Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 232 233 kapasitesini güçlendirdiği söylenemez. Ancak gerek soru gerekse araştırma komisyonları kurmanın en belirgin sonucu, yürütme organlarından Parlamentoya ciddi bir bilgi akışının sağlanmasıdır. Yürütmenin yıllar itibariyle daha fazla bilgiyi Federal Meclisle paylaşmasına neden olan diğer bir faktör, bütçe sürecidir. Bütçe kanunlarında eskiye göre daha detaylı bilgilerin yer aldığını belirten Remington, Parlamentonun 1998’de çıkardığı bir Kanunla, devlet organlarının devlet kaynaklarını keyfi şekilde kullanma yetkilerini sınırladığını, harcama limitlerinin dışına çıkmayı yasaklayarak bütçe disiplinine riayet etmeye zorladığını; 146 kanunla veya idari işlemle kurulan devlet organlarının bütçe denetimi dışında tutulan bütçe dışı-ekstra hesaplarını tedricen kontrol altına aldığını belirtmektedir. Yazar, 2002’den itibaren, Duma içerisinde istikrarlı çoğunluk desteğini alan hükümetlerin daha dengeli bütçe hazırlama kapasitelerinin, Yeltsin döneminin aksine, daha az taviz vermek zorunda kalmaları nedeniyle arttığını belirtmektedir. 147 Parlamentonun denetim kapasitesi hakkındaki çalışmasında Whitemore, 2003 ve 2007 seçimlerinden sonra, Kremlin yanlısı çoğunluğun hâkimiyetine giren Duma’nın denetim faaliyetlerinin azaldığını belirtmektedir. Yazar, 2002 yılından itibaren, bakan veya kamu görevlisini dinlemek için yapılan toplantı (hearing) ve verilen soru (interpellation) sayısının azaldığı belirtmektedir. 1999-2002 yılları arasında sabit seyreden hearing sayısı, 2002’den itibaren azalmaya başlamış ve 2008 yılında 29’a düşmüştür ki, bu rakam 2001 yılına kıyasla 1/3 oranında azalmayı göstermektedir. Soru sayısı ise, 2003’ten itibaren yarıdan fazla oranda azalmıştır. Parlamentonun Hesap Kurulundan talep ettiği denetim sayısının da 2000 yılından sonra azaldığını tespit eden Whitemore, buna karşın “hükümet saati” adı verilen uygulama için ayrılan sürenin arttığını belirtmektedir. 148 146 Remington, “Separation of Powers and Legislative Oversight in Russia”, s.10-12. 147 Remington, “Separation of Powers and Legislative Oversight in Russia,” s.15. 148 Sarah Whitemore, “Parliamentary Oversight in Putin’s Neo-Patrimonial State. Watchdogs or Show- dogs”, 2010, http://isites.harvard.edu/fs/docs/icb.topic978083.files/Parliamentary%20oversight. pdf, Erişim:06.05.2013, s.1012. Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 232 233 6. SİYASAL SİSTEM HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR Rusya Federasyonu, anayasal özellikleri itibariyle “yarı-başkanlık” modeline sahip bir ülkedir. Devlet başkanının, sahip olduğu anayasal güç ve yetkilerle siyasi sistemin merkezine yerleştiği yaygın bir değerlendirmedir. Devlet başkanının siyasal sistem içerisindeki merkezi konumu nedeniyle Rusya siyasal sistemi değerlendirilirken “başkanlık”, “süper başkanlık”, “başkanlaşmış yarı-başkanlık” şeklindeki tasnifler de yapılagelmiştir. 149 Hatta Gorbaçov, devlet başkanının sahip olduğu yetkilerin İmparatorluk çarlarından daha fazla olduğunu ifade etmiştir. 150 Rusya’daki siyasal sistemi için kullanılan başkanlık veya süper/hiper başkanlık tarifinin; Anayasa’daki siyasal dizayna değil, ülkedeki siyasi pratiklere ve başkanın merkezi konumuna atfen yapılan bir betimleme olduğu görülmektedir. Yarı-başkanlığı, “Anayasanın doğrudan halk tarafından sabit bir dönem için seçilen devlet başkanı ve yasama organına karşı sorumlu bir başbakan ve kabineyi birlikte öngördüğü sistem” olarak tanımlayan Elgie’ye göre, Rusya yarı-başkanlıktır. 151 Yarı başkanlığı, “hükümetin varlığının yasama meclisine veya seçilmiş bir devlet başkanına bağlı olduğu” sistem 152 olarak tarif eden Cheibub da Rusya’yı yarı-başkanlık olarak nitelendirmektedir. 153 Troxel, başkanla parlamentonun sadece kâğıt üzerindeki değil, uygulamadaki yetkilerini dikkate alarak Rusya’yı yarı-başkanlık olarak tarif etmektedir. 154 Troxel’e göre, Rusya Linz’in tasnifine göre de yarı başkanlık kategorisinde yer almaktadır. Zira Linz’e göre, başkanın halk tarafından seçildiği ve başbakanın parlamentonun güvenine muhtaç olduğu sistem yarı- başkanlık sistemidir. 155 Yarı başkanlık modelini iki alt sınıfa ayırarak inceleyen Shugart ve Carey’e göre Rusya, başkanlı-parlamenter sisteme sahiptir. Bu sistemde, başbakan ve hükümet, hem parlamentoya hem de devlet başkanına karşı sorumlu olup her ikisi tarafından görevden 149 Rusya’daki siyasi sisteme ilişkin ortaya konan görüşler çalışmanın son bölümünde ele alınmıştır. 150 White, Understanding Russian Politics, s.76. 151 Robert Elgie, Semi-Presidentialism, Sub-types and Democratic Performance (New York:Oxford Uni- versity Press, 2011), s.22. 152 Jose Antonio Cheibub, Presidentialism, Parliamentarism, and Democracy (Cambridge:Cambridge University Press, 2007), s.134,135. 153 Cheibub, Presidentialism, Parliamentarism, and Democracy, s.145. 154 Troxel, Parliamentary Power in Russia, 1994-2001, s.42, 174. 155 Troxel, Parliamentary Power in Russia, 1994-2001, s.12. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|