Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
216
217
değiştirmeyecek duruma gelmiştir.
 
Seçim kanunlarında ve parlamentonun 
kurumsal  yapısındaki  bir  dizi  değişiklikle  Parlamento,  Remington’un 
ifadesiyle saf dışı bırakılmıştır.
87
Yeltsin
’in aksine Putin, kendisini destekleyen ittifak sayesinde, gerek 
yasama  faaliyetlerinde  gerekse  hükümet  kurma  sürecinde  istediği 
sonucu  elde  etmekte  hiç  zorlanmamıştır.  Bahsedilen  siyasi  gelişmeler 
ve neticesinde hayata geçirilen bir dizi hukuki değişikliklerin Yeltsin ve 
Putin
 dönemlerinde yasama faaliyetleri ile hükümet kurma sürecine nasıl 
yansıdığı takip eden bölümde izah edilmektedir.
5.1.1. Yasama Faaliyeti
1993  Anayasası,  yasama  alanında  devlet  başkanına  önemli  yetkiler 
vermektedir. Kararname çıkarma yetkisi ile devlet başkanı belirli kısıtlar 
içerisinde proaktif olarak yasama faaliyetinde bulunabilmektedir. Kanun 
önerisi sunma ve veto yetkisi ise reaktif yetkiler olup, devlet başkanının 
yasama gündemini belirlemesine fırsatı vermektedir.
Kararname Çıkarma Yetkisi
Anayasa ve mevcut federal kanunlara aykırı olmamak kaydıyla ülke 
genelinde bağlayıcı kararname çıkarma yetkisi, devlet başkanının yasama 
alanında  proktif  hareket  etmesine  olanak  veren  önemli  bir  yetkidir. 
Ancak kararname çıkarma yetkisi sınırsız bir yetki değildir. Her şeyden 
önce  Anayasa,  belirli  konuların  sadece  kanunla  düzenlenmesini  ve 
kararnamelerin,  kanunlara  aykırı  olamayacağını  açıkça  belirtmektedir. 
Kararnamelerin  kanunlara  aykırı  olduğu  yönündeki  iddiaları  karara 
bağlama yetkisi Anayasa Mahkemesine aittir.
88
Kararname çıkarma yetkisi, gerek Yeltsin’in gerekse Putin’in sıklıkla 
başvurdukları bir yetki olmuştur. Gizli ve hizmete özel olarak çıkarılan 
kararnameler nedeniyle gerçek sayının tam olarak ortaya konamayacağını 
ifade eden akademisyenlerin verdikleri tahmini rakamlar, yıllık 1000’den 
fazla kararname çıkarıldığını göstermektedir.
Yeltsin
,  başkanlığının  ilk  yıllarında  pek  çok  reformu,  Parlamentoyu 
by-pass ederek kararnamelerle hayata geçirme yolunu tercih etmiştir.
89
 
87
  Remington, “The Russian Federal Assembly, 1994-2004,” s.122-123.
88
  Sakwa, Russian Politics and Society, s.195.
89
  Remington, “The Russian Federal Assembly, 1994-2004,” s.128.

---

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
218
219
Yeltsin
 döneminde çıkarılan kararnamelerin yaklaşık üçte biri normatifti; 
başka bir deyişle idari ve icraî konulara yönelik olmayıp doğrudan siyaset 
yapıcı karakter
90
 arz etmekteydi. 1994-1998 döneminde 1420’si normatif 
olmak  üzere  toplam  8443
91
  kararname  çıkarılırken  aynı  dönemde 
Parlamentoda  kabul  edilen  ve  devlet  başkanı  tarafından  onaylanan 
kanun  sayısı  822’dir.
92
  Yine  Remington’un  verdiği  istatistiklere  göre, 
1994-96  yılları  arasında  3528  kararname  yayımlanmışken  1544  gizli 
(yayımlanmamış) kararname imzalanmıştır. 1993-2000 yılları arasında 
çıkarılan  gizli  kararnamelerin  sayısı  ise  yıllık  500’ün  üzerindedir.
93
 
Bu  döneme  has  bir  özellik  de,  başkanın  çıkardığı  normatif  kararname 
sayısının  zamanla  azalmasıdır  ki  bunun  temel  nedeni,  Parlamentonun 
pek  çok  önemli  alanı  kanunla  düzenleyerek  devlet  başkanının  hareket 
alanını daraltmış olmasıdır.
94
 
Yeltsin,
  kararname  çıkarma  yetkisini  keyfi  ve  siyasi  amaçları  için 
kullanmaktan  da  çekinmemiştir.  O  kadar  ki,  “Rusya  Anayasasının 
garantörü”  sıfatını  haiz  olmanın  verdiği  avantajla  olağanüstü  hal  ilan 
etmeden  ve  Federal  Meclisin  onayını  almadan  1994’te  Çeçenistan’a 
kararname  ile  savaş  açmıştır.  Yine,  Parlamentonun  istediği  kanun 
önerilerini  kabul  etmediği  durumlarda  Yeltsin,  dilediği  kararnameleri 
çıkarmaktan çekinmemiş, hatta kanunla belirlenen seçim tarihlerini ve 
vergi oranlarını kararnamelerle değiştirme yoluna gitmiştir.
95
 
Yeltsin, önemli kararları uygulamak için kararname çıkarma yetkisini 
sıklıkla kullanırken, Putin başkanlığının ilk yılları hariç bu yola daha az 
başvurmuştur.
96
  Çünkü  Parlamentoda  sahip  olduğu  çoğunluk  desteği 
sayesinde istediği kapsamlı ve çok önemli (vergi, sosyal güvenlik, piyasa 
ekonomisi, federasyon kanunları, yargı, tekeller vs.)
 kanunları çıkarmayı 
90
  Normatif nitelikli kararnamelerin çoğu, ulusal güvenlik, sosyal devlet, ekonomi, yeniden yapılanma, 
sektör desteği, finans ve kredi gibi siyasi konularla ilgiliyken normatif olmayan kararnameler ise 
kamu görevlerinin atanması ve görevden alınması gibi konularla ilgili olmuştur. (Tiffany A. Troxel, 
Parliamentary Power in Russia
, 1994-2001 (New York:Palgrave Macmillan, 2003), s.81).
91
  Bu rakam yayımlanmış ve yayımlanmamış kararnameleri kapsamaktadır.
92
  Troxel, Parliamentary Power in Russia, 1994-2001, s.79, 80.
93
  Aleksandra Shebaltseva, “Is Russia a Constitutional Democracy? Checks and Balances in the Russi-
an Constitutional System”, 2008,  
http://www.etd.ceu.hu/2008/shebaltseva_aleksandra.pdf, Erişim: 17.04.2014, s.47.
94
  Troxel, Parliamentary Power in Russia, 1994-2001, s.82.
95
   Shebaltseva, “Is Russia a Constitutional Democracy? Checks and Balances…”, s.45-46.
96
  Oleh  Protsyk,  “Ruling  With  Decrees:  Presidential  Decree  Making  in  Russia  and  Ukraine”,  2004, 
http://www.policy.hu/protsyk/Publications/RulingwithDecrees.pdf, Erişim:01.02.2013, s.640.

---