki kanat arasındaki gerilimlerin sayısındaki azalmadır. Kremlin, 2000 tarihli kanun değişikliğinden sonra Federasyon Konseyi üyelerinin atanmasında dolaylı ve filtreleyici bir rol oynamış 110 ve Federasyon Konseyindeki pozisyonların dağılımındaki merkezileşme, üst kanadın özerkliğini zayıflatmıştır. Birinci Duma (1994-95) döneminde kanun önerilerinin 1/3’ü, İkinci Duma’da (1996-99) 1/4’ü, Federasyon Konseyi tarafından reddedilirken Üçüncü Duma döneminde (2000- 03) bu oran %10’un altına 111 , Dördüncü Duma’da (2003-07) ise %3 seviyelerine 112 gerilemiştir. İki meclisin anlaşamaması durumunda kurulan özel veya uzlaşma komisyonlarının sayısındaki azalma, iki meclis arasındaki çatışmaların azaldığını gösteren bir diğer istatistiki veridir. 109 Jadwiga Rogoza, “In Putin’s Shadow, Dmitry Medvedev’s Presidency”, 2011, Centre For Eastern Stu- dies, http://www.osw.waw.pl/sites/default/files/policy_briefs_26.pdf, Erişim:25.01.2014, s.24. 110 İlk defasında üyelerin %80’inin başkanlık onayından geçtiği söylenmektedir. (Chaisty, “The Legisla- tive Effects of Presidential Partisan Power in Post Communist Russia,” s.435). 111 Paul Chaisty, “Majority Control and Executive Dominance: Parliament-President Relations in Putin’s Russia,” Leading Russia, Putin in Perspective içinde, Alex Pravda ed. (New York: Oxford University Press, 2005), s.135. s.119-139. 112 Chaisty, “The Legislative Effects of Presidential Partisan Power in Post Communist Russia,” s.447. Kremlin Sarayı Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 222 223 İkinci Duma’da (1996-99) 188 kanun önerisi, uzlaşma komisyonları ve özel komisyonlarda sağlanan uzlaşma sonucu kanunlaşırken, bu sayı Üçüncü Duma’da (2000-03) 64’e düşmüştür. 113 Sonuç olarak , kararname çıkarma yetkisi ve veto yetkisine ilişkin istatistiki veriler Yeltsin döneminde ilişkilerin çatışmacı bir hüviyette seyrettiğini göstermektedir. Putin döneminde ise, parlamento-başkan ilişkilerini belirleyen dinamikler değişmiş ve parlamentoda oluşan Kremlin yanlısı istikrarlı çoğunluk sayesinde kanun yapım süreci, gerek erkler arasında gerekse Parlamentoyu oluşturan iki kanat arasında daha az çatışmacı bir hüviyet kazanmıştır. 114 Parlamento ve devlet başkanı arasındaki güç mücadelesinin yasama faaliyetlerine yansımalarını değerlendiren Chaisty, Putin döneminde Kremlin yanlısı çoğunluğun oluşmasıyla, küçük partilerin ve üyelerin etkisinin azaldığını, kurumsal güç ve yetkilerin çoğunluk partisinde toplandığını ve bu durumun Westminster tipi parlamenter rejimlerde görülen türde kurumsal davranışlara ve politikalara neden olduğu tespitini yapmaktadır. Yazara göre, yasama süreci daha dışlayıcı, çatışmacı ve yürütme-egemen hale gelmiştir. Bu durumun yasama faaliyetlerine yansıması ise, kanun yapım sürecinin hızlanması, 115 veto edilen kanun sayısının azalması ve kararname çıkarma yetkisinin daha az kullanılması şeklinde olmuştur. 5.1.2. Hükümet Kurma Rusya’da hükümetlerin kurulmasında nihai söz sahibi devlet başkanıdır. Hükümetler açısından parlamento desteği önemlidir; ancak hayati bir özellik arz etmemektedir. Zira atanan başbakan adaylarının üç kez üst üste reddedilmesi veya mevcut hükümete üç ay içerisinde ikinci kez güvensizlik oyu verilmesi durumunda, Duma’yı feshetme yetkisine sahip olan devlet başkanı devreye girmektedir ki bu Duma açısından ciddi bir tehdit anlamına gelmektedir. Yine de Yeltsin döneminde muhaliflerin 113 Chaisty, “Majority Control and Executive Dominance: Parliament-President Relations in Putin’s Rus- sia,” s.135. 114 Chaisty, “Majority Control and Executive Dominance: Parliament-President Relations in Putin’s Rus- sia,” s.129, 135. 115 Chaisty, kanun önerilerinin başkan tarafından imzalanmasına kadar geçen sürenin, önemli kanunlar için, Yeltsin döneminde iki yıla ulaştığını, 2002’den itibaren 10 aya, Dördüncü Duma (2003-07) dö- neminde altı aya kadar düştüğünü belirtmektedir. (Chaisty, “The Legislative Effects of Presidential Partisan Power in Post Communist Russia,” s.450). Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 222 223 çoğunlukta olduğu Duma, hükümet kurma sürecinde birtakım tavizler elde edebilmiş ve bir kez de kendi tercihini karşı tarafa kabul ettirmeyi başarmıştır. Putin döneminde ise, Duma ve devlet başkanının hükümet kurma sürecinde karşı karşıya geldiği bir durum yaşanmamıştır. Yeltsin döneminde (1993-1999) Duma ve devlet başkanı, hükümetin kurulması aşamasında pek çok kez karşı karşıya gelmiş ve her iki taraf da karşılıklı tavizler elde etmeyi başarmıştır. Duma, başbakan adaylarına güvenoyu vermeyi reddederek veya görevdeki hükümete güvensizlik oyu vererek devlet başkanını, farklı bir ismi aday göstermeye veya kabine içerisindeki bazı bakanları azletmeye zorlayabilmiştir. Duma’da ilk güvensizlik oylaması 27 Ekim 1994’te Başbakan Victor Chernomirdin’e karşı yapılmış ancak çoğunluk desteği sağlanamamıştır. Parti disiplininin zayıf olduğu bu oylamada parti politikalarına uygun hareket eden üye sayısı oldukça az olmuştur. Başarısızlığa rağmen, Yeltsin, ikinci bir oylamanın önüne geçmek amacıyla tarım bakanını görevden almaya ve yerine muhalefet partisinin bir temsilcisini atamaya razı olmuştur. 116 Haziran 1995’te ise Duma, Çeçenistan’daki savaşın yönetiminden duyduğu hoşnutsuzluğu göstermek amacıyla hükümete güvensizlik oyu vermeyi başarmıştır. Bu oylamada üyelerin %68,9’u hükümet aleyhine oy kullanmıştır. Ancak devlet başkanı, güvensizlik oylamasını kabul etmemiş, fakat ikinci oylamada aynı akıbetle karşı karşıya kalmamak için bazı tavizler vermek zorunda kalmıştır. Yeltsin, istifaları istenen içişleri bakanı, Federal Güvenlik Servisi başkanı ve başbakan yardımcısını görevden almıştır. Başkan ayrıca, hükümete 1996 bütçesiyle ilgili Duma ile işbirliği yapma emri vermiş ve bazı Duma üyelerinin Çeçenistan delegasyonunda görevlendirilmesine müsaade etmiştir. Tüm bu tavizlere 116 Cole Joseph Harvey, “The Doubled-Headed Eagle:Semi Presidentialism and Democracy in Fran- ce and Russia”, 2008, http://d-scholarship.pitt.edu/9393/1/Harvey_Cole_ETD2008.pdf, Erişim:30.01.2013, s.49. Victor Chernomirdin Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|