Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.2. Devlet Başkanı-Başbakan/Hükümet İlişkisi
Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 224 225 rağmen ikinci kez güvensizlik oylaması yapılmış; ancak, güvensizlik oyu için gerekli çoğunluk sağlanamamıştır. 117 1997’de yine Başbakan Chernomyirdin’e karşı güvensizlik oylaması ihti- maliyle karşı karşıya kalan Yeltsin, 1998 bütçesinde yer alan tartışmalı vergi düzenlemesini kanun metninden çıkarmaya, konut reformunu er- telemeye, devlet başkanının başbakan üzerindeki yetkisini kısıtlayan bir kanunu imzalamaya, Duma üyeleriyle düzenli olarak yuvarlak masa top- lantıları düzenlemeye razı olmuş; TV ve radyolarda parlamento çalışma- larına daha fazla yer verilmesine onay vermiş ve maliye bakanını görev- den almıştır. 118 Mart 1998’de Başbakan Chernomir- din ’i görevden alan Yeltsin, yerine Ser- gei Kiriyenko ’yu önermiş ve fakat ilk oylamada Duma’dan yeterli desteği alamamıştır. Bir hafta sonraki ikinci oylamada ise üyelerin %60’ı aleyhte oy kullanınca, üçüncü oylama önem kazanmıştır. Çünkü başbakan adayı- nın üçüncü kez reddi, Anayasa gereği Duma’nın feshini ve seçimlerin yeni- lenmesini gerektirmekteydi. Böyle bir risk karşısında Duma %55.8 çoğunluk- la Kiriyenko’yu destekleme kararı almıştır. Duma, ilk iki oylamayı zaman ve taviz elde etmek için kullansa da ödenecek maliyet göze alınamadığı için üçüncü kez başbakan adayını reddedememiştir. Yeltsin bu oylama- da daha önceki örneklere kıyasla fazla taviz vermek zorunda kalmamış, imza bekleyen birkaç kanunu veto etmeyeceğine dair söz vermekle ye- tinmiştir. Hatta Duma’yı feshederek seçim kanunlarında kararnamelerle değişiklik yapacağı tehdidinde bulununca Duma, suçlandırma tehdidi ile karşılık vermiştir. Zira suçlandırma girişimi başladıktan sonra Duma’nın feshi mümkün değildi. 1998 ekonomik kriziyle karşı karşıya kalan Kiri- yenko ve hükümeti kısa süre sonra günah keçisi ilan edilmiş ve Yeltsin tarafından görevden alınmıştır. 119 117 Harvey, “The Doubled-Headed Eagle:Semi Presidentialism…”, s.50. 118 Harvey, “The Doubled-Headed Eagle:Semi Presidentialism…”, s.51. 119 Harvey, “The Doubled-Headed Eagle:Semi Presidentialism…”, s.52. Sergei Kiriyenko Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 224 225 Yeltsin , Kiriyenko’nun yerine tekrar Chernomirdin ’i aday göstermiş; ancak, Duma’ya birtakım güvenceler vermesine rağmen Chernomydin ilk iki oylamada yeterli desteği alamamıştır. Duma üyeleri, siyaseten zayıf Yeltsin’in Duma’yı feshedecek siyasi iradeden yoksun olduğunu hissetmişler ve Yeltsin üçüncü kez Chernomirdin’i aday gösterirse suçlandırma girişimini hayata geçirecekleri tehdidinde bulunmuşlardır. 120 Kamuoyu araştırmalarının Dumanın feshi üzerine yapılacak seçimlerden sonra da muhalif bir Duma kompozisyonunun ortaya çıkacağını gösterdiği bir ortamda, Yeltsin ve siyasi parti liderleri, yapılan pazarlıklar sonunda yeni bir isim üzerinde anlaşmaya varmışlardır. 121 Yeltsin , üçüncü oylamada Yevgeni Primakov’u aday göstermek zorunda kalmıştır. Primakov, Duma üyelerinin %70’inin onayını alarak başbakan seçilmiştir. Bu olay, Duma’nın, kendi tercihlerine uygun birisinin başbakan olarak atanmasını sağlamaya muvaffak olduğunu göstermektedir. 122 Devlet Başkanı Putin, 2000 ve 2007 yılları arasında dört başbakanla birlikte çalışmıştır. Putin , başbakan ve bakanları atarken parlamento çoğunluğunun görüşlerine göre değil, tamamen siyasi stratejilere göre hareket etmiştir. 2004 ve 2007 yıllarındaki başkanlık seçimleri öncesinde stratejik hamle olarak başbakanı görevden alma yetkisini iki kez kullanmıştır. 2004 başkanlık seçimlerinde kısa bir süre önce görevden alınan Kasyanov hükümetinin yerine Birleşik Rusya Partisi mensupları da dâhil Duma üyelerince bile yeterince tanınmayan Mikhail Fradkov’un ve 2008 120 Harvey, “The Doubled-Headed Eagle:Semi Presidentialism…”, s.55. 121 White, Understanding Russian Politics, s.81. 122 Harvey, “The Doubled-Headed Eagle:Semi Presidentialism…”, s.54. Yevgeni Primakov Dimitri Medvedev, Başbakan Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 226 227 başkanlık seçimlerinden öncesinde istifa eden Fradkov’un yerine, geçiş sürecine uygun biri olduğu düşünülen Victor Zubkov’un başbakan olarak atanması, Kremlin yanlısı Birleşik Rusya’nın hâkimiyetindeki Duma ile Putin arasında bir sorun teşkil etmemiştir. 123 2008 yılında Anayasa gereğince üç kez üst üste devlet başkanı seçilemeyecek olan Putin istifa ederek, Dimitri Medvedev’e devlet başkanlığını önerirken kendisi de başbakan olmayı kabul etmiştir. 2012 yılında ise anayasal bir engeli kalmayan Putin yeniden devlet başkanı seçilmiş, Medvedev de tekrar başbakanlık koltuğuna oturmuştur. Özetle , Duma’nın atanan başbakana rıza göstermemesi veya hükümete güvensizlik oyu vermesi durumunda devlet başkanın Dumayı feshetme yetkisine sahip olması, Duma’nın varlığını tehdit edecek niteliktedir. Buna rağmen, Yeltsin döneminde Duma, atanan başbakana onay vermeyerek veya mevcut hükümete güvensizlik oyu vererek birtakım tavizler elde etmeyi başarabilmiştir. 5.2. Devlet Başkanı-Başbakan/Hükümet İlişkisi Rusya’da devlet başkanı ve hükümet arasındaki ilişki tarif edilirken “güçlü başkan-zayıf hükümet” nitelemesi yaygın bir şekilde dile getirilmektedir. Bir tarafta başbakan ve bakanların atanmasında ve görevden alınmasında nihai söz sahibi devlet başkanı, diğer tarafta ise kendi iradesiyle istifa dahi edemeyen bir başbakan ve hükümet bulunmaktadır. Anayasa, devlet başkanını yürütme erkinin bir parçası olarak değerlendirmese de pratikte yürütme yetkisi, devlet başkanı ve hükümet arasında paylaşılmıştır. “Başkan, başkanlık eder; hükümet yönetir” şeklindeki ayrımı Rusya örneğine uyarlamak oldukça zordur. Devlet başkanı başkanlıktan öte bir işleve sahiptir. Dış ilişkiler, iç politika, güvenlik ve idari meselelerde devlet başkanı esas aktör konumundayken hükümet, ekonomik ve sosyal konularla ilgilenmektedir. Bakanlar ise, ulusal politikaları belirleme kapasitesine sahip değildirler. Bakanlardan beklenen hükümet politikalarını hayata geçirmek ve görev alanıyla ilgili faaliyetleri diğer bakanlıklarla koordineli bir şekilde yürütmektir. 124 Protsyk’e göre, Rusya’da yürütme içi çatışma seviyesi, post-komünist ülkeler ile kıyaslandığında oldukça düşük seviyededir ve devlet 123 Harvey, “The Doubled-Headed Eagle:Semi Presidentialism…”, s.109-110. 124 Sakwa, Russian Politics and Society, s.114. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|