Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
suya   ihtiyaç   duymaz.   Dişi   güve,   yumurta   bırakmaya   başladıktan 
yaklaşık   4-10   gün   sonra     larva   çıkışı   olmaktadır.   Dişi   ortalama 
300-600   yumurta   yumurtlamaktadır.   Kimi   dişi   güveler   1800 
yumurtaya varan sayıda  yumurta bırakabilmektedir.  Erişkin 3 günden 
30 günden daha fazla bir süre canlı kalabilmektedir.  Büyük balmumu 
güvesi   daha   düşük   sıcaklıkta   daha   uzun   süre   yaşamaktadır.   Dişi 
ortalama   40°C’de   3.8   gün,   20°C’de   19.6   gün   yaşamaktadır. 
Döllenmiş dişiler 30-32°C’de 7 gün içinde ölmektedir.
Erkek   2   feromen   bileşiği   ve   kısa   titreşimli   ultrasonik     sesler 
çıkararak   dişileri   kendisine   çekmektedir.   Kovan   civarındaki 
ağaçlardaki erkek güveler kanatlarıyla havalandırma yaparak dişileri 
kendilerine   çekmeye  çalışmaktadır.     Dişi   güveler   civardaki   ağaçlık 
bölgede erkek güveyle çiftleşmektedir. Çiftleşme uçuşu akşamları ılık 
havalarda olmaktadır. Döllenen dişi güve, bir gün sonra arı kolonisine 
geri   dönerek   yumurtlamaya   başlamaktadır.     Döllenmiş   dişiler   arı 
kolonilerinde kalmazlar.  Gün ışımadan önce her biri ağaçlara uçarak 
kovanı terk ederler. Kışa doğru meydana gelen güveler kovan içinde 
kalmakta,   ilkbaharda   çiftleşdikten   sonra   kovandan   ayrılmaktadır. 
Kışın kovanda kalan güve yumurtaları ilkbaharda gelişerek erkek ve 
dişi   güveler   meydana   getirmektedir.   Bal   arıları   büyük   balmumu 
güvesiyle yalnızca arıya yakın olduğunda mücadele etmektedir.
Yumurtalar :  Büyük balmumu güvesi yumurtaları pembemsi 
renkten kreme ve beyaza kadar değişen renktedir.  50-150’lik yumurta 
paketleri halinde tutkalla yapıştırılmış halde bulunmaktadır. Dişi güve 
yumurtalarını   küçük   boşluk  ve  yarıklara   bırakmaktadır.    Bu  işlemi 
ovipozitoru   ile   yapmaktadır.   Yumurtalar   29-35°C’de   hızla 
gelişmektedir. Yumurtadan 3-5 gün içinde larva çıkmaya başlamakta, 
Yumurtadan larvanın çıkışı 18°C sıcaklıkta 30 güne  uzamaktadır.
Larva : Galleria larvae’nin ilk yiyecekleri bal, nektar, polen ve 
bal mumudur. Larva petek gözünün dış duvarından içine doğru yada 
polen   depolenmış   gözlerin   içine   ilerlerler.     Gelişmekte   olan   larva, 
peteğin orta kısmına doğru ilerleyerek tüneller meydana getirmektedir. 
Tüneller   içinde   beslenmeye   ve   büyümeye   devam   ederken   işçi 
arılardan korunmuş olurlar. 
Büyük   balmumu   güvesinin   büyümesi   hızlı   olmaktadır.   Şayet 
yiyecek   ve   sıcaklık   uygunsa   yumurtadan   çıkışından   10   gün   sonra 
vücut ağırlığı 2 kat artmaktadır. Kokon örmeye 18 yada 19 günlük 
olduğu günlerde başlar. Bu yüzden bal arısı kolonisindeki peteklerin 
86

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
tümü 10-15 gün içinde zarar görmektedir. Koloni şoka girerek çalışma 
isteklerini   kaybetmektedir.   Larvaların   bir   çoğu   soğuk   havaya   bağlı 
olarak kokon örme işlemini yapamazlar. Galleria larvası yetersiz gıda 
olması halinde yumurtadan erişkin döneme geçişi 6 ay yada daha uzun 
olmaktadır.   Gelişmekte   olan   larva   koloninin   ürettiği   tüm   ürünlerle 
beslenmektedir.   Koyu renkli bal ve polen içeren petekleri özellikle 
tercih etmektedir. Bal ve polen yoksa arı larva ve pupasını yemektedir. 
Kolonideki arı sayısı az ise larvaların gelişmeleri önlenememektedir. 
Kovan içi ısısı artmakta, su azalmakta ve kovandaki arılar kovanı terk 
etmektedir.   Hindistan’daki   A.   cerana,   A.   dorsata   ve   A.   florea 
kolonilerinin hemen hemen hepsinde Galerria zararlısı bulunmuştur. 
Bu ülkede güve larvaları muson ve kıtlık dönemlerinde oldukça zarar 
vermektedir. Bu tip kovanların arıları kovanı terk etmektedir.
Galeriler : Yılın en sıcak aylarında Galleria sayısı en üst düzeye 
çıkmaktadır.   Güve   larvsı   peteklerin   üstlerini   örmüş   olsuğu   ipek 
ipliklerle   kaplamaktadır.   Bu   nedenle   arıalr   petekler   içine   girip 
çalışmakta   zorlanmaktadır.   Bu   kısımlardaki   yavrulu   gözlerdeki   işçi 
arıar ve erkek arılar petek gözleri içinden çıkamamaktadır. Bu sebeple 
koloni nüfusu azalmaktadır. 
Kontrol   ve   Mücadele   :  Büyük   bal   mumu   güvesine   karşı 
mücadelede toz kükürt kullanılır. Kapalı bir oda içinde ilaçlanacak 
ballık ve çerçeveler üst üste konarak; odanın hava sızdırmaması için 
önlemler alındıktan sonra 1 m
3
  hacim için 50 gr. toz kükürt yakılır. 
İstifin   dip   kısmında   kor   halindeki   kömürün   üzerine   dökülür.   Güve 
yumurtasına   etkisi   olmadığından   ikişer   hafta   arayla   3   kez   tekrar 
edilebilir.   Solunum   ve   göze   yakıcı   etkisi   olacağından   uygulama 
esnasında maske ve eldiven kullanılmalıdır.
Bacillus thuringesiensis, güveyle mücadelede kullanılmaktadır. 
Güvenin larvalarına etkilidir. Bakteri spor ve toksinleri öldürücüdür. 
İnsan,   omurgalı   hayvalar   ve   bitkilere   zararlı   bir   etkisi   yoktur. 
Depolanmış   peteklere   sprey   şeklindeki   ilaç   uygulandığında 
yumurtadan çıkan larvalar toksini almakta ve 1 sonra larvanın midesi 
felç olmakta ve sonuçta güve larvası ölmektedir. 
Avcı böcekler güveyle mücadelede denenmiştir. Hymenoptera 
takımı   Vespidae   familyasından  Venturia   canescens,   Apantales 
galleriae ve Bracon hebetor, güve larva ve erişkinleriyle mücadelede 
ne kadar etkin olabilecekleri halen çalışılmaktadır. 
87

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Soğukta muhafaza en uygun ve ucuz metot olup 2 derecede 240 
saat, -7 derecede 4.5 saat, -12 derecede 3 saat,   -15 derecede 2 saat 
tutulduğunda yumurta, larva, pupa , güve ölmektedir. 
Benim   arıcılara   tavsiyem,   uygulaması   oldukça   kolay   olan ve 
balda   hiçbir   kimyasal   kalıntı   bırakmayan   soğukta   belli   bir   süre 
peteklerin   bırakılmasıdır.   Peteklerin   difirize   konulması   ise   güvenin 
tüm gelişme aşamaları ölmektedir. Uygulama sonucunda herhangi bir 
ilaç   kalıntı   problemi   ortaya   çıkmamaktadır.   İlaç   masrafı 
yapılmamaktadır. Bunun yanı sıra -15 derecede peteklerin uzun süre 
tutuluması   balda   meydana   gelebilecek   kritalleşmeyi   uzun   süre 
geciktirmektedir. Yüksek sıcaklık uygulamasında ise  49 derecede 40 
dakika   tutulduğunda   güve   ölmekte,   49   derecenin   üzerinde   bal 
akacağından   uygulaması   zordur.   Boş   peteklerin   konduğu   depolarda 
petekler arasına ceviz yaprakları koymak faydalı olmaktadır.
Naftalin   içindeki   para   diclorbenzen   etken   maddesi   insanlarda 
kanser yapıcı olduğundan kullanılmamalıdır. Uçucu olan bu madde 
bal ve balmumu tarafından emilmekte ve 5 yıl kadar kanser yapıcı 
düzeyde bal ve balmumunda kalmaktadır. 
10.2. Küçük Balmumu Güvesi (Achroia grisella)
Büyük   bal   mumu   güvesine   göre   daha   az   zarar   vermektedir. 
Zayıf peteklere girmektedir. Baş kısmı açık sarı, vücudu ise gümüşi-
gri   renktedir.   Erkekleri   10   mm,   dişileri   13   mm   kadardır.   Güvenin 
uzunluğu   en   fazla   20   milimetredir.   Dişileri   ortalama   7   gün 
yaşamaktadır.   Bu   süre   içinde   yaklaşık   250-300   yumurta 
bırakmaktadır. Larva gelişirken büyük balmumu güvesi gibi ipekten 
bir tünel yapmaktadır. Küçük bal mumu larvası koyu renkli yavrulu 
peteklerdeki bal, polen, arı yavrusu ve bal mumunu yerler. Büyük bal 
mumu güvelerine kıyasla zararları çok fazla değildir.
Küçük bal mumu güvesi olan peteklerde bir gözde yada birçok 
petek   gözlerinin   içinde   arı   larvası   olduğu   halde   kapatılmadığı 
görülmektedir.   Güve petek gözü duvarını delmiştir ve işçi arılarda 
petek   gözü   mühürünü   açıp,   çiğneyerek   göz   içinde   gelişmekte   olan 
pupanın   üstünü   açarlar.   Böyle   petek   gözlerinin   içinde   küçük   bal 
mumu   güvesinin   dışkıları   bulunmaktadır.   Şayet   pupalar   ergin   arı 
haline gelebilirse; bu arılarda gelişim bozuklukları görülebilir. 
88

---